اعتقاد به حج: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۵۳۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۵ مارس ۲۰۲۳
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}}سؤال: اگر برخي افراد برخي اصول اسلام مثلاً نماز را قبول دارند اما به مسئله حج اعتقاد ندارند تكليف اين افراد در آخرت چيست؟ پاسخ : با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامي. از اينکه با مرکز مطالعات و پاسخگويي به شبهات حوزه علميه قم مکاتب...» ایجاد کرد)
 
 
(۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}سؤال: اگر برخي افراد برخي اصول اسلام مثلاً نماز را قبول دارند اما به مسئله حج اعتقاد ندارند تكليف اين افراد در آخرت چيست؟
{{شروع متن}}
{{سوال}}
اگر کسی به اعمال حج اعتقاد نداشته باشد، تکلیف او در آخرت چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
[[مناسک حج]] یکی از دستورات دین اسلام است که دارای کارکردهای فردی و اجتماعی فراوانی می‌باشد. انجام مناسک حج بر مسلمان مستطیع و دارای شرایط، در طول عمر  یک بار واجب می‌باشد. اهمیت انجام مناسک حج کم‌تر از امور واجب دیگر نیست. هدف از انجام مناسک حج دوری از اختلافات نژادی، طبقاتی، سیاسی و تجملات است. حل مشکلات اجتماعی، سیاسی و نیز همکاری و همفکری، نظم، و اتحاد مسلمانان و مقابله با دشمنان دین از اهداف دیگر انجام مناسک حج است. با توجه به اینکه حج یکی از ضروریات دین اسلام است، عدم اعتقاد به آن اگر از روی علم و آگاهی باشد، باعث کافر شدن انسان می‌شود و اگر به معنی کم‌اهمیتی و عدم انجام آن باشد، موجب کفر نمی‌شود؛ هرچند طبق موازین و آموزه‌های وحیانی استحقاق عذاب الهی را نمی‌توان رد کرد.
[[پرونده:مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|طواف کعبه در مسجدالحرام|200x200پیکسل]]
== هدف از انجام مناسک حج ==
هر سال هزاران مسلمان از اقصی نقاط جهان اجتماعی باشکوه و بزرگ تشکیل می‌دهند تا در تهذیب اخلاق خود بکوشند. در کنار خانه کعبه و در سایه توجه به خداوند متعال اختلافات نژادی، طبقاتی، سیاسی و تجملات که فاصله‌های عمیقی در میان آنها ایجاد کرده است، کنار گذاشته می‌شود. حل مشکلات اجتماعی، سیاسی و نیز همکاری و همفکری، نظم، و اتحاد مسلمانان و مقابله با دشمنان دین از اهداف دیگر انجام مناسک حج است. اسلام برای تحقق بخشیدن به این اهداف والا، آداب و دستورات دقیقی قرار داده است. انسان با انجام این دستورات از جهان ماده جدا شده و در محیطی مملو از معنویت داخل می‌شود. تعینات مادی، جنگ و جدال‌ها، هوس‌های جنسی، لذات مادی و خیلی از مطالبات نفسانی در این ایام کنار می‌رود. آدمی به یک نوع ریاضت مشروع الهی دست می‌زند و قلب خویش را از صمیم جان متوجه خداوند می‌کند. خواهش‌های نفس -حتی مشروع آن- تا مدتی فراموش می‌شود. همچنین قوای معنوی انسان تقویت می‌شود و در مقابله با خواهش‌های نامشروع نفس و وسوسه‌های شیطان در سایر ایام نیز می‌تواند مقابله نماید و تسلیم آنها نشود. امام رضا(ع) در این‌ زمینه در حدیثی که از اسرار حج سؤال شده بود فرمودند: «سیر و حرکت به سمت خداوند متعال، به تعب انداختن بدن و منع آن از شهوات نفسانی، خضوع و خشوع و خاکسار شدن در گرما و سرما و… است».<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، انتشارات مؤمنین، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۰۷.</ref>


پاسخ :  
== اهمیت انجام مناسک حج ==
روایات تعبیرهای قابل توجهی درباره اهمیت حج ارائه کرده‌اند:


با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامي. از اينکه با مرکز مطالعات و پاسخگويي به شبهات حوزه علميه قم مکاتبه نموده ايد صميمانه تشکر مي کنيم.
۱. تأخیر حج: پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: کسی که حج را تأخیر اندازد تا بمیرد، خدا او را در روز قیامت یهودی یا مسیحی محشور می‌کند.<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم - قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق. ج‏۴؛ ص۳۶۸</ref>


