ضمیر مذکر برای خدا

سؤال

خدا در قرآن برای خودش از ضمیرهای مذکر استفاده کرده است، آیا این یعنی جنس مذکر بهتراست؟

کلمه‌ای که نه مؤنث حقیقی است^{[یادداشت ۱]} و نه مؤنث مجازی^{[یادداشت ۲]} و نه در خود لفظ علامت مؤنث وجود دارد، در دستور زبان عرب مذکر آورده می‌شود.^[۱] در مقابل، عرب الفاظی را مؤنث می‌آورد که مؤنث حقیقی نیست و در قرآن نیز این قاعده به کار رفته است: ﴿وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها؛ سوگند به خورشید و تابندگی‌اش.﴾(شمس:۱) قرآن طبق دستور زبان عرب ضمیر را مؤنث آورد نه اینکه خورشید در حقیقت مؤنث هست.^[۲]

خدا جسم نیست تا مذکر یا مؤنث باشد و عرب در چنین مواردی از ضمیر مذکر استفاده می‌کند تا برساند این مورد مذکر و مؤنث ندارد. ضمیرهایی که در قرآن به خدا برمی‌گردد مطابق دستور زبان عربی مذکر آمده است نه اینکه قرآن خدا را مذکر بداند. با این نگرش استفاده کردن قرآن از دستور زبان عربی هم به این معنی نخواهد شد که خدا بین زن و مرد فرق گذاشته و خود را با لفظ یا ضمیر مذکر آورده است تا برتری جنس مذکر را بر مونث ثابت کند.

منابع

↑ مدنی، علیخان بن احمد، الحدائق الندیة فی شرح الفوائد الصمدیة، قم، ذوی‌القربی، چاپ اول، بی‌تا، ص۹۰.
↑ بابتی، عزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا، ج۲، ص۹۲۳. درویش، محی الدین، اعراب القرآن الکریم و بیانه، الارشاد، حمص سوریه، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۴۹۴.

↑ مونث حقیقی یعنی جنسیتش ماده باشد در مقابل جنس نر. «بابتی، عزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا، ج۲، ص۹۲۳.»
↑ مونث مجازی به لفظی گفته می‌شود که نه علامت تأنیث دارد و نه لفظ آن در ظاهر مذکر است. «بابتی، عزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا، ج۲، ص۹۲۳.»

[3] مدنی، علیخان بن احمد، الحدائق الندیة فی شرح الفوائد الصمدیة، قم، ذوی‌القربی، چاپ اول، بی‌تا، ص۹۰.

[4] بابتی، عزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا، ج۲، ص۹۲۳. درویش، محی الدین، اعراب القرآن الکریم و بیانه، الارشاد، حمص سوریه، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۴۹۴.

[1] مونث حقیقی یعنی جنسیتش ماده باشد در مقابل جنس نر. «بابتی، عزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا، ج۲، ص۹۲۳.»

[2] مونث مجازی به لفظی گفته می‌شود که نه علامت تأنیث دارد و نه لفظ آن در ظاهر مذکر است. «بابتی، عزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، بی‌تا، ج۲، ص۹۲۳.»

[یادداشت ۱]

[یادداشت ۲]

[۱]

[۲]