عدم منافات عزاداری برای امام حسین(ع) با اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←تیتر) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
نمونه‌های زیادی از سیره رسول خدا(ص) در زمینه سوگواری و عزاداری نقل شده است، از جمله: سوگواری بر حضرت حمزه<ref>«امّا حَمْزَه فَلا بَواکی لَه» ابن کثیر، اسماعیل بن‌عمر، البدایه و النهایه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ۱، ۱۴۰۸، ج۴، ص۵۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه: دکترمحمود مهدوی دامغانی، تهران، فرهنگ و اندیشه، ج۳، ص ۵.</ref> و گریستن در شهادت جعفر بن ابی طالب، گریستن به هنگام درگذشت فرزندشان ابراهیم، گریه به هنگام احتضار سعد بن عباده، گریه به هنگام زیارت قبر مادرشان آمنه و…. همچنین در سیره اهل بیت ایشان (ع) نیز می‌توان موارد زیادی بر اقامه مجلس عزا یافت که خصوصاً در مورد شهدای کربلا بسیار پر رنگ است. به عنوان مثال علقمه حضرمی نقل می‌کند که امام باقر (ع) در روز عاشورا برای امام حسین (ع) در خانه اش مجلس عزا برگزار می‌کرد.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407539/منافات-عزاداری-با-پذیرش-قضا-و-قدر-الهی! منافات عزاداری با پذیرش قضا و قدر الهی]»، آیین رحمت (سایت دفتر آیت الله مکارم شیرازی)، تاریخ بازدید: ۸ مرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | نمونه‌های زیادی از سیره رسول خدا(ص) در زمینه سوگواری و عزاداری نقل شده است، از جمله: سوگواری بر حضرت حمزه<ref>«امّا حَمْزَه فَلا بَواکی لَه» ابن کثیر، اسماعیل بن‌عمر، البدایه و النهایه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ۱، ۱۴۰۸، ج۴، ص۵۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه: دکترمحمود مهدوی دامغانی، تهران، فرهنگ و اندیشه، ج۳، ص ۵.</ref> و گریستن در شهادت جعفر بن ابی طالب، گریستن به هنگام درگذشت فرزندشان ابراهیم، گریه به هنگام احتضار سعد بن عباده، گریه به هنگام زیارت قبر مادرشان آمنه و…. همچنین در سیره اهل بیت ایشان (ع) نیز می‌توان موارد زیادی بر اقامه مجلس عزا یافت که خصوصاً در مورد شهدای کربلا بسیار پر رنگ است. به عنوان مثال علقمه حضرمی نقل می‌کند که امام باقر (ع) در روز عاشورا برای امام حسین (ع) در خانه اش مجلس عزا برگزار می‌کرد.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407539/منافات-عزاداری-با-پذیرش-قضا-و-قدر-الهی! منافات عزاداری با پذیرش قضا و قدر الهی]»، آیین رحمت (سایت دفتر آیت الله مکارم شیرازی)، تاریخ بازدید: ۸ مرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
بر پایه روایات، برپا داشتنِ عزا برای سالار شهیدان و یارانش، مرثیه سرایی برای آنان و گریه بر مصائبی که بر ایشان گذشته است، بویژه در دهه اول محرم و خصوصاً در روز عاشورا، مورد تأکید اهل بیت علیهم السلام بوده است. عزاداری برای سیّد الشهدا علیه السلام، در حقیقت، اظهار محبّت به خاندان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است. | |||
