فترت وحی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۴ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۰۱

سؤال

نظر مستشرقان و خاورشناسان در مورد فترت وحی چه می‌باشد؟

فترت (فتور) در لغت «سکون بعد از حدّت، نرمی پس از شدّت، ضعف بعد از قوّت» گفته شده است.^[۱]

فترتِ وحی، تأخیر در وحی است که بر رسول خدا(ص) نازل می‌شده است. این تأخیر در پاسخ مشرکان در خصوص سوالات مربوط به داستان اصحاب کهف، موسی و خضر، و یأجوج و مأجوج رخ داده و نیز بیش از چهل روز به طول نکشیده است. طولانی‌تر از آن در تاریخ ثبت نشده است.

وحی در مدت نزول قرآن همواره میان جبرئیل ع و پیامبر ص جریان نداشته است؛ بلکه هر از گاهی آن رشته متصل می‌گشته و جبرئیل تعالیم الهی را به پیامبر(ص) وحی می‌کرده اما در این میان یک یا چند بار رشته وحی انقطاع یافته است که پیامبر(ص) و قومش را به خود مشغول ساخته است این نحوه انقطاع وحی، به فترت وحی تعبیر شده است.

این انقطاع وحی در نازل شدن چند سوره بوده است:

۱. قبل از نازل شدن سوره ضحی که حداکثر چهل روز بوده است. ۲. قبل از نازل شدن سوره مدثر که پس از آن وحی مستمر شده است. ۳. در اثناء سوره مریم: پس از نزول بخشی از سوره مریم حداکثر چهل روز در وحی فترت پدید آمد. ۴. پیش از سوره کهف پیش از نزول سوره کهف، حداکثر چهل روز جریان وحی متوقف شد.^[۲]

نظر مستشرقان و خاورشناسان

مستشرقین همچون لامانس (م۱۹۳۷م) و رژی بلاشر (۱۹۷۳م) پیرامون قرآن و فترتِ وحی نظراتی دارند که نمی‌توان آنها را بدون هیچ تحلیلی عنوان کرد چرا که آنها فقط دریافت‌های خود را مطرح کرده و اینکه این نظریات آنان درست باشند نمی‌توان به آنها استناد نمود.^[۳] مستشرقین در همه زمینه‌ها تخصصی و غیر تخصصی مانند اسلام‌شناسی، عرب‌شناسی و هندشناسی و غیره با اطلاعات، سلیقه و فرهنگ حاکم بر خودشان نظر داده‌اند.^[۴]

به‌طور کلی مستشرقین در خصوص فترت وحی و تأثیر آن در مکی و مدنی بودن مطالبی را مطرح کرده‌اند که ما به‌طور خلاصه به نظر دو تن از این شخصیت‌ها اشاره می‌کنیم:

۱. لامانس، در کتاب «الاسلام» مسئله فترت و تأثیر آن در سوره‌های مکی را مطرح می‌کند. این مستشرق می‌گوید که چون فترت در وحی در زمانی اتفاق می‌افتاده است که پیامبر اسلام(ص) در مکه بوده است و لذا این مسئله بر سوره‌های مکی تأثیراتی داشته که در سوره‌های مدنی دیده نمی‌شود و آنها عبارت اند از:

- ایجاز در اسلوب

- کوتاهی سوره‌ها

- آیات مقطعه

- آیات و سور جمله واحداند که معنای کاملی ندارد.

- توصیفات قیامت و همراه وحشت و غم

- همراه قسم و سوگند به پدیده‌های طبیعی وحسی.

- از کتابهای مقدس مطالبی عنوان شده.

اما نقد: این نظریه درست نیست چرا که در بخش سور مکی، سوره‌های بلندی نظیر «سوره انعام» ودر بخش مدنی، سوره‌های کوتاهی نظیر «سوره نصر» وجود دارد. از طرفی رابطه و پیوستگی بین سور وجود دارد چرا که شخصی اگر بهره ای از بلاغت داشته باشد، رابطه مستحکم میان اجزای قرآن را مشاهده می‌کند.^[۵]

۲. رژی بلاشر

رژی بلاشر (Regis Blachere) مستشرق فرانسوی متولد سال ۱۹۰۰ م است که از مهمترین آثار وی درباره قرآن، در آستانه قرآن و نیز ترجمه قرآن به زبان فرانسه است.^[۶]

بلاشر می‌گوید که قبل از فترت وحی ۲۳ سوره نازل شده است و نیز امور زیر را از خواص فترت وحی دانسته که شامل آیات مکی می‌شود:

- این مرحله از دعوت اسلامی، دشمنی قریش با پیامبر اکرم رو به کاهش رفته و در عین حال روابط بین آنان قطع شده است واین مهم، بدان جهت بود که پیامبر اکرم قریش را به کنارگذاشتن بتها، تأکید بر وحدانیت خداوند وجلوگیری از بهره‌کشی بردگان وفقرا فراخوانده و در نتیجه باعث از دست رفتن امتیازات طبقاتی قریش شده است.

