دلیل عصمت اهل‌بیت(ع) در آیه تطهیر
آيا اين موضوع درست است كه آيهي تطهير دربارهي اهل بيت خاص پيامبر و از جمله امام حسين(ع) است و اين آيه چه ارتباطي با عصمت آنان دارد؟
۲. عصمت اهل بيت چگونه از اين آيه استفاده ميشود؟
واژهي «رجس» كه در اين آيه آمده در قرآن دو معنا دارد:
الف: به معناي قذارت و آلودگي ظاهري، همانگونه كه در آيه ۱۴۵ سورهي انعام آمده است: ﴿إلّا أن يكون ميته او دماً مسفوحاً او لحم خنزير فَإنّه رجسٌ﴾
ب: به معناي آلودگي معنوي مانند شرك و كفر و آثار گناه و كردارهاي بد مانند آيهي ۱۲۵ سوره توبه: ﴿وَ أَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَتْهُمْ رِجْساً إِلَى رِجْسِهِمْ َ...﴾ و نيز آيهي ۱۲۵ سورهي انعام.
با توجه به اين دو معناي رجس در قرآن و با توجه به اينكه اين واژه به همراه الف و لام ـ كه براي جنس و عموم و شمول است ـ آمده است معناي آن به صورتي عام و گسترده خواهد بود كه به معناي همهي حالات خبيثه نفس و قذارت و آلودگيهاي آن ميباشد، و تطهير از اين حالت و دوري از اين وضعيت روشن است كه به معناي دوري از هرگونه آلودگي ظاهري و معنوي خواهد بود.
و مقابل اعتقاد به باطل، اعتقاد به حق و ادراك حقايق در مقام اعتقاد و عمل است، و مجهز شدن به سلاح علم و عمل، قهراً منطبق بر عصمت الهي خواهد بود، و آن حالتي است كه صاحب خود را از اعتقاد به باطل و يا ارتكاب هر رفتار بد نگاه ميدارد، علاوه بر اين، تأكيدي كه در آيه در همين راستا وجود دارد ما را در اين برداشت از آيه مصممتر ميكند، پس از اينكه با اداه تأكيد و حصر يعني «إنّما» و به همراه فعل «يريد» آيه را آغاز مينمايد، در ادامه ميفرمايد: و «يطهركم تطهيراً»
اضافه نمودن اين بخش از آيه خود تأكيد معناي آيه را به همراه دارد چه رسد به اينكه با مفعول مطلق آورده شود كه به نحوي خاص معنا را تأكيد و تأييد مينمايد.[۱]
علامه طبرسي در «مجمع البيان» دربارهي اين موضوع كه آيا ميتوان عصمت ائمه(ع) را از اين آيه برداشت كرد ميفرمايند: كلمه إنّما كه در ابتداي جمله مورد نظر از آيهي ۳۳ سورهي احزاب آمده است، براي نشان دادن اين موضوع مهم است كه مفاد جملهي بعد از إنّما، محقق است و هيچ شكي در تحقق آن نيست، و همچنين نفي ميكند مفهوم مخالف با آن را.
و نكتهي ديگر اينكه اراده خداوند يك ارادهي خاص و ويژهاي است نسبت به اهل بيت(ع) و الّا اگر يك ارادهي مطلق و همگاني بود، اين نياز به اين همه تأكيد نداشت! چرا كه خداوند از هر مكلفي، ترك گناه و انجام اوامر الهي را خواسته است، پس خداوند يك ارادهي خاص نسبت به اهل بيت پيامبر(ص) داشته است، و اينگونه ارادهاي مقتضي مدح و تعظيم است، و اگر ما اين اراده را يك اراده همگاني و عمومي بدانيم مدحي در بر نخواهد داشت، با توجه به اين دو نكته ميتوان گفت: با اثبات اين دو موضوع، مسئله عصمت ثابت ميشود، و آن اينكه خداوند تأكيداً و با ارادهاي خاص، پاكي اهل بيت(ع) از هرگونه زشتي و گناه را اراده كرده است.[۲]
مطالعه بيشتر
۱. الميزان، علامه طباطبايي، جلد ۱۶.
۲. البرهان، سيد هاشم بحراني، جلد ۶.
۳. مجمع البيان، طبرسي، جلد ۷ و ۸.
۴. بررسي شخصيت اهل بيت(ع) در قرآن، ولياللّه نقيپور فرد.