معنای فرحین در قرآن

سؤال

معنای فرحین در قرآن چیست؟ آیا شامل هر گونه شادی می‌شود؟

مفهوم‌شناسی

با توجه به اینکه مطلق شاد بودن و شادی کردن در اسلام ممنوع نیست، نمی‌توان گفت «ال» در «الْفَرِحِينَ» الف و لام جنس است و همه شادی‌ها را شامل می‌شود؛ بلکه «ال» عهد است و شامل شادی‌هایی می‌شود که انسان را از خدا، شکر الهی و قیامت دور نموده و به عذاب الهی دچار می‌سازند.

شادی شهیدان و مؤمنان

واژه فرحین در آیه ﴿فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه﴾(آل عمران:۱۷۰) برای شهیدان به‌کار رفته است. بر اساس این آیه، شهیدان به فضل و رحمتی که خدا نصیبشان گردانیده شادمانند.

در آیه ۵۸ سوره یونس، به مؤمنان سفارش شده نسبت به فضل و رحمت خدا شادمان شوند؛ زیرا فضل و رحمت خدا از ثروتی که اندوخته‌اند بهتر است. در آیه ۴ سوره روم نیز، به شادی مؤنان هنگام محقق شدن وعده الهی اشاره شده است.

نکوهش شادی قارون

واژه فرحین در آیه ﴿...إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْفَرِحِين﴾(قصص:۷۶) برای قارون به کار رفته است. بنا بر این آیه، وقتی قارون که دارای ثروت زیادی شده بود، به قوم حضرت موسی(ع) ظلم کرد، قوم موسی به او گفتند شادی نکن، خدا شادی‌کنندگان را دوست ندارد.

با توجه به فراز نخستین این آیه، و با توجه به اینکه شادی کردن در اسلام ممنوع نیست، مراد از «فرحین» همه شادی‌ها نیست؛ بکله منظور، شادی‌هایی است که انسان را از خدا و شکر الهی دور کرده و به عذاب الهی دچار می‌سازد. فرحین در این آیه، به شادی‌کنندگان متکبر و مغرور معنا شده است.

در آیه ۷۵ سوره مؤمنون نیز، علت عذاب شدن دوزخیان، شادی آنها در زمین دانسته شده است، که مراد از آن، شادی مستانه و متکبرانه است. بنابراین، هر نوع شادی ممنوع نیست؛ بلکه فقط شادی‌های غیر الهی، مستانه و متکبرانه نکوهش شده است.