- غالباً مقطعه و دارای یک ریتم وآوازی معین هستند.

- باقسم و سوگند به پدیده‌های طبیعی و حسی همراه است.

- قصص انبیا واقوام گذشته.

بلاشر از پیامبر اکرم شخصیتی شتاب زده، متردد ازتکلیف، تأثیر پذیرفته از محیط اجتماعی منحط مکه و… یاد می‌کند.^[۷] که این مطلب مورد انکار اجماع مسلمین است.^[۸] و نیز مطالبی را که به آیات مکی نسبت داده است از آثار فترت وحی به شمار نمی‌آید بلکه فترت در وحی به جهت مصالحی بوده است که از طرف خداوند مورد توجه بوده است.

مطالعه بیشتر

زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۶ ق.

۱. طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، منشورات الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۳ق، چاپ دوم. ۲. ۳. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، مؤسسه نشر اسلامی، قم، ۱۴۱۲ق. ۴. ۵. معرفت، محمد هادی، صیانه القرآن من التحریف، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول. ۶. ۷. میرمحمدی، ابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۰ق

منابع

↑ قاموس قرآن، ج‏۵، ص: ۱۴۶- المفردات فی غریب القرآن، ص: ۶۲۲
↑ حویزی؛ تفسیر نور الثقلین، ج۳، ص۲۵۵
↑ الصغیر، محمّدحسین علی، خاورشناسان و پژوهشهای قرآن، ترجمه محمّدصادق شریعت، قم، مؤسسه مطلع الفجر، ۱۳۷۲، چاپ اوّل ص۱۳.
↑ روش ضمیر، محمدابراهیم، درآمدی بر معرفی مستشرقان و قرآن پژوهی، مجله الهیات و حقوق تابستان و پاییز ۱۳۸۱ - شماره ۴ و ۵ ص۱۹۳
↑ زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، دارقتیبه، ۱۴۲۲ق، الطبعه الثانیه ص۲۶۸–۲۸۰؛ عنایت، غازی، شبهات حول القرآن وتفنیدها، دارومکتبه الهلال، بیروت، ۱۹۹۶م. ۸۰–۸۴
↑ خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ اوّل. ج ۲ص ۲۰۴۸.
↑ معرفت، محمد هادی، صیانه القرآن من التحریف، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول ص۱۲۵–۱۵۶؛ مرکز الثقافه و المعارف القرآنیه، علوم القرآن عند المفسرین، مطبعه مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۷۴ق، چاپ اول. ج۲ ص۱۳۰.
↑ بهتر است براسی اطلاع بیشتر به این سایت نیز مراجعه بفرمایید: Ahmadifar۶۵@yahoo.com

{{شاخه
| شاخه اصلی = کلام

۱۴. |شاخه فرعی۱ = نبوت ۱۵. |شاخه فرعی۲ = وحی ۱۶. |شاخه فرعی۳ =

}}
{{تکمیل مقاله
| شناسه =
| تیترها =
| ویرایش =
| لینک‌دهی =
| ناوبری =
| نمایه =
| تغییر مسیر =
| ارجاعات =
| بازبینی =
| تکمیل =
| اولویت =
| کیفیت =
}}

[1] قاموس قرآن، ج‏۵، ص: ۱۴۶- المفردات فی غریب القرآن، ص: ۶۲۲

[2] حویزی؛ تفسیر نور الثقلین، ج۳، ص۲۵۵

[3] الصغیر، محمّدحسین علی، خاورشناسان و پژوهشهای قرآن، ترجمه محمّدصادق شریعت، قم، مؤسسه مطلع الفجر، ۱۳۷۲، چاپ اوّل ص۱۳.

