|
|
| خط ۴: |
خط ۴: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| اين جمله سرآغاز كتاب الهي است و نه تنها در ابتداي قرآن کریم، بلكه در آغاز تمام كتابهاي آسماني بوده است و در سرلوحهي كار و عمل همهي انبيا قرار داشت. وقتي كشتي حضرت نوح در ميان امواج طوفان به راه افتاد، نوح به ياران خود گفت: سوار شويد كه {{قرآن|بسم اللَّه مجريها و مرسيها}}؛ حركت و توقف اين كشتي با نام خداست }}<ref>هود / ۴۱ .</ref> حضرت سليمان نيز وقتي ملكهي سباء را به ايمان به خدا فراخواند، دعوتنامهي خود را با اين جمله آغاز كرد و براي او فرستاد. <ref>نمل / ۳۰.</ref>
| | '''بسم الله الرحمن الرحیم''' سرآغاز كتاب الهي است و نه تنها در ابتداي قرآن کریم، بلكه در آغاز تمام كتابهاي آسماني بوده است. |
|
| |
|
| حضرت عليعليه السلام فرمود: بسم اللَّه، مايهي بركت، و ترك آن موجب نافرجامي است. همچنين آن حضرت به شخصي كه آن را مينوشت، فرمود:آن را نيكو بنويس.
| | ==جایگاه== |
| | شروع وحی قرآن، به پیامبر(ص)، با نام خدا شروع شد {{قرآن|اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ|ترجمه=بخوان به نام پروردگارت|سوره=علق|آیه=۱}} و تمامی سوره‌های قرآن هم با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می‌شود، تنها سوره توبه است كه در آغاز آن بسم اللَّه الرحمن الرحیم نیامده است؛ چرا كه سوره توبه با اعلان جنگ به جنايت كاران مكه و پيمان شكنان آغاز شده و اعلام جنگ با توصيف خداوند به رحمان و رحيم سازگار نيست.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، دارالاسلاميه چاپ بيست هشتم، پاييز (۱۳۷۱)، ج۱، ص۱۵.</ref> |
|
| |
|
| بر زبان آوردنِ بسم اللَّه در شروع هر كاري سفارش شده است: هنگام غذا خوردن، نكاح، سوار شدن بر مركب، آغاز مسافرت و بسياري از كارهاي ديگر. حتّي اگر حيواني بدون ذكر نام خدا ذبح شود، مصرف گوشت آن حرام است و اين رمز آن است كه خوراك انسانهاي هدفدار و موحّد نيز بايد جهت الهي داشته باشد. <ref>قرائتي، محسن، تفسير نور، قم، انتشارات مؤسسه در راه حق ، چاپ دوم ، ج۱، ص۱۳.</ref>
| | عبارت «بسم الله الرحن الرحیم» توسط [[انبیاء]] الهی مکررا تکرار شده است. وقتي كشتي [[حضرت نوح(ع)]] در ميان امواج [[طوفان نوح|طوفان]] به راه افتاد، نوح گفت: {{قرآن|بسم اللَّه مجريها و مرسيها|ترجمه=حركت و توقف اين كشتي با نام خداست|سوره=هود|آیه=۴۱}}. [[حضرت سليمان(ع)]] نيز وقتي [[ملكه سباء]] را به [[ايمان به خدا]] فراخواند، دعوتنامه خود را با اين جمله آغاز كرد و براي او فرستاد. <ref>نمل / ۳۰.</ref> |
|
| |
|
| همان گونه كه ميدانيد، محصولات و كالاهاي ساخت يك كارخانه، نشانه و علامت آن كارخانه را دارد، خواه به صورت جزئي باشد يا كلي، كوچك باشد يا بزرگ. و يا اين كه پرچم هر كشوري هم برفراز آن كشور است و هم برفراز كشتيهاي حمل و نقل آن كشور كه در درياها حركت ميكنند و هم بر روي ميز اداري كارمندان. اين نشانهها و علامتها به خاطر آن است كه راه گم نشود و آن علامت فراموش نگردد.
