کاربر:Fakarami1421/ صفحه تمرین

سؤال

واژه‌ی «مولیٰ» در حدیث غدیر به چه معنا است؟

علمای شیعه معتقدند معنایی که از کلمه‌ی «مولی» متبادر می‌شود «ولایت امر» و «سرپرستی امت» است. لکن اهل سنت می‌گویند این واژه در حدیث غدیر به معنای «دوست داشتن» است.

پیشینه‌ی بحث

شیعیان، براساس ادله‌ی گوناگون عقلی، قرآنی، روایی و تاریخی، باور دارند که امام علی علیه‌ السلام وصی و خلیفه‌ی بلافصل پیامبر صلی الله علیه و آله پس از مرگ اوست و حوادث بعد از رحلت نبی مکرم اسلام و خلافت سه‌تن از صحابه، یکی پس از دیگری، هرگز به این جایگاه خدشه‌ای وارد نمی‌کند؛[1] یکی از ادله‌ی روشن شیعه بر وصایت امام علی از پیامبر، که مورد اتفاق عالمان شیعی و سنی است، ماجرای غدیر خم و خطبه‌ی صریح پیامبر مبنی بر ولایت امام علی است.

واقعه‌ی‌ غدیر

پیامبر پس از پایان آخرین حج خود، موسوم به حجة ‌الوداع، از مکه به سوی مدینه حرکت می‌کند. فرشته‌ی وحی در میانه‌ی راه بر او نازل می‌شود و با قرائت آیه‌ی:﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ؛ ای ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺷﻔﺎﻑ ﺑﻪ ﻣﺮﺩم ﺍﻋﻠﺎم ﻛﻦ ﻭ ﺑﮕﻮ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺖ ﻛﻴﺴﺖ. ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ نکنی، ﻣﺄﻣﻮﺭﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮی‌ﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎم ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻩ‌ﺍی! ﺧﺪﺍ ﺍﺯ ﺷﺮّ ﻣﺮﺩم ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻭ ﻣﻮﺫی ﺣﻔﻈﺖ می‌کند؛ ﭼﻮﻥ ﺧﺪﺍ ﺟﻤﺎﻋﺖ بی‌دینی ﺭﺍ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺗﻮ ﺭﺍ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ، ﺩﺭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻓﺸﺎﻥ ﻣﻮﻓﻖ نمی‌ﻛﻨﺪ.﴾. پیامبر را به ابلاغ حکمی مهم فرامی‌خواند؛ حکمی که عدم ابلاغش، برابر با عدم ابلاغ همه‌ی احکام و ارزش‌های اسلامی است؛ پیامبر فرمان داد تا حاضران بمانند، جلورفتگان برگردند و منتظر بمانند تا دیگران از راه برسند؛ مسلمانان منبری از جهاز شتر برای او فراهم آوردند و پیامبر خطبه‌ی کوتاه و گویایی خواند و امام علی را به ولایت و خلافت پس از خود تعیین کرد؛ مردم دسته‌دسته با امام بیعت کردند.

اهمیت بحث

یکی از موضوعات اختلافی میان شیعیان و اهل سنت که از دیریاز در مبحث امامت مطرح بوده است، مفهوم شناسی واژه‌ی مولی در کلام پیامبر در خطبه‌ی غدیر است؛ اهمیت این مسأله به این سبب است که اگر اثبات کنیم که معنای مولی در سخن پیامبر، اولی به تصرف و سرپرست است، خطبه‌ی غدیر یکی از نصوص قوی و روشن بر امامت و خلافت امام علی خواهد بود اما اگر به معنای دوست باشدف دیگر دلالتی بر مسأله‌ی امامت نخواهد داشت.

دلایل شیعه

شیعیان به دلائل مختلف اعتقاد دارند که واژه‌ی مولی در کلام پیامبر به معنای سرپرست و اولی به تصرف در امور است.

تبادر مفهوم حکومت از واژه‌ی مولی

واژه‌ «ولی» و «مولی» در لغت عرب، گرچه به معانی مختلفی آمده است، ولی هنگاهی که بدون قرینه به کار می‌رود، عرب معنای سرپرست و اولی به تصرف را از این واژه می‌فهمد.

تبادر مفهوم حکومت، هنگام اضافه‌شدن

بر فرض که تبادر از این لفظ پذیرفته نشود، می‌توان ادعای تواتر مفهوم حکومت از واژه‌ی مولی را هنگام اضافه شدن واژه به افراد انسانی مطرح کرد؛ مثلاً عرب می‌گوید: ولی و مولای زن یا ولی و مولای طفل، که واژه‌ی ولایت در هردو به معنای سرپرست است.