[4] روش ضمیر، محمدابراهیم، درآمدی بر معرفی مستشرقان و قرآن پژوهی، مجله الهیات و حقوق تابستان و پاییز ۱۳۸۱ - شماره ۴ و ۵ ص۱۹۳

[5] زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، دارقتیبه، ۱۴۲۲ق، الطبعه الثانیه ص۲۶۸–۲۸۰؛ عنایت، غازی، شبهات حول القرآن وتفنیدها، دارومکتبه الهلال، بیروت، ۱۹۹۶م. ۸۰–۸۴

[6] خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ اوّل. ج ۲ص ۲۰۴۸.

[7] معرفت، محمد هادی، صیانه القرآن من التحریف، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول ص۱۲۵–۱۵۶؛ مرکز الثقافه و المعارف القرآنیه، علوم القرآن عند المفسرین، مطبعه مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۷۴ق، چاپ اول. ج۲ ص۱۳۰.

[8] بهتر است براسی اطلاع بیشتر به این سایت نیز مراجعه بفرمایید: Ahmadifar۶۵@yahoo.com

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-نظر مستشرقان و خاورشناسان در مورد فترت وحی چه می¬باشد؟
+نظر مستشرقان و خاورشناسان در مورد فترت وحی چه می‌باشد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-فترت(فتور) در لغت «سكون بعد از حدّت، نرمى پس از شدّت، ضعف بعد از قوّت» گفته شده است.<ref>قاموس قرآن، ج‏۵، ص: ۱۴۶- المفردات في غريب القرآن، ص: ۶۲۲</ref>
+فترت (فتور) در لغت «سکون بعد از حدّت، نرمی پس از شدّت، ضعف بعد از قوّت» گفته شده است.<ref>قاموس قرآن، ج‏۵، ص: ۱۴۶- المفردات فی غریب القرآن، ص: ۶۲۲</ref>
-فترتِ وحى، تأخیر در وحی است که بر رسول خدا(ص) نازل می‌شده است. این تأخیر در پاسخ مشرکان در خصوص سوالات مربوط به داستان اصحاب کهف، موسى و خضر، و یأجوج و مأجوج رخ داده و نیز بیش از چهل روز به طول نکشیده است. طولانی‌تر از آن در تاریخ ثبت نشده‏ است.
+فترتِ وحی، تأخیر در وحی است که بر رسول خدا(ص) نازل می‌شده است. این تأخیر در پاسخ مشرکان در خصوص سوالات مربوط به داستان اصحاب کهف، موسی و خضر، و یأجوج و مأجوج رخ داده و نیز بیش از چهل روز به طول نکشیده است. طولانی‌تر از آن در تاریخ ثبت نشده است.
-وحى در مدت نزول قرآن همواره میان جبرئیل ع و پیامبر ص جریان نداشته است؛ بلکه هر از گاهى آن رشته متصل می‏گشته و جبرئیل تعالیم الهى را به پیامبر(ص) وحى می‌‏کرده اما در این میان یک یا چند بار رشته‌‏ وحى انقطاع یافته ‏است که پیامبر(ص) و قومش را به خود مشغول ساخته است این نحوه‏ انقطاع وحى، به فترت وحى تعبیر شده است.
+وحی در مدت نزول قرآن همواره میان جبرئیل ع و پیامبر ص جریان نداشته است؛ بلکه هر از گاهی آن رشته متصل می‌گشته و جبرئیل تعالیم الهی را به پیامبر(ص) وحی می‌کرده اما در این میان یک یا چند بار رشته وحی انقطاع یافته است که پیامبر(ص) و قومش را به خود مشغول ساخته است این نحوه انقطاع وحی، به فترت وحی تعبیر شده است.
 این انقطاع وحی در نازل شدن چند سوره بوده است:
-۱. قبل از نازل شدن سوره‏ ضحى که حداکثر چهل روز بوده است. ۲. قبل از نازل شدن سوره مدثر که پس از آن وحى مستمر شده است. ۳.در اثناء سوره مریم: پس از نزول بخشى از سوره‏ مریم حداکثر چهل روز در وحى فترت پدید آمد. ۴. پیش از سوره‏ کهف پیش از نزول سوره‏ کهف، حداکثر چهل روز جریان وحى متوقف شد.<ref>حویزى؛ تفسیر نور الثقلین، ج۳، ص۲۵۵</ref>