حج و اعمال و مراسم حج مانند نماز و روزه و ساير عبادات و امور مهم ديگر (مانند کمک به فقرا و...) يکي از دستورات دين مبين اسلام است که داراي کارکردهاي فردي و اجتماعي فراوانی بوده و به جا آوردن آن بر مسلمان مستطيع و دارای شريط در طول عمرش يک بار واجب می باشد و اهميت آن کم تر از امور واجب دیگر نیست و يقينا مصالحی برای حاجی در آن نهفته است که انجام دادن اعمال خوب ديگر نمی توانند جای گزين آن شوند همان گونه که اعمال نيکوی ديگر نمی توانند جای نماز را بگيرند مثلا کسی نماز نخواند و در وقت نماز کار کند و هزينه اش را به فقير بدهد و يا هنگام نماز به جای نماز کارهای خير ديگر انجام بدهد ، پس هر سخن را جا و هر نقطه را مکانی بايد. ما بر اساس آموزه های اسلامی و دينی وظيفه داريم هر کار و تکليفی را در جای خود و به فراخور خودش انجام دهيم و انجام دادن حج واجب نيز نبايد مارا از انجام ديگر تکاليف باز داشته و يا غافل نمايد همين طور توجه به امور ديگر نبايد ما را از زيارت خانه خدا و اعمال ارزشمند و آثار مترتب بر آن که ذيلا به برخی از آن اشاره می شود باز دارد چه آن که يک مومن واقعی کسی است که به همه ی وظايف اش به خوبی عمل نمايد .
۲. خانه خدا: امام علی(ع) در واپسین لحظات عمر خویش در وصایای خویش فرمودند: خدا را، خدا را درباره خانه پروردگارتان [کعبه]، تا هستید آن را خالی مگذارید؛ زیرا اگر کعبه خلوت شود، مهلت داده نمی‌شوید.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دار الکتب الإسلامیه - تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج‏۷، ص۵۱</ref>


هر ساله صدها هزار نفر مسلمان از مشرق و مغرب جهان يک اجتماع باشکوه و بزرگي را تشکيل مي دهند تا در تهذيب اخلاق خود بکوشند و در کنار مرکز توحيدي يعني خانه کعبه در سايه توجه به خداوند اختلافات نژادي، طبقاتي سياسي و تجملات و تعينات که فاصله هاي عميقي در ميان آنها ايجاد کرده است را کنار بگذارند، و به مشکلات اجتماعي و سياسي يکديگر برسند درس همکاري و هم فکري و نظم و وحدت و اتحاد بخوانند و در مقابل دشمنان دين و نيروي مرموز استعمار جبهه واحد بگيرند.
۳. آزمایش بندگان: امام صادق(ع) فرمود: «این خانه [خدا] است که در برابر آن خلقش را متعبد کرده است تا مردم را در پیروی کردنشان در [انجام حج و] آمدن به سوی کعبه مورد آزمایش قرار دهد. پس مردم را بر تعظیم و زیارت آن تشویق کرده؛ در حالی که آن را محل [عبادت] انبیا و قبله نمازگذاران قرار داده است. کعبه شاخه ای از رضوان الهی و راهی به سوی بخشش خداوندی و نصب شده بر مرکز اعتدال کمال و مجمع عظمت [و بزرگی] است.»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، دار الکتب الإسلامیه - تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۴، ص۱۹۸.</ref>