بر پایه آموزه‌های حدیثی، نخستین کسی که قبل از واقعه کربلا برای سیّد الشهدا علیه السلام مرثیه سرایی کرده، خداوند متعال است که آدم ابو البشر علیه السلام، ابراهیم خلیل علیه السلام و خاتم انبیا صلی الله علیه و آله را از مصائبی که برای حسین علیه السلام پیش خواهد آمد، آگاه فرموده است، و آنان، بر این مصیبت، گریسته‌اند. همچنین عیسی علیه السلام، هنگام عبور از کربلا، به مصیبت حسین علیه السلام اشاره کرده و همراه با حواریان خود، بر مصائب او گریسته است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و امیر مؤمنان علیه السلام نیز بارها به حوادث خونبار کربلا، اشاره کرده و همراه با فاطمه زهرا علیهاالسلام، برای فرزند عزیز خود، اشک ریخته‌اند. ص۱۱۸.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، شهادت نامه امام حسین علیه السّلام، ص۱۱۸.</ref> | |||
می‌توان گفت فلسفه گریه بر امام حسین علیه السلام و اقامه عزا برای مصایب ایشان، اظهار ارادت به پیامبر و اهل بیت آن بزرگوار است. عزاداری برای ایشان، فلسفه‌ای بسیار فراتر از اظهار محبت به اهل بیت علیهم السلام داشته باشد. بلکه از نگاه سید بن طاووس، اگر امتثال امر کتاب و سنت نبود، اظهار محبت نسبت به اهل بیت علیهم السلام ایجاب می‌کرد که به دلیل منزلت والایی که امام حسین علیه السلام و یارانش به واسطه شهادت بدان دست یافتند، اظهار مسرّت و شادمانی کنیم<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، فرهنگ نامه مرثیه سرایی و عزاداری سید الشهداء، ص۱۹، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.</ref> | |||
== فایده و هدف عزاداری == | == فایده و هدف عزاداری == | ||
| خط ۱۶: | خط ۲۰: | ||
عده‌ای هدف سوگواری را ترویج عقاید و شریعت اسلام می‌دانند. هدف نهایی از عزاداری نه بیان جنبه تاریخی قضیه است و نه موضوع فردی شهدا و قاتلان. بلکه حفظ خط حسینیت و ابطال خط یزیدیت است. خط امام حسین همان جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی (عقاید و شریعت اسلامی) و عدالت اجتماعی و حکومت جهانی است و کرامت انسانی است که هیچ‌کس در حسن و لزوم ترویج آن تردیدی ندارد.<ref>محسنی، شیخ محمد آصف، تبلیغ عاشورا در سطح اسلامی، ص۳۹.</ref> | عده‌ای هدف سوگواری را ترویج عقاید و شریعت اسلام می‌دانند. هدف نهایی از عزاداری نه بیان جنبه تاریخی قضیه است و نه موضوع فردی شهدا و قاتلان. بلکه حفظ خط حسینیت و ابطال خط یزیدیت است. خط امام حسین همان جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی (عقاید و شریعت اسلامی) و عدالت اجتماعی و حکومت جهانی است و کرامت انسانی است که هیچ‌کس در حسن و لزوم ترویج آن تردیدی ندارد.<ref>محسنی، شیخ محمد آصف، تبلیغ عاشورا در سطح اسلامی، ص۳۹.</ref> | ||
== | === حکمت‌های عزاداری برای امام حسین(ع) === | ||
برخی از این حکمت‌ها عبارت اند از: | برخی از این حکمت‌ها عبارت اند از: | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