+۱. قبل از نازل شدن سوره ضحی که حداکثر چهل روز بوده است. ۲. قبل از نازل شدن سوره مدثر که پس از آن وحی مستمر شده است. ۳. در اثناء سوره مریم: پس از نزول بخشی از سوره مریم حداکثر چهل روز در وحی فترت پدید آمد. ۴. پیش از سوره کهف پیش از نزول سوره کهف، حداکثر چهل روز جریان وحی متوقف شد.<ref>حویزی؛ تفسیر نور الثقلین، ج۳، ص۲۵۵</ref>
-==نظر مستشرقان و خاورشناسان ==
-مستشرقین همچون لامانس (م۱۹۳۷م) و رژی بلاشر (۱۹۷۳م) پیرامون قرآن و فترتِ وحی نظراتی دارند که نمیتوان آنها را بدون هیچ تحلیلی عنوان کرد چرا که آنها فقط دریافت‌های خود را مطرح کرده و اینکه این نظریات آنان درست باشند نمی‌توان به آنها استناد نمود.<ref>الصغیر، محمّدحسین علی، خاورشناسان و پژوهشهای قرآن، ترجمه محمّدصادق شریعت، قم، مؤسسه مطلع الفجر، ۱۳۷۲، چاپ اوّل ص۱۳.</ref> مستشرقین در همه زمینه‌ها تخصصی و غیر تخصصی مانند اسلام شناسی، عرب شناسی و هندشناسی و غیره با اطلاعات، سلیقه و فرهنگ حاکم بر خودشان نظر داده‌اند.<ref>روش ضمیر، محمدابراهیم، درآمدی بر معرفی مستشرقان و قرآن پژوهی، مجله الهیات و حقوق تابستان و پاییز ۱۳۸۱ - شماره ۴ و ۵ ص۱۹۳</ref>
+== نظر مستشرقان و خاورشناسان ==
+مستشرقین همچون لامانس (م۱۹۳۷م) و رژی بلاشر (۱۹۷۳م) پیرامون قرآن و فترتِ وحی نظراتی دارند که نمی‌توان آنها را بدون هیچ تحلیلی عنوان کرد چرا که آنها فقط دریافت‌های خود را مطرح کرده و اینکه این نظریات آنان درست باشند نمی‌توان به آنها استناد نمود.<ref>الصغیر، محمّدحسین علی، خاورشناسان و پژوهشهای قرآن، ترجمه محمّدصادق شریعت، قم، مؤسسه مطلع الفجر، ۱۳۷۲، چاپ اوّل ص۱۳.</ref> مستشرقین در همه زمینه‌ها تخصصی و غیر تخصصی مانند اسلام‌شناسی، عرب‌شناسی و هندشناسی و غیره با اطلاعات، سلیقه و فرهنگ حاکم بر خودشان نظر داده‌اند.<ref>روش ضمیر، محمدابراهیم، درآمدی بر معرفی مستشرقان و قرآن پژوهی، مجله الهیات و حقوق تابستان و پاییز ۱۳۸۱ - شماره ۴ و ۵ ص۱۹۳</ref>
-به طور کلی مستشرقین در خصوص فترت وحی و تأثیر آن در مکی و مدنی بودن مطالبی را مطرح کرده اند که ما به طور خلاصه به نظر دو تن از این شخصیت‌ها اشاره می‌کنیم:
+به‌طور کلی مستشرقین در خصوص فترت وحی و تأثیر آن در مکی و مدنی بودن مطالبی را مطرح کرده‌اند که ما به‌طور خلاصه به نظر دو تن از این شخصیت‌ها اشاره می‌کنیم:
-۱. لامانس، در كتاب « الاسلام »مسئله فترت و تأثیر آن در سوره های مکی را مطرح می‌کند. این مستشرق می گوید که چون فترت در وحی در زمانی اتفاق می‌افتاده است که پیامبر اسلام (ص) در مکه بوده است و لذا این مسئله بر سوره‌های مکی تأثیراتی داشته که در سوره های مدنی دیده نمی‌شود و آنها عبارت اند از:
+۱. لامانس، در کتاب «الاسلام» مسئله فترت و تأثیر آن در سوره‌های مکی را مطرح می‌کند. این مستشرق می‌گوید که چون فترت در وحی در زمانی اتفاق می‌افتاده است که پیامبر اسلام(ص) در مکه بوده است و لذا این مسئله بر سوره‌های مکی تأثیراتی داشته که در سوره‌های مدنی دیده نمی‌شود و آنها عبارت اند از:
-- ايجاز در اسلوب
+- ایجاز در اسلوب
-- كوتاهي سوره‌ها
+- کوتاهی سوره‌ها
-- آيات مقطعه
+- آیات مقطعه
-- آيات و سور جمله واحداند که معناي كاملي ندارد.
+- آیات و سور جمله واحداند که معنای کاملی ندارد.
-- توصيفات قيامت و همراه وحشت و غم
+- توصیفات قیامت و همراه وحشت و غم
-- همراه قسم و سوگند به پديده هاي طبيعي وحسي.
+- همراه قسم و سوگند به پدیده‌های طبیعی وحسی.
