الگو:سوال برگزیده
توقیفی بودن اسماء الهی
توقیفیبودن اسماء الهی به این معنا است که غیر از اسامی و صفاتی که در قرآن و دعاها آمده، نمیتوان اسامی دیگری برای خداوند استفاده کرد. کسانی که توقیفیبودن اسامی خداوند را قبول دارند، معتقدند غیر از اسامی که در متون دینی، دعاها و قرآن ذکر شده، نمیتوان از نام دیگری برای خداوند استفاده کرد. مستند این گروه روایاتی است که در آنها آمده: «خداوند وصف نمیشود جز به آنچه خودش را به آنها وصف کرده است» و «لا تتجاوز فی التوحید ما ذکره الله تعالی فتهلک؛ از آنچه خداوند در وحدانیت خود ذکر نموده تجاوز نکنید که هلاک میشوید».
اکثر فقها و بزرگان معتقدند اسامی خداوند توقیفی نیستند و غیر از نامها و صفاتی که در قرآن و سنت برای خداوند ذکر شده، اسامی مناسب با شأن و مقام او را میتوان بر او نهاد. این گروه به آیه ۱۸۰ سوره اعراف تمسک جستهاند؛ که میفرماید: ﴿لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها؛ برای خدا نامهای نیکوست پس با آنها او را بخوانید﴾. علامه طباطبایی ذیل این آیه توقیفی بودن اسماء را در علم کلام جایز نمیداند و قائل است به این که از اسماء دیگر که منافی شأن و عظمت و بزرگی و مخالف با تجرد او نباشد میتوان در حق او استفاده کرد چنانکه عنوان میکند در علم فقه به لحاظ بعضی ملاحظات دینی ممکن است بزرگانی مخالف با این امر باشند.
آیتالله شعرانی در شرح کشف المراد میگوید: «بسیاری از علما نامهای خداوند را توقیفی میدانند و غیر آنچه وارد شده است را بر او جایز نمیدانند. انسان در ابتدای امر میپندارد مقصود منع شرعی است اما التزام به آن دشوار است؛ ولی هر نام نیکو که دلالت بر کمال و صفات کمالیه او کند بر او میتوان اطلاق کرد و اسمهایی که دلالت بر نقص کند جایز نیستند». البته برخی معتقدند احتیاط و مراعات بعضی ملاحظات دینی حکم میکند که خداوند، با اسمائی غیر از اسامی ذکر شده در قرآن و ادعیه نامگذاری نشود.