هدف اسلام از مراسم حج اين است و براي تحقق بخشيدن به اين هدف مقدس، آداب و دستورات متين و دقيقي قرار داده است و با اين دستورات مي خواهد که انسان را از جهان ماده جدا کرده و در محيطي مملو از معنويت فرو برد. تعينات مادي، جنگ و جدال ها، هوس هاي جنسي، لذات مادي و خيلي از مطالبات نفساني را کنار بگذارد و آدمي به يک نوع رياضت مشروع الهي دست بزند و دل و قلب خود را از صميم جان متوجه خداوند کند و خواهش هاي نفس را حتي مشروع آن را تا مدتي ـ در حال احرام ـ فراموش کند و فارغ از همه چيز به راز و نياز با خداوند قادر و متعال بپردازد و توشه اي براي خود برچيند، همچنين قواي معنوي خود را تقويت کرده تا در مقابله با خواهش هاي نامشروع نفس و وسوسه هاي شيطان در ساير ايام هم بتواند مقابله کند و تسليم آنها نشود و مسير بندگي او را همچنان بپيمايد. اين مطلب در روايات نيز به آن اشاره شده است به طور مثال امام رضا(ع) در حديثي که از اسرار حج سؤال شده بود فرمودند: «سير و حرکت به سمت خداوند متعال، به تعب انداختن بدن و منع آن از شهوات نفساني، خضوع و خشوع و خاکسار شدن در گرما و سرما و... است . در روایات هم تعبیرهای قابل توجهی درباره اهمیت حج ارائه شده است که به چند نمونه اشاره می کنیم:
۴. حوائج دنیوی: امام علی(ع) می‌فرماید: «کسی که حج را برای حاجتی از حاجتهای دنیوی ترک گوید، [حاجتش] برآورده نمی‌شود، مگر نگاهش به [حاجیان] سر تراشیده بیفتد». کنایه از اینکه حج را انجام دهد و همراه حاجیان حلق کند تا حاجتش برآورده شود.<ref>شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۹ ق. ج‏۱۱، ص۲۳</ref>


۱. تأخیر حج: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: حَتَّی یَمُوتَ بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَه یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً؛ کسی که حج را تأخیر اندازد [و در انجام آن امروز و فردا کند] تا بمیرد، خدا او را در روز قیامت یهودی یا مسیحی محشور می کند.»<ref>ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، ۴جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق. ج‏۴ ؛ ص۳۶۸</ref>
با توجه به روایات ذکر شده کسی که این واجب الهی را انجام نداده باشد در آخرت استحقاق معاقبه و عذاب الهی را خواهد شد.


۲. خانه خدا: امیر مؤمنان علی(ع) در واپسین لحظات عمر خویش وصیتهای مهمی دارد و از جمله می فرماید: «اللَّهَ اللَّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لَا تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا؛ خدا را، خدا را درباره خانه پروردگارتان [کعبه در نظر بگیرید] تا هستید، آن را خالی مگذارید؛ زیرا اگر کعبه خلوت شود، مهلت داده نمی شوید.»<ref>كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي ، دار الكتب الإسلاميه - تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق. ج‏۷ ؛ ص۵۱</ref>  
== عدم اعتقاد به حج ==
عدم اعتقاد به حج که یکی از [[ضروریات دین]] است اگر با علم و آگاهی و تعصب باشد باعث کافر شدن انسان می‌شود. اما اگر از روی شبهه‌ای باشد که باعث جهل انسان شود باعث کفر انسان نمی‌شود. [[علامه مجلسی (ره)]] در این‌باره نوشته است: «بدان که علمای خاصه و عامه [به‌طور] مجمل گفته‌اند که انکار ضروری دین اسلام موجب کفر است ... بدان که ضروری دین امری را گویند که وضوحش در آن دین به مرتبه‌ای رسیده باشد که هر که در آن دین داخل باشد، داند مگر نادری که تازه به دین درآمده باشد یا در بلاد بعیده از بلاد اسلام نشو و نما کرده باشد، مثل واجب بودن پنج نماز در شب و روز و عدد رکعات هر یک از آنها و مشتمل بودن اینها بر رکوع و سجود،... و واجب بودن حج بیت الله الحرام، و مشتمل بودن آن بر طواف، بلکه سعی میان صفا و مروه فی الجمله، و احرام و وقوف عرفات، و وقوف مشعر، بلکه ذبح قربانی و سر تراشیدن، و رمی جمرات کردن همه مجملاً اعم از وجوب و استحباب بنابر احتمال ظاهری».<ref>مجلسی، محمدباقر، حق الیقین، اسلامیه، [بی تا]، ص۵۵۳.</ref>


