استغفار برای دیگران
آیا پیامبر(ص) در قرآن برای دیگران استغفار کرده است؟
استغفار پیامبر(ص) برای دیگران در چند آیه قرآن به صراحت آمده است. خداوند به پیامبر(ص) سفارش می‌کند برای دیگران از جمله مؤمنان و گناهکاران، طلب بخشش و استغفار کند. در قرآن، استغفار پیامبران برای خانواده و دیگران نیز آمده است.
معنا و مصادیق استغفار پیامبر(ص) برای دیگران
خداوند در قرآن به حضرت محمد(ص) سفارش می‌کند برای دیگران استغفار کند:﴿اسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ ۚ؛ برايشان آمرزش بخواه﴾(نور:۶۲). همچنین به پیامبر توصیه شد برای مردان و زنان مؤمن،[۱] گنه‌کاران[۲] و زنان مؤمنی که برای بیعت با پیامبر، اقدام کردند[۳] استغفار کند. در جای دیگر قرآن از بی‌فایده بودن استغفار پیامبر(ص) برای منافقان سخن می‌گوید؛[۴] زیرا آنان خود به استغفار باوری ندارند[۵] اما اگر توبه کنند و پیامبر برایشان استغفار کنند، خداوند آنان را می‌بخشد.[۶]
مفسران استغفار پیامبر(ص) برای دیگران را کامل کردن مهربانی پیامبر(ص)، نسبت به مسلمانان می‌دانند.[۷] شیخ طوسی استغفار پیامبر(ص) برای مردم را به معنی دعا و لطفی در حق آنان دانسته که مغفرت و بخشایش خداوند را در پی خواهد داشت.[۸] مفسران شیعه این آیات را مؤید موضوع شفاعت می‌دانند.[۹]
استغفار پیامبران برای دیگران
پیامبران برای دیگران و اطرافیان خود طلب استغفار کرده‌اند:
- حضرت ابراهیم(ع): برای پدر خود از خداوند طلب بخشش کرد.[۱۰] و در جای دیگر حضرت ابراهیم برای پدر و مادر خویش و جمیع مؤمنان استغفار می‌کند.[۱۱]
- حضرت موسی(ع): استغفار برای برادرش[۱۲] و عده‌ای از بنی اسرائیل[۱۳]
- حضرت نوح(ع): استغفار برای فرزندش که از سوی خداوند اجابت نشد.[۱۴] همچنین مغفرت برای پدر و مادر و زنان و مردان مؤمن،[۱۵]
- حضرت یعقوب(ع): برای فرزندانش استغفار کرد.[۱۶]
استغفار فرشتگان برای مؤمنان
استغفار فرشتگان برای بندگان در دو جای قرآن آمده است یک جا تنها از استغفار فرشتگان برای اهل ایمان سخن گفته شده است: «فرشتگانی که حاملان عرشند ... تسبیح و حمد پروردگارشان را می‌گویند و به او ایمان دارند و برای مؤمنان استغفار می‌کنند[۱۷]» همچنین در آیه دیگری گفته شده که فرشتگان برای تمامی ساکنان زمین استغفار می‌گویند.[۱۸]
استغفار مؤمنان برای یکدیگر
برخی مسلمانان برای خود و یکدیگر دعا کرده و طلب استغفار می‌کنند.[۱۹] مفسران معتقدند این آیه عمومیت دارد و شامل همه مسلمانان می‌شود.[۲۰] امام علی(ع) برای دیگران استفغار می‌کرد و در روایات هم استغفار مؤمنان برای یکدیگر آمده است.[۲۱]
منابع
- ↑ آیه ۱۹ سوره محمد
- ↑ آیه ۱۵۹ سوره آل عمران
- ↑ آیه ۱۲ سوره ممتحنه
- ↑ آیه ۸۰ و ۱۱۳ سوره توبه، آیه ۵و ۶ سوره منافقون،
- ↑ آیه ۱۱ سوره فتح
- ↑ آیه ۶۰ سوره نساء
- ↑ طبرسی، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، ج۱، ص۵۶۰
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۶۷۹
- ↑ اخلاق فاضل، فاضل لنكرانى، محمد، ج۱، ص۲۵۹
- ↑ آیه ۴ سوره ممتحنه، آیه ۸۶ سوره شعراء، آیه ۴۷ سوره مریم.
- ↑ آیه ۴۱ سوره ابراهیم، آیه ۵ سوره ممتحنه
- ↑ آیه ۱۵۱ سوره اعراف
- ↑ آیه ۱۵۵ سوره اعراف
- ↑ آیات ۴۵ تا ۴۷ سوره هود
- ↑ آیه ۲۸ سوره نوح
- ↑ آیه ۹۷ و ۹۸ سوره یوسف
- ↑ آیه ۷ سوره غافر.
- ↑ آیه ۵ سوره شوری.
- ↑ آیه ۱۰ سوره حشر
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، ج۲۳، ص: ۵۲۲
- ↑ خطبه ۱۹۷ نهج البلاغه، به نقل از مقاله استغفار در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۶۷۹