پیش نویس:سید رضی شیرازی
الگو:جعبه اطلاعات عالمان شیعه سید کاظم حسینی حائِری (زاده ۱۳۵۷ق/۱۳۱۷ش) از مراجع تقلید قرن پانزده هجری و از شاگردان سید محمد باقر صدر است.
حائری در کربلا متولد شد و پس از تحصیل در حوزه علمیه نجف، در سال ۱۳۹۴ق به ایران مهاجرت کرد و فعالیتهای علمی خود را در حوزه علمیه قم ادامه داد. وی در قم یک مدرسه علمیه به زبان عربی و یک مؤسسه تبلیغی پایهگذاری کرد و پس از سرنگونی نظام بعث عراق نیز مدرسهای علمیه در نجف تأسیس نمود. پس از شهادت سید محمدباقر صدر و سید محمد صدر گروهی از مردم عراق وی را به عنوان مرجع دینی و سیاسی خود برگزیدند.
سید کاظم حائری تحول در شیوه آموزشی رایج در حوزههای علمیه را ضروری میداند. او قبل و بعد از سرنگونی نظام بعث بیانیههایی درباره مسائل سیاسی عراق صادر کرد و حضور اشغالگران در عراق را محکوم نمود و درباره قانون اساسی عراق اعلام موضع کرد.
حائری کتابها و مقالاتی تألیف کرده است از جمله: أساس الحکومة الإسلامیة، الإمامة وقیادة المجتمع، ولایة الأمر فی عصر الغیبة.
زندگینامه
سید کاظم حسینی حائری در دهم شعبان سال ۱۳۵۷ق در شهر کربلا متولد شد.[۱] لقب حائری را بیانگر تولد او و پدرش در کربلا (حائر حسینی) دانستهاند.[۲]
سید کاظم حائری اصالتاً ایرانی است.[۳] پدرش سید علی حسینی حائری (متوفای ۱۳۹۸ق) در حوزه علمیه کربلا به تحصیل پرداخت و سپس به نجف مهاجرت کرد و ادامه تحصیلات حوزوی خود را در حوزه نجف پیگرفت و در سال ۱۳۹۸ق از دنیا رفت.[۴] او پنج برادر دارد که یکی از آنها در زندان نظام بعث در اثر شکنجه جان سپرد.[۵] سید کاظم حائری در بیست و چهار سالگی با دختر عمویش ازدواج کرد و چهار پسر به نامهای جواد، صادق، علی و محمدرضا دارد. سید جواد در دفاع از جمهوری اسلامی ایران در جنگ ایران و عراق شرکت کرد و به شهادت رسید.[۶]
فعالیتهای علمی
سید کاظم حائری از سن پنج سالگی آشنایی با قرآن را نزد مادرش آغاز کرد و سپس دروس حوزوی را نزد پدرش و دیگر اساتید حوزه علمیه نجف فراگرفت.[۷] وی پیش از هفده سالگی دروس سطح حوزوی را به پایان رساند و به مدت ۱۴ سال در درس خارج فقه و اصول سید محمود حسینی شاهرودی شرکت کرد.[۸] آیت الله شاهرودی برخی از استفتائات خود را به سید کاظم ارجاع داده است.[۹]
حائری سپس به مدت ۱۲ سال در درسهای فقه، اصول، فلسفه و اقتصاد سید محمد باقر صدر حضور یافت و در تألیف کتاب «الاُسُس المنطقیّة للاِستقراء»، با وی همکاری علمی داشت.[۱۰]
مهاجرت به قم
سید کاظم حائری در جمادیالاولی سال ۱۳۹۴ق/۱۳۵۳ش[۱۱] از نجف به قم مهاجرت کرد و مدت کوتاهی به تدریس درسهای سطح عالی در حوزه علمیه قم پرداخت و پس از آن تدریس درس خارج فقه و اصول را آغاز کرد.[۱۲]
وی همچنین برخی موضوعات همچون قضاوت، ولایت امر در عصر غیبت و «فقه العقود» را به شیوه تطبیقی (مقارن) میان فقه و علم حقوق تدریس کرده است.[۱۳]
حائری در سال ۱۴۰۱ق مدرسه علمیهای در شهر قم به نام شهید محمدباقر صدر تأسیس کرد که در آن علوم اهل بیت به زبان عربی برای عراقیان ساکن ایران تدریس میشود. او همچنین مؤسسهای تبلیغی به نام شهید صدر تأسیس کرد که در زمینه اعزام روحانیان برای تبلیغ در مناطق مختلف فعالیت دارد. شبیه همین مؤسسه را نیز پس از سقوط نظام بعث، در نجف پایهگذاری کرد.[۱۴]
تالیفات
سید کاظم حائری کتابها و مقالاتی در زمینههای گوناگون از جمله فقه، اصول، حکومت اسلامی و امامت تألیف کرده است. برخی از آثار او عبارتند از:
- مباحث الاصول: حائری در این کتاب، تقریر درسهای استادش شهید صدر را مطرح کرده و بر آنها تعلیقه زده است.
- اساس الحکومة الاسلامیة: در این کتاب نظریات دموکراسی، شورا و ولایت فقیه به شیوه استدلالی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
- ولایة الأمر فی عصر الغیبة: کتابی فقهی و استدلالی است و در آن به مهمترین مسائل مطرح درباره ولایت امر در زمان غیبت امام زمان(ع) پرداخته شده است.