| | بر زبان آوردنِ بسم اللَّه در شروع هر كاري توسط [[اهل بیت(ع)]] سفارش شده است و دارای احکام خاص خود نیز می‌باشد. برای نمونه، حيواني که بدون ذكر نام خدا ذبح شود، مصرف گوشت آن حرام است.<ref>قرائتي، محسن، تفسير نور، قم، انتشارات مؤسسه در راه حق ، چاپ دوم ، ج۱، ص۱۳.</ref> |
| | [[امام علي(ع)]] می‌فرمایند: «بسم اللَّه، مايه بركت، و ترك آن موجب نافرجامي است.» |
|
| |
|
| نام و ياد خدا، نشان مسلماني است؛ به همين دليل است كه در حديث ميخوانيم بسم اللَّه را فراموش نكن حتّي در نوشتن يك بيت شعر. و رواياتي نيز در پاداش كسي كه براي اولين بار بسم اللَّه را به كودك ياد بدهد، وارد شده است.
| | ==جزئیت در سوره== |
| | ===دیدگاه شیعه=== |
| | شیعه بسم اللَّه الرحمن الرحیم را به پیروی از [[اهل بیت(ع)]]، جزء سوره حمد و همه سورههاي قرآن می‌داند. [[امام باقر(ع)]] در مورد كساني كه بسم اللَّه الرحمن الرحیم را در نماز نميخوانند و يا جزء سوره نميشمارند، فرمودند: {{عربی|سرقوا اكرم آيه|ترجمه=بهترين آيه قرآن کریم را به سرقت بردند.}} <ref>قرائتي، محسن، تفسير نور، قم، انتشارات مؤسسه در راه حق چاپ دوم ، ج۱، ص۱۴.</ref> |
|
| |
|
| و نيز ميبينيم امام باقرعليه السلام ميفرمايد: سزاوار است هنگامي كه كاري را شروع ميكنيم، چه بزرگ باشد چه كوچك، بسم اللَّه بگوييم تا پربركت و ميمون باشد. <ref>همان. ج۱، ص۱۴ - ۱۳.</ref> | | ===دیدگاه اهل سنت=== |
| | بیشتر اهل سنت، بسم الله الرحمن الرحیم را، جزء سوره و به عنوان یک آیه می‌دانند. در برخی از کتب، مانند تفسير المنار جزئیت بسم الله الرحمن الرحیم، در سوره‌ها، [[اجماع]]ی دانسته شده است. شروع تمامی سوره‌های قرآن با این عبارت و دقت صحابه در حفظ قرآن و اهتمام به اضافه نشدن چیزی به آن، از دلائل آیه بودن این عبارت می‌باشد. |
|
| |
|
| به همين مناسبت خداوند بزرگ در نخستين آيات كه به پيامبرصلي الله عليه وآله وحي شد، دستور ميدهد كه در آغاز و شروع تبليغ اسلام اين وظيفهي خطير را با نام خدا شروع كند. {{قرآن|اقرء باسم ربك<ref>علق /۱ .</ref> و باز روي همين اصل، تمام سورههاي قرآن کریم، با بسم اللَّه آغاز ميشود تا هدف اصلي كه همان هدايت و سوق بشر به سلامت و سعادت است، از آغاز تا انجام با موفقيت و پيروزي و بدون شكست انجام شود. تنها سورهي توبه است كه در آاغاز آن بسم اللَّه نیامده است.؛ چرا كه سورهي توبه با اعلان جنگ به جنايت كاران مكه و پيمان شكنان آغاز شده و اعلام جنگ با توصيف خداوند به رحمان و رحيم سازگار نيست. <ref>مكارم شيرازي ، ناصر ؛ تفسير نمونه. دارالاسلاميه چاپ بيست هشتم، پاييز (۱۳۷۱)، ج۱، ص۱۵.</ref>