۳. آزمایش بندگان: امام صادق(ع) فرمود: «وَ هَذَا بَیْتٌ اسْتَعْبَدَ اللَّهُ بِهِ خَلْقَهُ لِیَخْتَبِرَ طَاعَتَهُمْ فِی إِتْیَانِهِ فَحَثَّهُمْ عَلَی تَعْظِیمِهِ وَ زِیَارَتِهِ وَ قَدْ جَعَلَهُ مَحَلَّ الْأَنْبِیَاءِ وَ قِبْلَه لِلْمُصَلِّینَ لَهُ و هُوَ شُعْبَه مِنْ رِضْوَانِهِ وَ طَرِیق ٌ یُوءَدِّی إِلَی غُفْرَانِهِ مَنْصُوبٌ عَلَی اسْتِوَاءِ الْکَمَالِ وَ مُجْتَمَعِ الْعَظَمَه؛ این خانه [خدا[ است که در برابر آن خلقش را متعبد کرده است تا مردم را در پیروی کردنشان در [انجام حج و] آمدن به سوی کعبه مورد آزمایش قرار دهد. پس مردم را بر تعظیم و زیارت آن تشویق کرده؛ در حالی که آن را محل [عبادت] انبیا و قبله نمازگذاران قرار داده است. و کعبه شاخه ای از رضوان الهی و راهی به سوی بخشش خداوندی و نصب شده بر مرکز اعتدال کمال و مجمع عظمت [و بزرگی[ است.»<ref>همان، ج۴، ص۱۹۸.</ref>
گاهی مراد از اعتقاد نداشتن به حج به معنی کم‌اهمیتی و عدم انجام آن است، در این صورت موجب کفر نمی‌شود؛ هرچند طبق موازین و آموزه‌های وحیانی استحقاق عذاب الهی را نمی‌توان رد کرد.


۴. حوائج دنیوی: امیر مؤمنان علی(ع) می فرماید: «مَنْ تَرَکَ الْحَجَّ لِحَاجَه مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا لَمْ یُقْضَ حَتَّی یَنْظُرَ إِلَی الْمُحَلِّقِینَ؛ کسی که حج را برای حاجتی از حاجتهای دنیوی ترک گوید، [حاجتش] برآورده نمی شود، مگر نگاهش به [حاجیان] سر تراشیده بیفتد.» کنایه از اینکه حج را انجام دهد و همراه حاجیان حلق کند تا حاجتش بر آورده شود.<ref>شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعه إلى تحصيل مسائل الشريعه، مؤسسه آل البيت عليهم السلام - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۹ ق. ج‏۱۱ ؛ ص۲۳</ref>
== منابع ==
 
{{پانویس}}
با توجه به مطالبی که گفته شد روشن است که کسی که این واجب الهی را انجام نداده باشد در آخرت استحقاق معاقبه و عذاب الهی را خواهد شد.
 
عدم اعتقاد به حج که یکی از ضروریات دین است اگر از روی شبهه ای نباشد که باعث جهل وی شود و با علم و آگاهی باشد، باعث کافر شدن انسان می شود. علامه مجلسی در این باره نوشته است: «بدان که علمای خاصه و عامه [به طور] مجمل گفته اند که انکار ضروری دین اسلام موجب کفر است و حصری نکرده اند آنها را و متفرقاً در ابواب فقه گاهی می گویند که فلان چیز ضروری دین اسلام است. پس لازم است که در این مقام بعضی مذکور شود. بدان که ضروری دین امری را گویند که وضوحش در آن دین به مرتبه ای رسیده باشد که هر که در آن دین داخل باشد، داند مگر نادری که تازه به دین درآمده باشد یا در بلاد بعیده از بلاد اسلام نشو و نما کرده باشد، مثل واجب بودن پنج نماز در شب و روز و عدد رکعات هر یک از آنها و مشتمل بودن اینها بر رکوع و سجود،... و واجب بودن حج بیت الله الحرام، و مشتمل بودن آن بر طواف، بلکه سعی میان صفا و مروه فی الجمله، و احرام و وقوف عرفات، و وقوف مشعر، بلکه ذبح قربانی و سر تراشیدن، و رمی جمرات کردن همه مجملاً اعم از وجوب و استحباب بنابر احتمال ظاهری.»<ref>مجلسی ، محمدباقر ، حق الیقین، اسلامیه، [بی تا]، ص۵۵۳.</ref>
 
البته اگر مراد از اعتقاد نداشتن به حج به معنی عدم انجام آن و یا کم اهمیتی آن نزد کسی به گونه ای که موجب عدم انجام آن باشد، این موجب کفر نمی شود؛ البته طبق موازین و آموزه های وحیانی استحقاق عذاب الهی را نمی توان رد کرد. و اگر مراد از اعتقاد نداشتن به معنای انکار از اساس با علم و آگاهی باشد، این موجب کفر می گردد.
 
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی = عبادات
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ =حج
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
۳۱۰

ویرایش