همچنین عزاداری برای امام حسین (ع) مصداق تعظیم شعائر الهی و نوعی ابراز مودّت نسبت به خاندان پیامبر خدا (ص) است.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407539/منافات-عزاداری-با-پذیرش-قضا-و-قدر-الهی! منافات عزاداری با پذیرش قضا و قدر الهی]»، آیین رحمت (سایت دفتر آیت الله مکارم شیرازی)، تاریخ بازدید: ۸ مرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | همچنین عزاداری برای امام حسین (ع) مصداق تعظیم شعائر الهی و نوعی ابراز مودّت نسبت به خاندان پیامبر خدا (ص) است.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407539/منافات-عزاداری-با-پذیرش-قضا-و-قدر-الهی! منافات عزاداری با پذیرش قضا و قدر الهی]»، آیین رحمت (سایت دفتر آیت الله مکارم شیرازی)، تاریخ بازدید: ۸ مرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== | == عدم تضاد عزاداری با قضا و قدر == | ||
{{نوشتار اصلی|عدم تضاد عزاداری با قضا و قدر}} | |||
در مورد گریه و عزاداری شیعیان برای شهادت اهل بیت (ع) خصوصاً امام حسین (ع) لازم است بدانیم این گریه تنها از نوع گریه انفعالی و احساسات محض نیست تا به معنی اعتراض باشد. شیعه فقط به عنوان سوگواری برای اهل بیت (ع) گریه نمی‌کند تا اعتراض به قضا و قدر الهی باشد؛ بلکه گریه شیعه حکمت‌های فراوانی دارد که هر یک به تنهایی دلیل منطقی و قابل قبولی برای آن است.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407539/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%B4-%D9%82%D8%B6%D8%A7-%D9%88-%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C! منافات عزاداری با پذیرش قضا و قدر الهی]»، آیین رحمت (سایت دفتر آیت الله مکارم شیرازی)، تاریخ بازدید: ۸ مرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | |||
== عزاداری با رویکرد انقلابی و ضد ظلم == | |||
اهل بیت (ع) اولین عزاداران امام حسین بودند که شیعیان را نیز به این امر سفارش فراوان می‌کردند تا برای زنده نگه داشتن یاد امام حسین و عاشورا هر سال به عزاداری بپردازند. به همین دلیل به تدریج این عزاداری‌ها در بین شیعیان به سنتی پایدار تبدیل شد و با گذشت زمان، هم ابعاد گسترده‌ای پیدا کرد. این عزاداری‌ها در دوره‌های مختلف و با توجه به شرایط سیاسی - اجتماعی حاکم، کارکرد متفاوت و جداگانه‌ای را ایفاء داشتند. گاه این عزاداری‌ها صرفاً آیینی مذهبی بوده است؛ یعنی که شیعیان برای دلسوزی نسبت‌به امام حسین و فرزندانش به سوگواری می‌پرداختند و تا حد زیادی این مراسم تهی از کارکرد سیاسی اجرا می‌شد. گاه نیز از این مراسم، روایتی سیاسی و انقلابی مطرح می‌شد که بر اساس آن عزاداران امام حسین(ع) در راه مبارزه با ظلم و حکومت جور باید به تبع شهدای کربلا حرکت کنند. | |||
عزاداری‌های عاشورا را به عنوان عامل سازنده، حرکت‌ساز و بالنده در اندیشه تشیع معرفی کردند که با گفتمان غالب در آن دوره هیچ قرابتی نداشت. شریعتی به نقد اجتماعی و سیاسی و مذهبی مراسم عزاداری عاشورا از لحاظ فلسفه وجودی و روش عزاداری پرداخت و گفتمانی انقلابی را از عزاداری‌ها ارایه کرد که در جریان انقلاب اسلامی مؤثر بود. شریعتی اصل سوگواری را یک سنت انقلابی می‌داند که از نظر روحی و اعتقادی در پرورش و ایمان و تلطیف روح اخلاقی و عاطفی فرد، اثر عمیق و آموزنده دارد و این سنت‌به یک مبارزه دائمی با دستگاه حاکم و نامشروع می‌انجامید. شریعتی در آثار خود به این بعد