کتاب سلیم بن قیس هلالی: تفاوت میان نسخهها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
== معرفی و جایگاه == | == معرفی و جایگاه == | ||
کتاب معروفی است که در آن تاریخ و وقایع صدر اسلام و دوران خلافت خلفا و حوادث و رویدادهای وارده بر علی | کتاب معروفی است که در آن تاریخ و وقایع صدر اسلام و دوران خلافت خلفا و حوادث و رویدادهای وارده بر علی (ع) و خاندان پیامبر (ص) با جزئیات بیشتری نسبت به مصادر دیگر در آن درج شده است. عده ای از محققان از جمله ابن غضائری در صحت این کتاب تردید دارند.<ref>صدرایی خویی، علی، فهرستگان نسخههای خطی (حدیث و علوم حدیث شیعه)، ج۵، ص۳۲۳.</ref> | ||
شهرت سلیم بیشتر به دلیل کتابی است که از او به یادگار مانده و در طول قرون متمادی بحثهای گوناگونی را برانگیخته است. تا آنجا که شواهد نشان میدهد این کتاب دست کم از اوایل قرن سوّم هجری تاکنون در بین دانشمندان و توده شیعیان رواج داشته و حتی در بین علمای اهل تسنّن نیز معروف بوده است.<ref>«[https://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=44&lid=0&mid=412973&catid=-2 میزان اعتبار «سلیم بن قیس» و کتاب «اسرار آل محمد» در میان رجالیها و علمای شیعه]»، پایگاه اطلاعرسانی حضرت آیت الله مکارم شیرازی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مهر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | شهرت سلیم بیشتر به دلیل کتابی است که از او به یادگار مانده و در طول قرون متمادی بحثهای گوناگونی را برانگیخته است. تا آنجا که شواهد نشان میدهد این کتاب دست کم از اوایل قرن سوّم هجری تاکنون در بین دانشمندان و توده شیعیان رواج داشته و حتی در بین علمای اهل تسنّن نیز معروف بوده است.<ref>«[https://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=44&lid=0&mid=412973&catid=-2 میزان اعتبار «سلیم بن قیس» و کتاب «اسرار آل محمد» در میان رجالیها و علمای شیعه]»، پایگاه اطلاعرسانی حضرت آیت الله مکارم شیرازی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مهر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
کتاب سلیم بن قیس هلالی، از کتابهای معروف بین شیعه است که در مورد آن مباحث زیادی مطرح است. گفته شده که اگر اعتبار کتاب تمام شود، یک سند شیعی است که در قرن اول تدوین شده است و در مسائل متعددی میتوان به آن رجوع کرد | کتاب سلیم بن قیس هلالی، از کتابهای معروف بین شیعه است که در مورد آن مباحث زیادی مطرح است. گفته شده که اگر اعتبار کتاب تمام شود، یک سند شیعی است که در قرن اول تدوین شده است و در مسائل متعددی میتوان به آن رجوع کرد.<ref>جوادی، قاسم، «کتاب سلیم بن قیس هلالی»، علوم حدیث، بهار و تابستان ۱۳۸۴، شماره ۳۵ و ۳۶. ص۱۶۴.</ref> | ||
این کتاب با خبر واحد و از طریق یک راوی نقل شده است و تنها راوی آن آبان بن ابی عیاش است. بر پایه اطلاعات موجود در آغاز کتاب سلیم، عمر بن اذینه اعلام داشته که آبان بن ابی عیاش یک ماه پیش از مرگش (۱۳۸ق) او را فراخوانده و نسخه کتاب سلیم بن قیس هلالی را به او سپرده و او از برای حفظ نسخه و مراقبت از آن تعهد گرفته است.<ref>جلالی، عبدالمهدی، «راوی کتاب سلیم بن قیس بر ترازو»، علوم حدیث، زمستان ۱۳۸۳ش، شماره ۳۴. ص۱۲۹ و ۱۳۰.</ref> بر پایه آگاهیهای موجود که بر آرا و نظرات عالمان فن حدیث و رجال استوار است، آبان بن ابی عیاش شخص موثقی نبوده و استحکام شخصیتی لازم را برای ورود به این عرصه نداشته است.<ref>جلالی، عبدالمهدی، «راوی کتاب سلیم بن قیس بر ترازو»، علوم حدیث، زمستان ۱۳۸۳ش، شماره ۳۴. ص۱۳۶.</ref> | |||
برخی صاحب نظران حدیث شیعه، اعتقاد دارند آبان بن ابی عیاش این کتاب را جعل کرده یا دست کم کتاب را تغییر و تحریف کرده است.<ref>جلالی، عبدالمهدی، «راوی کتاب سلیم بن قیس بر ترازو»، علوم حدیث، زمستان ۱۳۸۳ش، شماره ۳۴. ص۱۵۱.</ref>[[پرونده:اسرار آل محمد.jpg|بندانگشتی|«اسرار آلمحمد» {{سخ}} ترجمه فارسی از کتاب سلیم بن قیس هلالی|270x270پیکسل]] | |||