- القضاء فی الفقه الإسلامی: این کتاب دربردارنده مهمترین مباحث قضاء در فقه اسلامی است و برخی از آنها با مباحث حقوقی تطبیق داده شده است.
- الإمامة و قیادة المجتمع: حائری در این کتاب درباره منصب امامت امامان معصوم(ع) و رهبری امت بحث کرده است.
- مقاله أدوار التأریخ فی القرآن الکریم: وی در این مقاله که در چهار شماره از مجله «الحوار الفکری والسیاسی» طی سالهای ۱۴۰۵ تا ۱۴۰۷ق به چاپ رسید، به تفسیر موضوعی قرآن کریم پرداخته است. این بحث، ادامه سخنرانیهای شهید صدر است که در کتابی به نام «المدرسة القرآنیة» به چاپ رسیده است.
- نظرة الإسلام إلی الحقوق الزوجیة: حائری این بحث را در ششمین همایش اندیشه اسلامی (المؤتمر السادس للفکر الإسلامی) ارائه کرد و در تاریخ ۱۴۰۸ق به چاپ رسید.
- حقوق المرأة فی الإسلام: این مقاله در شماره ۲۱ مجله رسالة الثقلین منتشر شده است.[۱۵]
دیدگاهها و جایگاه علمی
حائری قائل به ضرورت تحول در شیوه رایج آموزشی در حوزه علمیه است و تحولات مد نظر خود را در مدرسه تحت اشراف خود (مدرسه شهید صدر) اجرا کرده است. او همچنین شیوه درس خارج را نیز نیازمند تحول میداند.[۱۶]
از آیتالله محمدباقر صدر سخنانی در تأیید مقام علمی سید کاظم حائری نقل شده است.[۱۷] از آیتالله سید محمد صدر نیز نقل شده است که حائری را اعلم پس از خود دانسته و مردم را برای تقلید به او ارجاع داده است.[۱۸]
فعالیت سیاسی
حائری به ضرورت تأسیس حکومت اسلامی اعتقاد دارد. وی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، کتابهایی درباره مبانی حکومت اسلامی، مبارزه مسلحانه در اسلام و ولایت فقیه در عصر غیبت تألیف کرد.[۱۹] او در اثر فعالیتهای سیاسی و جهادی ناگزیر به ترک عراق شد و در سال ۱۳۹۴ق/۱۳۵۳ش به ایران مهاجرت کرد و در شهر قم اقامت گزید و فعالیتهای سیاسی خود را از راه نامهنگاری با استادش سید محمدباقر صدر ادامه داد.[۲۰]
پس از شهادت محمدباقر صدر گروهی از مردم عراق برای تقلید در مسائل شرعی و نیز مسائل سیاسی به وی روآوردند. حائری پس از شهادت استادش شهید صدر با جنبش اسلامی در عراق همراه شد و از آن پشتیبانی کرد و کتاب «دلیل المجاهد» را نوشت. پس از شهادت سید محمد صدر، حائری به شکل گستردهتری به رهبری جریان انقلابی در عراق پرداخت و بیانیههایی بر ضد نظام بعث صادر کرد و در یکی از بیانیههای خود، سران حزب بعث را مهدور الدم اعلام نمود. پس از سرنگونی حزب بعث در عراق نیز وی به فعالیت سیاسی خود ادامه داد. برخی از فعالیتهای سیاسی وی عبارتند از: مخالفت با قانون اساسی موقت عراق، تدوین قانون اساسی پیشنهادی برای عراق در سیزده فصل، محکوم کردن ورود نیروهای اشغالگر آمریکایی به عراق و تأکید بر لزوم حفظ اتحاد و همبستگی میان مردم عراق[۲۱]
- ارتباط با حزب الدعوة
حائری پس از شهادت محمدباقر صدر، پایهگذار حزب الدعوة الاسلامیة، برای مدتی به عنوان فقیه حزب انتخاب شد، ولی این ارتباط حزبی دوام نیافت، زیرا حزب به این نتیجه رسید که تصمیمگیری شورایی را جایگزین تصمیمگیری فردی کند.[۲۲]
پانویس
منابع
- ↑ التعریف، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ اللقب، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ تطور الفکر السیاسی لحزب الدعوة الإسلامیة، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ والده، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ التعریف، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ حیاته الشخصیة، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ دراسته، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری؛ مصاحبه با آیتالله سید کاظم حائری، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ نبوغه، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری؛ مصاحبه با آیتالله سید کاظم حائری، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ تدرجه العلمی، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ تدرجه العلمی، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری؛ مصاحبه با آیتالله سید کاظم حائری، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ مصاحبه با آیتالله سید کاظم حائری، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ هجرته، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ نشاطه فی داخل الحوزة، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ نشاطه فی داخل الحوزة، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ مؤلفاته، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ نشاطه فی داخل الحوزة، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ ما ورد عن أستاذه فی حقه، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ موقف السیّد الشهید الصدر الثانی منه، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ وعیه، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ جهاده، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ جهاده، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حائری.
- ↑ جعفریان، التشیع فی العراق وصلاته بالمرجعیة وإیران، ص۱۴۴.
- السیرة الذاتیة، پایگاه رسمی آیتالله سید کاظم حسینی حائری، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۰ش
- مصاحبه با آیتالله سید کاظم حائری، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج: تیر ۱۳۷۶ش، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۰ش
- جعفریان، رسول، التشیع فی العراق وصلاته بالمرجعیة وإیران (نظرة عابرة)، ترجمة: حیدر مجید، دار الحبیب، ۲۰۰۸م.