مبارزه‌جویی و ستم ستیزی عزاداری امام حسین توجه بیشتری کرده، و به دنبال احیای آثار سیاسی و مذهبی عزداری امام حسین(ع) بود تا آن را از سکون و آرامش، خارج ساخته، وسیله‌ای برای اعتراض و انقلاب و تداوم راه حسین(ع) در دوران‌های مختلف تبدیل کند و نماد دائمی مبارزه با دستگاه‌های حکومتی. | عزاداری‌های عاشورا را به عنوان عامل سازنده، حرکت‌ساز و بالنده در اندیشه تشیع معرفی کردند که با گفتمان غالب در آن دوره هیچ قرابتی نداشت. شریعتی به نقد اجتماعی و سیاسی و مذهبی مراسم عزاداری عاشورا از لحاظ فلسفه وجودی و روش عزاداری پرداخت و گفتمانی انقلابی را از عزاداری‌ها ارایه کرد که در جریان انقلاب اسلامی مؤثر بود. شریعتی اصل سوگواری را یک سنت انقلابی می‌داند که از نظر روحی و اعتقادی در پرورش و ایمان و تلطیف روح اخلاقی و عاطفی فرد، اثر عمیق و آموزنده دارد و این سنت‌به یک مبارزه دائمی با دستگاه حاکم و نامشروع می‌انجامید. شریعتی در آثار خود به این بعد مبارزه‌جویی و ستم ستیزی عزاداری امام حسین توجه بیشتری کرده، و به دنبال احیای آثار سیاسی و مذهبی عزداری امام حسین(ع) بود تا آن را از سکون و آرامش، خارج ساخته، وسیله‌ای برای اعتراض و انقلاب و تداوم راه حسین(ع) در دوران‌های مختلف تبدیل کند و نماد دائمی مبارزه با دستگاه‌های حکومتی. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۴: | ||
همچنین شهید مطهری روایت جدیدی را از عزاداری برای امام حسین(ع) مطرح کرد که در آن فلسفه عزاداری کاملاً متفاوت بود. در گام اول از دیدگاه شهید مطهری هدف سوگواری و عزاداری دریافت‌شفاعت امام حسین(ع) نیست، حتی این فکر، اندیشه‌ای کاملاً خطرناک است: «این فکر، امام حسین(ع) را به کلی مسخ می‌کند و او را به صورت سنگر گنهکاران درمی‌آورد و قیام او را کفاره عمل دیگران قرار می‌دهد.»<ref>رنجبر، مقصود، «با کاروان هدایت گفتمان عاشورایی و انقلاب اسلامی»، پگاه حوزه، شماره ۹۱، ص۴.</ref> | همچنین شهید مطهری روایت جدیدی را از عزاداری برای امام حسین(ع) مطرح کرد که در آن فلسفه عزاداری کاملاً متفاوت بود. در گام اول از دیدگاه شهید مطهری هدف سوگواری و عزاداری دریافت‌شفاعت امام حسین(ع) نیست، حتی این فکر، اندیشه‌ای کاملاً خطرناک است: «این فکر، امام حسین(ع) را به کلی مسخ می‌کند و او را به صورت سنگر گنهکاران درمی‌آورد و قیام او را کفاره عمل دیگران قرار می‌دهد.»<ref>رنجبر، مقصود، «با کاروان هدایت گفتمان عاشورایی و انقلاب اسلامی»، پگاه حوزه، شماره ۹۱، ص۴.</ref> | ||
امام خمینی در آبان ماه سال ۱۳۵۸ به مناسبت عزاداری ماه محرم گفته است: «عزاداری‌ها رمز بقای اسلام و کشورهای اسلامی و شیعی است. ما باید این رمز و رازها را پیدا کنیم و نگه داریم. یکی از مهم‌ترین رمزها و بالاترین حماسه‌ها، در حادثهٔ سیدالشهدا(ع) نهفته است. حضرت امام حسین، اسلام ناب محمدی را با قیام آگاهانه و نثار خون خودش بیمه کرد. اگر قیام او نبود حکومت‌های بنی‌امیه اسلام را به تدریج نابود می‌کردند.»<ref>«اهمیت عزاداری»، معارف اسلامی، ش۷۹، ص۱.</ref> | |||
امام | |||
== هدف عزاداری از نگاه شهید مطهری == | == هدف عزاداری از نگاه شهید مطهری == | ||