| | علما و بزرگانی مانند عاصم و كسائي از قراء، ابن كثير و شافعی از علمای بزرگ اهل سنت، بسم اللَّه را جزء سوره می‌دانند. از صحابه هم افرادی مانند ابن عباس، عبداللّه بن عمر، ابوهريره و از تابعين سعيد بن جبير و عطا و زهري و ابن المبارك نیز بر این عقیده هستند.<ref>تفسير نمونه، تهران: انتشارات الاسلاميه، چاپ ۲۸، پاييز ۱۳۷۱ه ش ، ج۱، ص۱۷.</ref> |
|
| |
|
| در ميان دانشمندان و علماي شيعه اختلافي در اين مسئله نيست كه بسم اللَّه جزو سورهي حمد و همهي سورههاي قرآن است. اصولاً ثبت بسم اللَّه الرحمن الرحيم در متن قرآن مجيد در آغاز همهي سوره‌ها، خود گواه زندهي اين امر است؛ زيرا ميدانيم در متن قرآن چيز اضافهاي نوشته نشده است و ذكر بسم اللَّه در آغاز سوره‌ها از زمان پيامبرصلي الله عليه وآله تاكنون معمول بوده است . <ref>همان ، ص۱۷ .</ref>
| | فخر رازي نيز بعد از آوردن حدود هفده دليل آیه بودن بسم الله الرحمن الرحیم را متواتر و یقینی می‌داند که به پیامبر(ص) نازل شده است. برخی از این ادله در زیر اشاره می‌شود: |
| | | * روایت ام سلمه از پیامبر(ص)، که [[سوره فاتحه]] را حضرت به همراه بسم الله الرحمن الرحیم و جزء آیات آن خواندند. همچنین [[ابی هریره]] از پیامبر(ص) نقل کرده است که فاتحة الکتاب هفت آیه دارد که اولی آن {{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحيم}} است. |
| و به اعتقاد اهل بيت رسول اللهصلي الله عليه وآله آيهي "بسم اللَّه الرحمن الرحيم" آيهاي مستقل و جزء قرآن کریم است.
| | * اهتمام صحابه به اضافه نشدن چیزی به قرآن کریم مانند منع کردن از نوشتن اسامی سوره‌ها در قرآن و کتابت بسم الله الرحمن الرحیم در آن، نشان از جزئیت این عبارت در سوره‌ها دارد. |
| | |
| امامان معصوم اصرار داشتند كه در نماز بسم اللَّه را بلند بگويند.
| |
| | |
| امام باقرعليه السلام در مورد كساني كه آيهي بسم اللَّه را در نماز نميخوانند و يا جزء سوره نميشمارند، فرمود: "سرقوا اكرم آيه"؛ بهترين آيهي قرآن کریم را به سرقت بردند. <ref>قرائتي، محسن، تفسير نور، قم، انتشارات مؤسسه در راه حق چاپ دوم ، ج۱، ص۱۴.</ref>
| |
| | |
| امّا در ميان علما و دانشمندان اهل تسنن اين مسئله اختلافي است. نويسندهي تفسير المنار ميگويد: "مسلمانان اجماع دارند بر اين كه بسم اللَّه الرحمن الرحيم آيهاي از قرآن کریم، در همهي سوره‌ها ميباشد؛ چرا كه در آغاز هر سورهاي جزء سورهي برائت آمده است؛ در حالي كه صحابه توصيه ميكردند كه قرآن کریم را از آنچه جزو قرآن کریم نيست دور نگه دارند و وارد قرآن کریم ننمايند و به همين دليل "آمين" را در آخر سورهي فاتحه ذكر نكردهاند".
