قرآن بایسنغری: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←تیتر) |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
قرآن بایسنقری اهمیتش در این است که به زیباترین خط محقق نوشته شده است. این قرآن بهترین نشانه تأثیر فرهنگ و تمدن اسلامی ایران بر مهاجمان مغولی و تیموری بوده که چطور اینها را به خدمت اسلام درآورده و از آن غارتگران، هنرمندان بزرگ ساخته است. قرآن بایسنقری بزرگترین قرآن کتابت شده در طول تاریخ تمدن اسلامی است که در قرن نهم به سفارش شاهرخ شاه تیموری توسط بایسنقر میرزا کتابت شده است.<ref>«[https://defapress.ir/fa/news/213119/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D9%82%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%85%D9%84%DA%A9 رونمایی کتاب برگ‌های قرآن بایسنقری در موزه ملک]»، خبرگزاری دفاع مقدس، انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> این اثر نفیس را یکی از شاهکارهای هنری دوره تیموری می‌دانند.<ref>«[https://library.razavi.ir/quran/fa/40519/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 رونمایی از قرآن بایسنغر در بیست و چهارمین نمایشگاه قرآن تهران]»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسنادآستان قدس رضوی، انتشار: ۳۰ خرداد ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲.</ref> | قرآن بایسنقری اهمیتش در این است که به زیباترین خط محقق نوشته شده است. این قرآن بهترین نشانه تأثیر فرهنگ و تمدن اسلامی ایران بر مهاجمان مغولی و تیموری بوده که چطور اینها را به خدمت اسلام درآورده و از آن غارتگران، هنرمندان بزرگ ساخته است. قرآن بایسنقری بزرگترین قرآن کتابت شده در طول تاریخ تمدن اسلامی است که در قرن نهم به سفارش شاهرخ شاه تیموری توسط بایسنقر میرزا کتابت شده است.<ref>«[https://defapress.ir/fa/news/213119/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D9%82%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%85%D9%84%DA%A9 رونمایی کتاب برگ‌های قرآن بایسنقری در موزه ملک]»، خبرگزاری دفاع مقدس، انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> این اثر نفیس را یکی از شاهکارهای هنری دوره تیموری می‌دانند.<ref>«[https://library.razavi.ir/quran/fa/40519/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 رونمایی از قرآن بایسنغر در بیست و چهارمین نمایشگاه قرآن تهران]»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسنادآستان قدس رضوی، انتشار: ۳۰ خرداد ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲.</ref> | ||
قرآن بایسنغری یکی از نوادر تاریخ کتاب‌آرایی اسلامی است و یکی از مشهورترین نسخه‌های کتاب‌گری شده در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران است. درباره این نسخه نفیس چند روایت وجود دارد که سرگذشت آن را در هاله‌ای قرار داده و شاید جذابیت‌های ویژه این اثر منحصر به‌فرد، داشتن روایت‌های متعدد از چند و چون آفرینش و پدیدآمدن آن باشد. این اثر برحسب تخمین باید کتابی در یک‌هزار و 200 صفحه می‌بوده که ورق‌گردانی ایام و حوادث روزگار موجب شده بخش اعظمی از آن از بین برود.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/142925/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C--%C2%AB%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1%DB%8C%C2%BB-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حسینی: «قرآن بایسنغری» دریچه‌ای به شناخت مقطعی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲.</ref> | |||
این قرآن مشهور به بایسنغری در صفحات بسیار بزرگی در اندازه‌های 270 در 144 سانتی‌متر بوده و یکی از اعجاب‌ها درباره این اثر، چگونگی تولید کاغذی با این ابعاد در قرن هشتم و نهم هجری بوده است. اوراق این کتاب دو سطر دو سطر جدا شده است؛ مثلا در موزه «متروپولیتن» دو قطعه دو سطری از این قرآن وجود دارد. بیشترین اوراق بازمانده از این شاهکار هنری در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که چند برگی از این اثر در موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد، اما بیشتر صفحات آن که بیش از 150 صفحه کامل بوده و امتیاز فوق‌العاده‌ای برای کتابخانه آستان قدس محسوب می‌شود در مخزن منابع و نسخ خطی نگهداری می‌شود.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/142925/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C--%C2%AB%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1%DB%8C%C2%BB-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حسینی: «قرآن بایسنغری» دریچه‌ای به شناخت مقطعی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲.</ref> | |||
=== سرگذشت نسخه‌های بایسنغری === | === سرگذشت نسخه‌های بایسنغری === | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۹: | ||
