مذهب حافظ شیرازی

سؤال

آیا حافظ شیعه بوده است؟

در عصر حافظ، اکثر نقاط ایران، حاکمان اهل‌سنت حکمرانی می‌کردند. در دوره حکومت غزنویان حاکمان در مورد شیعیان سختگیری می‌کردند تا جایی که کتاب‌های شیعه و مراکز علمی آنها را آتش زدند و بسیاری از شیعیان کشته شدند. بر این اساس بسیاری از عارفان، شاعران و عالمان بزرگ، در حالت تقیه زندگی می‌کردند. در آن دوره فضای سیاسی اقتضاء می‌کرد که خردمندان اظهار عقیده و مذهب ننمایند، بلکه در نوعی استتار به فعالیت فرهنگی بپردازند.

درباره حافظ نیز وضع چنین بود و هیچ‌کس با قاطعیت نمی‌تواند بگوید که حافظ شیرازی سنی مذهب (پیرو اهل‌سنت) است. همه اتفاق دارند که حافظ از دانشمندان و ادیبان بزرگ جهان اسلام و ایران است و هرگز نمی‌توان حافظ را در قید مذهب محصور کرد و او را به گروهی خاص منتسب داشت.

برخی محققان با بررسی شواهد و قرائن معتقدند حافظ شیعه بوده اما بنابر اقتضای زمانه، اعتقاد خود را اظهار و آشکار نمی‌کرد. قراینی در دیوان و آثار او وجود دارد که نشان از علاقه او به خاندان پیامبر و امام علی(ع) دارد.حافظ در جایی نجات و رسیدن به کمال را این‌گونه ممکن می‌داند:

حافظ اگر قدم زنی در رَهِ خاندان به صِدق		بدرقهٔ رَهَت شود همَّتِ شَحنِهٔ نجف

شارحان اشعار حافظ این بیت را چنین توضیح داده‌اند: ای حافظ اگر راه خاندان پیامبر را صادقانه بپیمایی، عنایت و توجه امیر نجف (امام علی(ع)) نگاهبان تو خواهد شد.

مطالعه بیشتر

• عرفان حافظ، شهید مطهری.
• شرح اشعار حافظ، خطیب رهبر.