 - از کتابهای مقدس مطالبی عنوان شده.
-اما نقد : این نظریه درست نیست چرا که در بخش سور مكي، سوره هاي بلندي نظير « سوره انعام» ودر بخش مدني، سوره هاي كوتاهي نظير« سوره نصر» وجود دارد. از طرفی رابطه و پیوستگی بین سور وجود دارد چرا که شخصی اگر بهره اي از بلاغت داشته باشد، رابطه مستحكم ميان اجزاي قرآن را مشاهده مي كند..<ref>زرقاني، محمد عبدالعظيم، مناهل العرفان في علوم القرآن، دارقتيبه، ۱۴۲۲ق،الطبعه الثانيه ص۲۶۸-۲۸۰ ؛ عنايت، غازي، شبهات حول القرآن وتفنيدها،دارومكتبه الهلال، بيروت، ۱۹۹۶م.۸۰-۸۴</ref>
+اما نقد: این نظریه درست نیست چرا که در بخش سور مکی، سوره‌های بلندی نظیر «سوره انعام» ودر بخش مدنی، سوره‌های کوتاهی نظیر «سوره نصر» وجود دارد. از طرفی رابطه و پیوستگی بین سور وجود دارد چرا که شخصی اگر بهره ای از بلاغت داشته باشد، رابطه مستحکم میان اجزای قرآن را مشاهده می‌کند.<ref>زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، دارقتیبه، ۱۴۲۲ق، الطبعه الثانیه ص۲۶۸–۲۸۰؛ عنایت، غازی، شبهات حول القرآن وتفنیدها، دارومکتبه الهلال، بیروت، ۱۹۹۶م. ۸۰–۸۴</ref>
 ۲. رژی بلاشر
-رژی بلاشر (Regis Blachere) مستشرق فرانسوی متولد سال ۱۹۰۰ م است که از مهمترین آثار وی درباره قرآن، در آستانه قرآن و نیز ترجمه قرآن به زبان فرانسه است.<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ اوّل.ج ۲ص ۲۰۴۸.</ref>
+رژی بلاشر (Regis Blachere) مستشرق فرانسوی متولد سال ۱۹۰۰ م است که از مهمترین آثار وی درباره قرآن، در آستانه قرآن و نیز ترجمه قرآن به زبان فرانسه است.<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ اوّل. ج ۲ص ۲۰۴۸.</ref>
-بلاشر می گوید که قبل از فترت وحی ۲۳ سوره نازل شده است و نیز امور زیر را از خواص فترت وحی دانسته که شامل آیات مکی می شود:
+بلاشر می‌گوید که قبل از فترت وحی ۲۳ سوره نازل شده است و نیز امور زیر را از خواص فترت وحی دانسته که شامل آیات مکی می‌شود:
-- اين مرحله از دعوت اسلامي، دشمني قريش با پيامبر اكرم رو به كاهش رفته و در عين حال روابط بين آنان قطع شده است واين مهم، بدان جهت بود كه پيامبر اكرم قريش را به كنارگذاشتن بتها، تاكيد بر وحدانيت خداوند وجلوگيري از بهره كشي بردگان وفقرا فراخوانده و در نتيجه باعث از دست رفتن امتيازات طبقاتي قريش شده است.
+- این مرحله از دعوت اسلامی، دشمنی قریش با پیامبر اکرم رو به کاهش رفته و در عین حال روابط بین آنان قطع شده است واین مهم، بدان جهت بود که پیامبر اکرم قریش را به کنارگذاشتن بتها، تأکید بر وحدانیت خداوند وجلوگیری از بهره‌کشی بردگان وفقرا فراخوانده و در نتیجه باعث از دست رفتن امتیازات طبقاتی قریش شده است.
-- غالبا مقطعه و داراي يك ريتم وآوازي معين هستند.
+- غالباً مقطعه و دارای یک ریتم وآوازی معین هستند.
-- باقسم و سوگند به پديده هاي طبيعي و حسي همراه است .
+- باقسم و سوگند به پدیده‌های طبیعی و حسی همراه است.
-- قصص انبيا واقوام گذشته.
+- قصص انبیا واقوام گذشته.