بایسنقر میرزا از استادان برجسته و تراز اول خوشنویسی به‌شمار می‌رود. او که در نگارش خطوط شش‌گانه متبحر بوده سال‌ها شاگرد «شمس‌الدین محمد بن حسام هروی» معروف به «شمس بایسنقری» بوده است. این شاهزاده هنردوست در هرات که پایتخت حکومت تیموری بود کتابخانه‌ای ایجاد کرد که در آن ۴۰تن از بهترین استادان خوشنویس، تذهیب‌کار، صورتگر، صحاف و نقاش به کار کتاب‌سازی و هنرهای وابسته به آن مشغول بودند.<ref>«[https://www.qudsdaily.com/Newspaper/item/75108 قرآن بایسنقری چگونه دوباره متولد شد؟]»، روزنامه قدس، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> | بایسنقر میرزا از استادان برجسته و تراز اول خوشنویسی به‌شمار می‌رود. او که در نگارش خطوط شش‌گانه متبحر بوده سال‌ها شاگرد «شمس‌الدین محمد بن حسام هروی» معروف به «شمس بایسنقری» بوده است. این شاهزاده هنردوست در هرات که پایتخت حکومت تیموری بود کتابخانه‌ای ایجاد کرد که در آن ۴۰تن از بهترین استادان خوشنویس، تذهیب‌کار، صورتگر، صحاف و نقاش به کار کتاب‌سازی و هنرهای وابسته به آن مشغول بودند.<ref>«[https://www.qudsdaily.com/Newspaper/item/75108 قرآن بایسنقری چگونه دوباره متولد شد؟]»، روزنامه قدس، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== | == خوشنویس قرآن بایسنغری == | ||
قرآن بایسنغری | بین کارشناسان اختلاف است که آیا قرآن بایسنغری را بایسنقر نوشته یا خوشنویسان دیگر نوشته‌اند؛ هرچند این قرآن معروف به قرآن بایسنقری است.<ref>«[https://defapress.ir/fa/news/213119/رونمایی-کتاب-برگ‌های-قرآن-بایسنقری-در-موزه-ملک رونمایی کتاب برگ‌های قرآن بایسنقری در موزه ملک]»، خبرگزاری دفاع مقدس، انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> بر اساس کتاب گلستان هنر، نوشته قاضی میر احمد، مصحف قرآن بایسنقری توسط عمر اقطع نوشته شده است.<ref>«[https://iqna.ir/fa/news/3545117/%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%DB%8C%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%86%D9%81%DB%8C%D8%B3-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D9%82%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 سرنوشت حیرت‌انگیز قرآن نفیس بایسنقری در موزه‌های جهان]»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، انتشار: ۲۲ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲ش.</ref>برخی مورخان نیز معتقد هستند، مصحف قرآن بایسنقری توسط عمر اقطع نوشته شده است.<ref>«[https://www.ibna.ir/news/320424/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%DB%8C%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%AE-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D9%82%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87 نمایش قرآن‌های نفیس در کاخ گلستان/ از قرآن‌های بایسنقری دوره تیموری تا سوره‌های زرنوشت]»، ایبنا، انتشار: ۳۰ فروردین ۱۴۰۱، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲.</ref> | ||
درباره خوشنویسی این اثر باید گفت که دو نگاه وجود دارد؛ یکی اینکه کاتب شخص بایسنغر میرزا تیموری و نگاه دیگر اینکه خطاط شخص دیگری است، ولی این اثر با حمایت دربار تیموریان به‌وجود آمده و مانند بسیاری از آثار ارزشمند و منحصر به‌فرد دیگر که توسط هنرمندان کتابخانه سلطنتی تیموریان ایجاد می‌شده به نام حامی نامبردار شده است. چنانچه «شاهنامه بایسنغری» به خط جعفر تبریزی ملقب به بایسنغری نوشته شده و در واقع در پدید آمدن این شاهنامه، بایسنغر حامی بوده است.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/142925/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C--%C2%AB%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1%DB%8C%C2%BB-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حسینی: «قرآن بایسنغری» دریچه‌ای به شناخت مقطعی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲.</ref> | |||
== چاپ == | == چاپ == | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۸: | ||
قرآن نفیس بایسنغر برای نخستین‌بار در ابعاد ۵۰ در ۷۰ سانتی‌متر توسط آستان قدس رضوی در بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم تهران رونمایی شد.<ref>«[https://library.razavi.ir/quran/fa/40519/رونمایی-از-قرآن-بایسنغر-در-بیست-و-چهارمین-نمایشگاه-قرآن-تهران رونمایی از قرآن بایسنغر در بیست و چهارمین نمایشگاه قرآن تهران]»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسنادآستان قدس رضوی، انتشار: ۳۰ خرداد ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲.</ref> | قرآن نفیس بایسنغر برای نخستین‌بار در ابعاد ۵۰ در ۷۰ سانتی‌متر توسط آستان قدس رضوی در بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم تهران رونمایی شد.<ref>«[https://library.razavi.ir/quran/fa/40519/رونمایی-از-قرآن-بایسنغر-در-بیست-و-چهارمین-نمایشگاه-قرآن-تهران رونمایی از قرآن بایسنغر در بیست و چهارمین نمایشگاه قرآن تهران]»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسنادآستان قدس رضوی، انتشار: ۳۰ خرداد ۱۳۹۵، بازدید: ۹ آذر ۱۴۰۲.</ref> | ||
موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در آخرین اثر ویژه‌ای که در حوزه کتاب و نشر پدید آورده، اوراق قرآن منسوب به بایسنغر را چه آنهایی که در مخزن آستان قدس بوده و چه آنهایی که در معرض نمایش در کتابخانه حرم مطهر و موزه ملی ملک بوده‌اند را به‌صورت بسیار نفیس به چاپ رسانده است.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/142925/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C--%C2%AB%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1%DB%8C%C2%BB-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حسینی: «قرآن بایسنغری» دریچه‌ای به شناخت مقطعی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۵، بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||