عبدالرزاق صنعانی استاد بخاری در حدیث
آیامی توان بامنابع اهل سنت اثبات کرد که: عبدالرزاق صنعانی استاد شیخ بخاری در حدیث بوده است؟
ابوعبدالله محمد بن ابوالحسن اسماعیل بن ابراهیم بن المغیره بن الاحنف یزذبه الجعفی البخاری الحافظ، امام و بزرگ اهل سنت می‌باشد. در سال ۱۹۴ هـ در شهر بخارا متولد گردید. او در سن کودکی پدرش را از دست داد و از ۱۰ سالگی مشغول تحصیل و فراگرفتن علوم شد؛ و در ۲۰ سالگی و آغاز جوانی برای کسب دانش دست به سفرهای علمی زد؛[۱] به خراسان، جبال، عراق، حجاز، شام، مصر و بغداد سفر کرده است. در بغداد، تعداد زیادی از او حدیث شنیده و به ضبط آنها پرداخته‌اند.[۲] بخاری علاقه زیادی به حدیث و جمع‌آوری آن داشت و در به دست آوردن اخبار، همت عالی و ذوق سرشار داشت. در هر شهری که می‌رفت با حفاظ حدیث ملاقات و در مجالس محدثین شرکت می‌نمود و از خرمن آنها خوشه چینی می‌کرد.[۳]
البته این شخص نسبت به اهلبیت(ع) تعصب خاصی داشته، بگونه ای که در صحیح بخاری یک حدیث از اما م صادق(ع) نقل نکرده است در حالی که صدها حدیث از ابوهریره جاعل نقل نموده است. از آثار و تألیفات او می‌توان به «التاریخ الکبیر» «الضعفاء» «الصحیح» (یکی از مهمترین تألیفات اوست که از منابع مهم و معتبر اهل سنت به حساب می‌آید) «السنن فی الفقه» و… اشاره نمود.[۴]
سرانجام در سال ۲۵۶ هـ در شب عید قربان دار فانی را وداع گفت.[۵]
عبدالرزاق صنعانی نمی‌تواند از اساتید بخاری باشد، به دلایل زیر:
۱. در «عمده القاری» که شرحی از صحیح بخاری است، مؤلف در مقدمه کتاب، راویان و اساتید بخاری که از آنها حدیث نقل کرده به پنج طبقه تقسیم می‌نماید. در طبقه سوم از گروهی که زمان و مکان آنها را درک نموده و ملاقات کرده نام برده می‌شود. اما از آنها حدیث و روایتی نشنیده و نقل نکرده است و شاید با چند واسطه نقل کرده؛ که از جمله: یزید بن هارون و عبدالرزاق ذکر گردیده است: «(الثالثه) قوم حدثوا عن قوم ادرک زمانهم و امکنه لقیهم لکنه لم یسمع منهم کیزید بن هارون و عبدالرزاق».[۶]
۲. در کتاب «رجال صحیح البخاری» که بخاری از آنها حدیث نقل نموده، از «عبدالرزاق صنعانی» اسم و صحبتی به میان نیامده است. این کتاب که در دو جلد نسبتاً قطور می‌باشد، کسانی که بخاری از آنها نقل حدیث کرده، گردآوری شده‌اند.[۷]
۳. در شرح «کتاب صحیح البخاری» تألیف الکرمانی، در مقدمه ذکر احوالات بخاری، از اساتید او سه شیخ و دیگران را نام برده، ولی از عبدالزراق صنعانی ذکری نیامده است.[۸]
بنابراین با جستجو و کنکاشی که انجام گرفت و با توجه به منابع فوق، از اساتید و کسانی که بخاری از آنها حدیث شنیده، نام عبدالرزاق صنعانی نبوده و می‌توان گفت که از اساتید بخاری نمی‌تواند باشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر
- کشف الظنون، حاجی خلیفه.
- طبقات خلیفه بن خیاط.
منابع
- ↑ نجمی، محمد صادق، سیری در صحیحین، چ چهارم، ۱۳۶۱، بی نا، ج۱، ص۵۱.
- ↑ محمد بن ابی بکر بن خلکان، وفیات الاعیان، شریف رضی، قم، چ دوم، ۱۳۶۴، ج۴، ص۱۸۸.
- ↑ وجدی، محمد فرید، دایرةالمعارف القرن العشرین، دار الفکر، بیروت، بی تا، ج۲، ص۵۶.
- ↑ الندیم، محمد بن اسحاق، کتاب الفهرست، بی تا، بی نا، ص۲۸۶.
- ↑ البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دار الجیل، بیروت، بی تا، مقدمه، ج۱، ص۸.
- ↑ العینی، بدرالدین احمد، عمده القاری (شرح صحیح البخاری)، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا، ج۱، ص ۷.
- ↑ بخاری کلابادی، احمد بن محمد، رجال صحیح البخاری (در دو جلد)، دار المعرفه، بیروت، چ اول، ۱۴۰۷ هـ.
- ↑ الکرمانی، البخاری، شرح الکرمانی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چ دوم، ۱۴۰۱ هـ، ج۱، ص۷.