صاحب نظران حدیث شیعه، اعتقاد دارند آبان بن ابی عیاش این کتاب را جعل کرده یا دست کم کتاب را تغییر و تحریف کرده است | |||
[[پرونده:اسرار آل محمد.jpg|بندانگشتی|«اسرار آلمحمد» {{سخ}} ترجمه فارسی از کتاب سلیم بن قیس هلالی|270x270پیکسل]] | |||
== محتوا == | == محتوا == | ||
خط ۸۵: | خط ۷۶: | ||
عده ای معتقدند کتاب سلیم مجعول نیست اما برخی از اخبار و روایات آن جعلی است و کتاب خالی از تحریف نیست. شیخ مفید و علامه حلی از این دست هستند.<ref>علی بیک، روحالله، «بررسی سندی و محتوایی کتاب سلیم بن قیس»، حدیث اندیشه، ۱۳۸۱، شماره ۱، ص۳۰.</ref> برخی کتاب سلیم و سند آن را اجمالاً تصدیق میکنند و ادلّه ابن الغضائری دائر بر مجعول بودن اصل کتاب را نادرست میدانند؛ و از سوی دیگر معتقد هستند آنچه از نسخههای کتاب در قرون بعد برجای مانده خالی از تحریف و تدلیس نیست. اوّلین کسی که این رأی را پیشنهاد کرده شیخ مفید در کتاب تصحیح الاعتقاد است. او به همین دلیل معتقد است که به روایات سلیم باید به دیده احتیاط نگریست و تنها پس از نقد و بررسی به نقل و نشر آن پرداخت.<ref>سبحانی محمدتقی، گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سُلیم بن قیس هلالی، آیینه پژوهش، شماره ۳۷، ۱۳۷۵ش. ص۱۹ تا ۲۸.</ref> | عده ای معتقدند کتاب سلیم مجعول نیست اما برخی از اخبار و روایات آن جعلی است و کتاب خالی از تحریف نیست. شیخ مفید و علامه حلی از این دست هستند.<ref>علی بیک، روحالله، «بررسی سندی و محتوایی کتاب سلیم بن قیس»، حدیث اندیشه، ۱۳۸۱، شماره ۱، ص۳۰.</ref> برخی کتاب سلیم و سند آن را اجمالاً تصدیق میکنند و ادلّه ابن الغضائری دائر بر مجعول بودن اصل کتاب را نادرست میدانند؛ و از سوی دیگر معتقد هستند آنچه از نسخههای کتاب در قرون بعد برجای مانده خالی از تحریف و تدلیس نیست. اوّلین کسی که این رأی را پیشنهاد کرده شیخ مفید در کتاب تصحیح الاعتقاد است. او به همین دلیل معتقد است که به روایات سلیم باید به دیده احتیاط نگریست و تنها پس از نقد و بررسی به نقل و نشر آن پرداخت.<ref>سبحانی محمدتقی، گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سُلیم بن قیس هلالی، آیینه پژوهش، شماره ۳۷، ۱۳۷۵ش. ص۱۹ تا ۲۸.</ref> | ||
برخی صاحب نظران در این باره معتقدند تمام محققان شیعه بر مجعول بودن کتاب سلیم رای دادهاند و برخی البته، مجعول بودن کتاب را مورد تردید قرار دادهاند.<ref>جلالی، عبدالمهدی، «راوی کتاب سلیم بن قیس بر ترازو»، علوم حدیث، زمستان ۱۳۸۳ش، شماره ۳۴. ص۱۵۱.</ref> | |||
=== نقدها و ردها === | === نقدها و ردها === | ||
خط ۹۵: | خط ۸۸: | ||
=== '''اشکلات ابن الغضائری''' === | === '''اشکلات ابن الغضائری''' === | ||
ابن الغضائری در قرن پنجم جزو نخستین صاحب نظرانی بوده که با استناد به منابع و محافل شیعه، آبان بن ابی عیاش را به عنوان جاعل کتاب سلیم شناسانده است.<ref>جلالی، عبدالمهدی، «راوی کتاب سلیم بن قیس بر ترازو»، علوم حدیث، زمستان ۱۳۸۳ش، شماره ۳۴. ص۱۵۱.</ref> | |||
ابن غضائری آغازگر تشکیک در محتوای کتاب سلیم است که به دنبال آن حکم به جعلی و ساختگی بودن کتاب کرده است.<ref>علامه جعفر مرتضی، مأساه الزهراء (رنجهای حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ) ترجمه محمد سپهری، انتشارات تهذیب، قم، چاپ۳، ص۱۱۴.</ref> | ابن غضائری آغازگر تشکیک در محتوای کتاب سلیم است که به دنبال آن حکم به جعلی و ساختگی بودن کتاب کرده است.<ref>علامه جعفر مرتضی، مأساه الزهراء (رنجهای حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ) ترجمه محمد سپهری، انتشارات تهذیب، قم، چاپ۳، ص۱۱۴.</ref> | ||