| |
| | |
| ايشان آوردهاند: "علماي مكه - اعم از فقها و قاريان قرآن کریم - از جمله ابنكثير و اهل كوفه از جمله عاصم و كسائي از قراء و بعضي از صحابه و تابعين از اهل مدينه و همچنين شافعي و پيروان او در يكي از دو قولش معتقدند كه بسم اللَّه جزو سوره است، همچنين علماي اماميه و از صحابه، عليعليه السلام و ابن عباس و عبداللّه بن عمرو ابوهريره و از تابعين سعيدبن جبير و عطا و زهري و ابنالمبارك اين عقيده را برگزيدهاند؛ پس. از مجموع گفتهها استفاده ميشود كه حتّي اكثريت قاطع اهل تسنن نيز بسم اللَّه را جزو سوره ی قرآن کریم ميدانند. <ref>تفسير نمونه، تهران: انتشارات الاسلاميه، چاپ ۲۸، پاييز ۱۳۷۱ه ش ، ج۱، ص۱۷.</ref>
| |
| | |
| نويسندهي تفسير كبير فخر رازي نيز حدود هفده دليل براي جزء قرآن و سوره بودن آيه ميآورد و ميگويد: "به حد تواتر رسيده است كه "بسم اللَّه الرحمن الرحيم" كلام خداست كه بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد و در قرآن ثابت است".
| |
| | |
| ايشان آوردهاند: "علما و قراء مدينه و بصره و فقهاي كوفه {{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحيم}} را جزو سورهي فاتحه نميدانند؛ و قراء مكه، كوفه و اكثر فقهاي حجاز آن را آيهاي از فاتحه ميدانند".
| |
| | |
| ما در اين مقال يازده دليل را از تفسير كبير ذكر ميكنيم كه بسم اللَّه جزو سوره های قرآن کریم است:
| |
| | |
| ۱- شافعي از امسلمه روايت كرده است كه پيامبرصلي الله عليه وآله سورهي فاتحه الكتاب را قرائت نمود و {{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحيم}} را آيهاي و {{قرآن|الحمد لله رب العالمين}} را آيهاي و {{قرآن|الرحمن الرحيم}} را آيهاي و "مالك يوم الدين" را آيهاي و {{قرآن|اياك نعبد و اياك نستعين}} را آيهاي و {{قرآن|اهدنا الصراط المستقيم}} را آيهاي و{{قرآن|صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم وَلاالضالين}} را آيهاي شمردند. در اين حديث تصريح شده است كه {{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحيم}} جزو فاتحه است.
| |
| | |
| ۲- ابي هريره نقل نموده از پيامبرصلي الله عليه وآله كه فرمود: فاتحه الكتاب هفت آيه دارد: اولي آن{{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحيم}} است؛
| |
| | |
| ۳- ثعلبي از جابر بن عبدالله نقل ميكند كه پيامبرصلي الله عليه وآله از من سؤال نمود كه هنگام نماز چه ميگويي؟ گفتم: {{قرآن|الحمد لله رب العالمين}} فرمود: بگو {{قرآن|بسم اللَّه الرحمن الرحيم ...}}.
| |
| | |
| ۴- "بسم اللَّه الرحمن الرحيم" در قرآن کریم، مكتوب شده است و هر چه كه از قرآن کریم نباشد، نوشته نميشده است؛ چرا كه آنها )صحابه( منع كردند از نوشتن اسامي سور در قرآن کریم و منع كردند از علامات بر اعشار و اخماس و غرض اين است تا غير قرآن در قرآن کریم خلط نشود؛ پس اگر "بسم اللَّه الرحمن الرحيم" از قرآن کریم نميبود وارد قرآن کریم نميكردند ( مكتوب در قرآن کریم نميشد) وقتي كه همهي صحابه و علما بعد از آنها اجماع دارند بر نوشتن آن در قرآن، پس از قرآن ميباشد.
| |
|
| |
|
| ۵- مسلمانان اجماع دارند كه آنچه ما بين دفعتين است، كلام خداست و "بسم اللَّه الرحمن الرحيم" موجود بين دفعتين است؛ پس واجب است كه او را از كلام خدا بدانيم و از سُور قرآن کریم. | | ۵- مسلمانان اجماع دارند كه آنچه ما بين دفعتين است، كلام خداست و "بسم اللَّه الرحمن الرحيم" موجود بين دفعتين است؛ پس واجب است كه او را از كلام خدا بدانيم و از سُور قرآن کریم. |