محبوبیت بیشتر امام حسین(ع) نزد شیعیان

سؤال

در مسئله گرامیداشت ائمه(ع)، امام حسین(ع) نزد مردم از محبوبیت بیشتری برخوردار است اما سایر امامان چنین نیستند؟

مقام یکسان اهل‌بیت(ع) در مقام و منزلت

پیامبر اسلام(ص)، فاطمه زهرا(س) و دوازده امام معصوم، نزد شیعیان اثناعشری از جایگاه، منزلت و محبوبیت فراوانی برخوردارند و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل وجود ندارد.

زمخشری از مفسران مسلمان در تفسیر کشاف احادیثی بر ضرورت محبت تمامی اهل‌بیت(ع) بیان کرده که گویای تساوی محبوبیت ایشان برای شیعیان است.

نور واحد

ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت‌گری انسان نیز برابر است. جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرائط موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آنجا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آنجا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می‌باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمه(ع) اگر در زمان امام حسین(ع) بودند همان کاری را می‌کردند که امام حسین(ع) انجام دادند. لکن هیچ‌یک از ائمه(ع) در موقعیت و جایگاه آن حضرت قرار نگرفتند. بنابر این این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین(ع) بوده و همه اهل‌بیت(ع) به این جایگاه احترام می‌گذارند.

این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی‌کاهد، مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی‌کاهد که بنابر نقل‌های متعدد فاطمه بر دیگر ائمّه و معصومین برتری دارد وانگهی فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولی، امر الهی بر آن کارگر نشده است. با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی، دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت‌ها و… نمی‌باشد، الّا در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسبی یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره می‌شود و عرف مردم ملاک ارزیابی مقام اهل‌بیت نیست.

دلایل محبوبیت برخی امامان(ع) نزد شیعیان

شیعیان نسبت به برخی امامان ارادت بیشتری نشان داده و یاد آنها را بیشتر گرامی می‌دارند. بزرگداشت ایام ولادت امام علی، عید غدیر و ایام شهادت و عزاداری امام حسین(ع) چنین است. این توجه خاص مردم به این دو امام به خاطر وجود دلایلی است که ذکر می شوپد:

• فرهنگ سازی توسط خود معصومین: وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبر اسلام و معصومین(ع) مبنی بر محوریت ولایت امام علی(ع) در عبادت و طاعت و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیتی آن حضرت، توسط پیامبر، از پشت پرده‌های شب معراج، سابقه جهاد، عبادات تا معرفی او در غدیر خم به عنوان رهبر و جانشین و … توجه شیعیان و مسلمانان هر زمان را به خود معطوف نموده است که باعث حیرت غیر مسلمانان هم شده است.

همچنین وجود ده‌ها روایت در اهمیت و عظمت واقعه کربلا، مثل زیارت عاشورا پذیرش توبه حضرت آدم با آن گریه‌های پیامبر و اهل‌بیت(ع)، تشویق بر برپایی عزای حسینی، اجر و ثواب مترتب بر آن گریستن زمین و آسمان و … توجه هر انسان آزاده‌ای را به خود جلب کرده است.

این فرهنگ سازی توسط معصومین(ع) با گفتار و کردار خود، دال بر اهمیت و تفاضل نسبی این امام از بین دیگر ائمه(ع) است که شیعیان خصوصاً و مسلمانان و غیرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام می‌ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدیقه طاهره(س) نیز به موجب ده‌ها روایت از زبان پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) به چشم می‌خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیت ویژه ایشان نزد معصومان و شیعیان آنهاست.

۲. عنصر مظلومیّت.

گرچه اهل البیت(ع) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیّت به سر برده و مورد آزار و اذیت حکّام جور و بعضی از نابخردان واقع می شدندولکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت. در عصر امام علی(ع) تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی(ع) و نیز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمی‌گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمّه(ع) بدون تعرّض و ظلم و ستم می‌بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدّل و روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌آمد. این تخم عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیّت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می‌پردازند در خصوص امام حسین(ع) عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارتنامه‌ها و احادیث یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی، بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه دار کرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان و اسلام حِراست می‌کنند، این مهم، جایگاه و محبوبیّت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است.

۳. عنصر شهادت.

اگرچه اهل البیت(ع) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده‌اند، اما هیچ شهادتی به قباحت طریقه کشته شدن امام حسین(ع) نمی‌رسد و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است ولکن امام کُشی قبیح و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین(ع) با فجیع‌ترین حالت ممکن (به دست مسلمین به ظاهر مسلمان) که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمّه(ع) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.

مطالعه بیشتر

• امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعی، اکبراسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
• پرتوی از فضائل حضرت زهرا(س)، میر علی محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸.