نمایش مبدأ برای دعای یا علی و یا عظیم

'''دعای یا علی و یا عظیم''' از [[اعمال مشترک ماه رمضان]] است و قرائت آن در این ماه بعد از [[نمازهای واجب]]، توصیه شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، آیین رحمت، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۴۰.</ref> در روایتی از [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]] که [[سید بن طاووس]] آن را نقل کرده است، [[مسلمانان]] به خواندن این [[دعا]] از اول [[ماه رمضان]] تا آخر ماه بعد از هر نماز واجبی سفارش شده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۶۹۷.</ref>

{{نقل قول دوقلو تاشو
| تیتر = دعای یا علی و یا عظیم
| عنوان ستون چپ = ترجمه|یا عَلِی یا عَظِیمُ، یا غَفُورُ یا رَحِیمُ، أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَیسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، وَ هٰذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَی، 
|ای بلندمرتبه،‌ای بزرگ،‌ای آمرزنده،‌ای مهربان، تویی پروردگار بزرگ که چیزی همانندش نیست و اوست شنوای بینا و این ماهی است که به آن عظمت و ارزش و برتری و مزیت بخشیدی و بر سایر ماه‌ها برتری دادی و ماهی است که روزه‌اش را بر ما واجب کردی
|وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدی لِلنَّاسِ وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَ الْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَیراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَ لَا یمَنُّ عَلَیکَ مُنَّ عَلَی بِفَکاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ فِی مَنْ تَمُنُّ عَلَیهِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
|و آن ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود آوردی، برای هدایت مردم و بیان دلایل روشن از هدایت و تشخیص حق از باطل و شب قدر را در آن قرار دادی و آن را از هزار ماه بهتر ساختی،‌ای صاحب مهر و محبت که بر تو منّتی گذاشته نشود، بر من به آزادی از آتش منّت نه در جمع آنان که بر آن‌ها منّت نهی و وارد بهشتم گردان،‌ای مهربان‌ترین مهربانان.}}

==شرح دعا==
این [[دعا]] را از جمله دعاهایی دانسته‌اند که از مضامین و محتوای بسیار بلندی برخوردار است<ref>مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۷۱۶.</ref> و زمینه‌های مختلف شناخت [[خدا]]، ماه رمضان، [[قرآن]] و [[شب قدر]] مورد توجه قرار گرفته شده است.

=== خداشناسی ===
به باور برخی محققان چون [[آیت الله مکارم شیرازی]] ابتدای دعا پیرامون مباحث [[خداشناسی]] است که در ابتدا دو صفت علو مقام و عظمت [[خداوند]] که در [[قرآن]] نیز آمده، یادآوری شده است<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۳۴۹.</ref> و در ادامه با اشاره به دو صفت «غفور» و «رحیم»، صفات مهرآمیز خداوند<ref>سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> مورد توجه قرار گرفته شده که بیان‌کننده نهایت لطف و رحمت و آمرزش خداوند است و جنبه امیدواری را در میان دعا کنندگان زنده نگه می‌دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، چهره منافقان در قرآن با استفاده از تفسیر پر ارزش نمونه، قم، نسل جوان، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۶.</ref>

برخی از محققان معتقدند که این صفات تصادفی انتخاب نشده و از میان هزار اسم الهی، متناسب با حال و نیاز انسان تنظیم شده‌اند.<ref>[https://hadana.ir/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%B9%D9%84%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85/ «شرح دعای یاعلی یا عظیم»، هدانا]، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ش.</ref>

واژه «ربّ» که به طور مطلق به کار رفته تنها بر خداوندی اطلاق می‌شود که مالک حقیقی، مربی و مصلح همه چیز است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه‌، ۱۳۸۶ش‌، چاپ نهم‌، ج۳، ص۳۷۷.</ref> تعبیر به «رب» در این دعا را، بهترین محرک برای تفکر و اندیشه در زمینه [[خالقیت]] خداوند دانسته و بهترین صفت برای شناخت صاحب اختیار و مربی و ولی نعمت انسان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۴۱.</ref> در ادامه به صفات دیگر خداوند مانند نداشتن مانند، شنوا و بینا بودن او اشاره شده است.

=== جایگاه ماه رمضان ===
در این [[دعا]] به برتری و عظمت این ماه نسبت به ماه‌های دیگر اشاره شده و آن را ماه خدا و ماهی پرفضیلت معرفی کرده‌اند. این دعا اهمیت و ارزش ماه رمضان را به خاطر نزول قرآن در این ماه عنوان کرده است. گفته شده است که جایگاه و عظمت قرآن به‌اندازه‌ای ارزشمند و والاست که [[ماه رمضان]] به عنوان ظرفی برای نزول [[قرآن]] نیز گران بها خواهد بود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.</ref>

در تبیین ارتباط ماه رمضان و نزول قرآن در این ماه گفته شده است که ماه رمضان ماه تربیت است و تربیت بدون تعلیم ممکن نخواهد بود و قرآن بالاترین تعلیم دهنده انسان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، گفتار معصومین(ع)، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۱۲۰.</ref>

=== شناخت قرآن ===
بخش سوم دعا به توصیف [[قرآن]] در سه جمله «هدی للناس»، «بینات من الهدی» و «الفرقان» می‌پردازد. طبق این فرازها، قرآن در مرحله اول مایه هدایت تمامی انسان‌ها دانسته شده<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.</ref> و در مرحله بعد شامل هدایت‌های مخصوص ویژه گروهی خاص است<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.</ref> و در مرحله سوم ویژه اخص الخواص دانسته شده است کسانی که مراحل ایمان و تقوا را پیموده و قادر به تشخیص حق از باطل هستند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۱.</ref> در مورد گروه فرقان گفته شده است که آنها به مرحله‌ای از کمال دست یافته‌اند که حق و باطل را در مسائل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اعتقادی، و مانند آن تشخیص می‌دهند و به سوی حق گام برمی‌دارند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۱.</ref>

=== شناخت شب قدر و آداب دعا ===
در اینکه [[شب قدر]] در ماه رمضان است تردیدی نیست، چرا که در [[آیات قرآن]] نیز به آن اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵، سوره قدر، آیه۱.</ref> در این [[دعا]] بهتر بودن این شب از هزار ماه به خاطر ارزش عبادت و احیای آن شب دانسته شده است؛ چنانکه روایات فضیلت لیلة القدر و فضیلت عبادت آن، که در کتب شیعه و اهل سنت فراوان است این معنی را تأیید می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۵۴۹.</ref> در آخر دعا به شناخت برخی از آداب دعا اشاره شده است. به باور برخی از محققان طاعات و عبادات، منتی از جانب خدا است که سبب اصلاح انسان می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، مکارم، انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۰ش، ص۵۶۸.</ref>
==منابع==
{{پانویس}}
{{شاخه
| شاخه اصلی = ماه‌ها
| شاخه فرعی۱ = رمضان
| شاخه فرعی۲ = 
| شاخه فرعی۳ = 
}}
{{تکمیل مقاله
| شناسه = -
| تیترها = شد
| ویرایش = شد
| لینک‌دهی = شد
| ناوبری = 
| نمایه = 
| تغییر مسیر = شد
| ارجاعات = 
| بازبینی = 
| تکمیل = 
| اولویت = ج
| کیفیت = ب
}}
{{پایان متن}}