تفاوت عصمت معصومان قبل و بعد از نبوت و امامت

سؤال

عصمت قبل از نبوت یا امامت با عصمت بعد از آنچه تفاوتی دارد؟

به اعتقاد شیعیان، همه پیامبران و امامان(ع) پیش از نبوت و امامت و پس از آن، دارای عصمت بوده‌اند. ویژگی‌های عصمت در این دو مرحله، تفاوتی با یکدیگر ندارد. برخی از مراتب عصمت، یعنی عصمت در دریافت، ابلاغ و تبیین وحی، پیش از نبوت و امامت قابل طرح نیست اما عصمت از گناه و خطا و نیز عصمت در اعتقادات، تمام دوران زندگی معصومان را پوشش می‌دهد.

عصمت قبل از نبوت و امامت

این دوران گستره وسیعی دارد و سال‌های آغاز زندگی را نیز در برمی‌گیرد.

قبل از سن تکلیف

قبل از رسیدن به سن تکلیف، گناهی قابل تصور نیست. هر چند در انسان‌های معمولی، آمادگی برای پذیرش تکالیف الهی از حدود نُه یا پانزده سالگی آغاز می‌شود، اما می‌توان نسبت به انسان‌های مختلف، زمان تکلیف را متفاوت دانست. بی شک، برخی از افراد در سن خردسالی از نظر رشد عقلی، شناخت، آگاهی و قدرت تصمیم‌گیری، با افراد بزرگسال برابری می‌کنند. اگر این افراد، قبل از سنین متعارف به تکلیف می‌رسیدند، نه محال عقلی لازم می‌آمد و نه با عدل و حکمت الهی منافات داشت. مشیت الهی بر این قرار گرفته است که از این تفاوت‌ها و ویژگی‌های فردی چشم پوشی شود و زمان تکلیف همهٔ انسان‌ها، یکسان تلقی گردد.

پیامبران و امامان، که راهنمای مردمان و حجت الهی‌اند، وضعیت به گونه‌ای دیگر است و باریابی گروهی از آنان به مقام نبوت و امامت در سنین خردسالی، مهر تأییدی بر تکلیف پذیری آنان در آن سنین به شمار می‌آید. در مورد، حضرت عیسی و یحیی(ع) فرموده است که ایشان در کودکی به پیامبری رسیدند و براساس روایات، عده‌ای از ائمهٔ شیعه، در خردسالی، مسئولیت امامت و رهبری امت را به عهده گرفتند.

عصمت پس از نبوت و امامت

عصمت پس از نبوت و امامت، اختیاری است و ریشه در شایستگی‌هایی دارد که با تلاش معصومان(ع) به دست آمده است. وقتی خداوند می‌داند که فردی در آیندهٔ زندگی خود، چه مسیری را انتخاب می‌کند، به میزان انتخاب او و تلاش مداوم آینده اش، او را از نخستین روز زندگی مورد لطف و عنایت قرار می‌دهد و از لغزش‌ها مصونش می‌دارد .