-بلاشر از پيامبر اكرم شخصيتي شتاب زده، متردد ازتكليف، تاثير پذيرفته از محيط اجتماعي منحط مكه و...ياد مي كند..<ref>معرفت، محمد هادي، صيانه القرآن من التحريف، قم، دار القرآن الكريم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول ص۱۲۵ ـ ۱۵۶؛ مركز الثقافه و المعارف القرآنيه، علوم القرآن عند المفسرين، مطبعه مكتب الاعلام الاسلامي، ۱۳۷۴ق، چاپ اول.ج۲ ص۱۳۰.</ref> که این مطلب مورد انکار اجماع مسلمین است.<ref>بهتر است براسی اطلاع بیشتر به این سایت نیز مراجعه بفرمایید: Ahmadifar۶۵@yahoo.com</ref> و نیز مطالبی را که به آیات مکی نسبت داده است از آثار فترت وحی به شمار نمی آید بلکه فترت در وحی به جهت مصالحی بوده است که از طرف خداوند مورد توجه بوده است.
+بلاشر از پیامبر اکرم شخصیتی شتاب زده، متردد ازتکلیف، تأثیر پذیرفته از محیط اجتماعی منحط مکه و… یاد می‌کند.<ref>معرفت، محمد هادی، صیانه القرآن من التحریف، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول ص۱۲۵–۱۵۶؛ مرکز الثقافه و المعارف القرآنیه، علوم القرآن عند المفسرین، مطبعه مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۷۴ق، چاپ اول. ج۲ ص۱۳۰.</ref> که این مطلب مورد انکار اجماع مسلمین است.<ref>بهتر است براسی اطلاع بیشتر به این سایت نیز مراجعه بفرمایید: Ahmadifar۶۵@yahoo.com</ref> و نیز مطالبی را که به آیات مکی نسبت داده است از آثار فترت وحی به شمار نمی‌آید بلکه فترت در وحی به جهت مصالحی بوده است که از طرف خداوند مورد توجه بوده است.
-<span></span>
 {{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بيشتر==
-زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۶ ق.
+== مطالعه بیشتر ==
+زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۶ ق.
-.	طباطبائي، محمد حسين، ‌الميزان في تفسير القرآن، منشورات الاعلمي للمطبوعات، بيروت، ۱۳۹۳ق، چاپ دوم.
+۱. طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، منشورات الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۳ق، چاپ دوم.
-.
+۲.
-.	معرفت، محمد هادي، التمهيد في علوم القرآن، مؤسسه نشر اسلامي، قم، ۱۴۱۲ق.
+۳. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، مؤسسه نشر اسلامی، قم، ۱۴۱۲ق.
-.
+۴.
-.	معرفت، محمد هادي، صيانه القرآن من التحريف، قم، دار القرآن الكريم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول.
+۵. معرفت، محمد هادی، صیانه القرآن من التحریف، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۰ق، چاپ اول.
-.
+۶.
-.	میرمحمدی، ابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۰ق
+۷. میرمحمدی، ابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۰ق
-<span></span>
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
-==منابع==
+#  {{شاخه
-<references />
+#   | شاخه اصلی = کلام
-.	{{شاخه
+۱۴. |شاخه فرعی۱ = نبوت
-.	 | شاخه اصلی = کلام
+۱۵. |شاخه فرعی۲ = وحی
-.	|شاخه فرعی۱ = نبوت
+۱۶. |شاخه فرعی۳ =
-.	|شاخه فرعی۲ = وحی
+#  }}
-.	|شاخه فرعی۳ =
+#  {{تکمیل مقاله
-.	}}
+#   | شناسه =
-.	{{تکمیل مقاله
+#   | تیترها =
-.	 | شناسه =
+#   | ویرایش =
-.	 | تیترها =
+#   | لینک‌دهی =
-.	 | ویرایش =
+#   | ناوبری =
-.	 | لینک‌دهی =
+#   | نمایه =
-.	 | ناوبری =
+#   | تغییر مسیر =
-.	 | نمایه =
+#   | ارجاعات =
-.	 | تغییر مسیر =
+#   | بازبینی =
-.	 | ارجاعات =
+#   | تکمیل =
-.	 | بازبینی =
+#   | اولویت =
-.	 | تکمیل =
+#   | کیفیت =
-.	 | اولویت =
+#  }}
-.	 | کیفیت =
+#  {{پایان متن}}
-.	}}
-.	{{پایان متن}}