نمایش مبدأ برای روایت «کم‌رويى با محروميت همراه است»

{{شروع متن}}
{{سوال}}
در کلمات قصار نهج البلاغه آمده است که: {{متن عربی|قُرِنَتِ ... وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ|ترجمه=شرم با محروميت همراه است.}} این حدیث چگونه معنا و تفسیر می‌شود؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
گفتار «کم‌رويى با محروميت همراه است» روایتی است از امام علی(ع) که در [[نهج البلاغه]] نقل شده است. براساس این روایت،  خجالت، کم‌رویی و حیای بی‌جا، انسان را به محرومیت می‌رساند؛ زیرا که این خجالت و کم‌رویی انسان را در انجام کارهایی که با اجتماع و جامعه روبرو است، ناتوان می‌سازد.

== متن روایت ==
{{عربی بزرگ|قُرِنَتِ ... وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ|ترجمه=و کم رويى با محروميت همراه است.}}

==معنای حیا ==
حدیث {{متن عربی|قُرِنَتِ ... وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ|ترجمه=شرم با محروميت همراه است.}} چنین برداشت شده است، کسی که برای به دست آوردن چیزی بیش از حد [[خجالت]] بکشد از رسیدن به آن محروم می‌ماند و حیا هر چند صفتی بسیار پسندیده است لکن در برخی مواقع ناکامی به بار می‌آورد. 

[[محمد عبده]] در شرح نهج‌البلاغه می‌گوید: کسی که در طلب چیزی زیاد خجالت بکشد از آن محروم می‌ماند و افراط در حیا مثل ترک آن مذموم است، آنچه که از حیا مورد پسند است آن است که متوسط باشد نه زیاد و نه کم.<ref>عبده، محمد، شرح نهج البلاغه، تهران، مؤسسه اعلمی، دو جلدی، ج۲، ص۱۴۷.</ref>

[[ابن میثم]] نیز می‌گوید: شرم، همراه نومیدی است به دلیل همراهی شرم با فروگذاردن خواسته و ابراز نکردن آن.<ref>ابن میثم، شرح نهج البلاغه، ترجمه قربانعلی محمدی مقدم، پژوهش‌های آستان قدس، چاپ اول، ۱۳۷۵، ۵ جلدی، ج۵، ص۴۲۲.</ref>

[[محمد جواد مغنیه]] در توضیح این فراز از کلمات قصار می‌گوید: حیا از انجام دادن کاری که [[دین]] و [[عقل]] آن را تأیید نکرده جزء دین و سنتی از [[سنت‌های انبیاء]] و رسولان است و اما حیا از [[حلال]] به خصوص چیزی که به مردم نفع می‌رساند این نوع از حیا عجز و ناتوانی و خوف است و از اخلاق ضعفاء و ترسویان است.<ref>مغنیه، محمد جواد، فی ظلال نهج البلاغه، دار العلم للملایین، ۱۹۷۲م، ۴ جلدی، ج۴، ص۲۲۸.</ref>

[[ابن ابی الحدید]] چنین تفسیر نموده که، حیا، بریدن و فاصله گرفتن نفس از کارهای زشت است و همچنین حیا از خصوصیات انسان است چون در اسب و گاو و گوسفند و مانند آنها از انواع حیوانات یافت نمی‌شود، حیا مانند خنده است که اختصاص به [[انسان]] دارد و اول چیزی که از [[قوه فهم]] در بچه‌ها ظاهر می‌شود حیا است و خداوند آن را در انسان قرار داده تا فاصله بگیرد از چیزی که نفس او از آن منزجر است و تا این که انسان مثل بهیمه نباشد، و حیا و شرم خلق مرکب از ترس و عفت است و لذا با حیا فاسق نیست و فاسق هم با حیا نمی‌شود، چون عفت و فسق با هم جمع نمی‌شوند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، قاهره، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق، ج۱۹، ص۴۵.</ref>

==حیا و عقلانیت==
[[شیخ کلینی]] در [[کتاب اصول کافی]] حدیثی از [[پیامبر(ص)]] نقل می‌کند که آن حضرت فرمودند: {{متن عربی|الْحَيَاءُ حَيَاءَانِ حَيَاءُ عَقْلٍ وَحَيَاءُ حُمْقٍ فَحَيَاءُ الْعَقْلِ هُوَ الْعِلْمُ و َحَيَاءُ الْحُمْقِ هُوَ الْجَهْلُ|ترجمه=حیا دو قسم است: یکی حیا عقل است دیگری حیا حماقت، حیا عقل [[علم]] است و حیا حماقت [[جهل]] است.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ق، ج۲، ص۱۰۶، ح۶.</ref>

[[علامه مجلسی]] در [[کتاب بحار الانوار]] بعد از نقل حدیث قبل از پیامبر(ص) می‌گوید: فرموده پیامبر اسلام(ص) دلالت می‌کند بر این که حیا بر دو قسم است، یکی ممدوح و آن حیایی است که ناشی از عقل و خردمندی است، به این که شخصی از چیزی شرمنده باشد که عقل صحیح یا شرع به زشتی آن حکم کند مانند شرمندگی از گناهان و ناشایسته‌ها، و دیگری مذموم و آن حیایی است که ناشی از حماقت و بی‌خردی است، به این که شخص شرمنده شود از کاری که عوام مردم آن را زشت پندارند و در واقع زشت نیست و عقل صحیح و شرع به آن حکم می‌نمایند، مانند شرمندگی از پرسش مسائل علمی یا به جا آوردن [[عبادات شرعی]].<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۳۳۱–۳۳۲، ذیل حدیث ۶.</ref>{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}{{پایان مطالعه بیشتر}}

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = حدیث
|شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =
 | ارجاعات =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ج
 | کیفیت = ج
}}
{{پایان متن}}