آیات قرآن در شأن امام علی(ع)

سؤال

نام حضرت علي(ع) در كدام آيات از قرآن آمده است؟

نام حضرت علي(ع) در هيچ يك از آيات قرآن كريم به صراحت نيامده است، چنانکه نام سایر خلفا نیز در قرآن نیامده است .

اما هيچ كس پس از پيامبر اكرم مثل امير المؤمنين علي(ع) در قرآن مدح و ستايش نشده است. چنان كه ابن عباس نقل مي كند: ما نزل في احد من كتاب الله ما نزل في علي؛ در باره هيج كس از آيات قرآن مثل علي نازل نشده است.}}

آياتي كه در قرآن در شأن حضرت نازل شده همه در مدح و ستايش او و بيش از ده ها آيه مي باشد. علاوه بر اينكه علي(ع)خود قرآن ناطق و تجلي آيات قرآن مي باشد چنانكه پيامبر اكرم ـ‌صلّي الله عليه و آله ـ در اين باره مي فرمايد: «علي مع القرآن و القران معه لايفترقان حتي يرد علي الحوض »؛ امام علي(ع) با قرآن و قرآن همواره با او است و هرگز جداناپذيرند تا روزي كه بر من در بهشت و در كنار حوض كوثر بر من برسند. يعني مقصدي كه علي(ع) دارد با قرآن منتهي به بهشتي است كه حوض كوثر در آن قرار دارد و من آنجا مستقر هستم، پيامبر اكرم(ص) با اين فرمايش هم جايگاه علي(ع) را مشخص مي سازد كه نسبت به قرآن از چه جايگاهي برخوردار است و هم سرنوشت پيروان علي(ع) را كه سرانجام كارشان به كجا خواهد رسيد، و هم اين معنا را به مردم مي فهماند كه هركس مطيع قرآن است از علي بايد اطاعت كند و هركس مطيع است مطيع قرآن است. و هيچ كس نمي تواند ادعا كند كه پيرو قرآن است و علي را قبول ندارد چون هرگز اين دو از هم جداناپذير هستند.

اما آنچه از آيات قرآن در شأن آن حضرت نازل شده بسيار زياد است و چنانکه یک عالم سنی مذهب به نام حاکم حسکانی در کتابی به نام شواهد التنزیل به ذکر فضائل امام علی(ع) در قرآن پرداخته است . ما در اين جا به برخي از آيات در شأن امير المؤنین(ع)اشاره مي كنيم:

پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: خدا هيچ آيه اي را نازل نفرمود كه در آن «ياايهاالذين آمنوا» باشد مگر اينكه علي در رأس آن منظور گردد ، بنابراني تمام آيات كه با اين تعبير و جمله آغاز مي شوند خطاب اول همه آنها به علي و در شأن علي و شيعيان اوست.

۱. {{قرآن|ان الذين آمنوا و عملوالصالحات سيجعل لهم الرحمن ودّا... مسلّماً كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند، خداوند رحمان محبّتى براى آنان در دلها قرار مى‏دهد!

۲. ﴿انما وليكم الله و رسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلوه و يؤتون الزكوه وهم راكعون﴾؛ همانا ولي شما و كسي كه حق ولايت دارد بر شما خداوند و پيامبرش و كساني هستند كه نماز مي خوانند و در حال ركوع زكات مي دهند و به فقراء كمك مي كنند به اتفاق تمام علماي اسلام اين آيه در شأن اميرمؤمنان نازل شده است.

۳. در آيه تطهير، در آيه مباهله نيز آيه در شأن اهل بيت پيامبر است كه يكي از آنها امير مؤمنان است.

۴. ﴿و من الناس من يشري نفسه ابتغاء مرضات الله﴾ (سوره بقره، آيه ۲۰۷)؛ و بعضي از مردم هستند كه از جان خويش در راه رضاي خداوند مي گذرند و بر سر آن معامله مي كنند.

۵. ﴿اطيعوا الله و اطيعو الرسول و اولي الامر منكم﴾ (سوره نساء، آيه ۵۹). ( از خدا و رسولش و صاحبان امر اطاعت کنید )

۶. آيه اكمال دين كه در حجه‌الوداع نازل شد و ولايت و خلافت آن حضرت را پس از پيامبر اكرم از طرف خداوند اعلام نمود :

﴿اليوم اكملت لكم دينكم﴾ (سوره مائده، آيه ۳)( امروز دین شما را کامل کردم)، اين آيه پس از آيه ﴿ياايهاالرسول بلغ ما انزل اليك من ربك﴾ (سوره مائده، آيه ۶۷) ( ای پیامبر ،آنچه بر تو نازل شده است از سوی پروردگارت ،را ابلاغ کن)، به پيامبر نازل شد كه خداوند به آن حضرت دستور فرمود براي خودت جانشين انتخاب كن آن حضرت بيم داشت كه عده اي از منافقين نسبت به آن حضرت تعدي كنند خداوند براي اطمينان خاطر آن حضرت و حفظ جانش اين آيه را نازل كرد: ﴿... والله يعصمك عن الناس...﴾ خداوند جان تو را از خطرهايي كه احتمال مي دهي از طرف مردم نسبت به اين مسئله به تو برسد حفظ مي كند اگر در اعلام اين مسئله كوتاهي كني مثل اين است كه رسالت خود را انجام نداده اي، رسالت تو با اعلام علي به جانشيني خودت كامل مي شود كه پيامبر پس از معرفي علي به جانشيني آيه ﴿اليوم اكملت لكم دينكم ...﴾ نازل شد، و پيامبر(ص) بلافاصله با صداي بلند تكبير گفت و فرمود خداوند متعال دين را كامل كرد و نعمت را تمام نمود و از رسالت من راضي شد و ولايت علي بن ابيطالب را سبب كامل شدن دينم قرار داد.

نتيجه:

نام امير مؤمنان(عليه السلام) به صراحت در قرآن نيامده ولي با كنايه كه از تصريح روشن تر است در آيات متعددي آمده و بسياري از آيات قرآن در شأن علي(ع) نازل شده كه به چند نمونه اشاره كرديم.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۲. قرآن ومعصومان درآینه علوی.امیرعلی حسنلو

۳. علي كيست، فضل الله كمپاني.