پیدایش تشیع در ایران: تفاوت میان نسخهها
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== نخستین شهر شیعه و تأثیر آن در رواج تشیع == | == نخستین شهر شیعه و تأثیر آن در رواج تشیع == | ||
قم نخستین شهری است که در ایران به تشیع گرایش پیدا کرد. پیشینه تشیع قم به ربع آخر قرن اول هجری بازمیگردد.<ref>جعفریان، | قم نخستین شهری است که در ایران به تشیع گرایش پیدا کرد. پیشینه تشیع قم به ربع آخر قرن اول هجری بازمیگردد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ص۲۱۰.</ref> مذهب مردم قم پیش از فتح این شهر توسط اعراب زرتشتی بوده است؛ این موضوع هم از بقایای برخی آتشکدههای اطراف قم قابل اثبات است و هم از اشاراتی که در بعضی از منابع تاریخی درباره مذهب مردم قم قبل از اسلام آمده است.<ref>فقیهی، علیاصغر، تاریخ مذهبی قم (بخش اول از تاریخ جامع قم)، قم، آستانه مقدسه قم (انتشارات زائر)، ۱۳۷۸ش، ص۱۹-۲۰.</ref> | ||
رواج تشیع در قم ناشی از مهاجرت قبیلهای از عربهای یمنی به نام اشعریان از عراق عرب به قم است. نامدارترين اشعريان عراق عرب سعد بن مالک بن عامر اشعری و برادرش سائب بن مالک بودند. افراد این خاندان در عراق دارای گرایش شیعی بودند و در تحولات سیاسی آن سرزمین علیه امویان شرکت فعال داشتند. سائب بن مالک از بزرگان شيعيان كوفه و از ياران مختار بن ابىعبيده ثقفى بود و در سال ۶۷ق در جنگ با لشكر مصعب بن زبير كشته شد. فرزندان سعد و سائب در سده اول قمری در امور سياسى عراق و ايران و مبارزات ضد اموی شركت داشتند. پس از قتل محمد بن سائب در كوفه به دست حجاج بن یوسف ثقفی، فرزندان او و ديگر اعضايی خاندان اشعری تحت تعقيب و فشار حکومت قرار گرفتند و ناچار شدند تا عراق را ترک کنند. قسمت عمدهای از آنان به شهر قم کوچیدند.<ref>یوسفی اشکوری، حسن، «اشعریان»، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۹ش، ذیل واژه.</ref> | رواج تشیع در قم ناشی از مهاجرت قبیلهای از عربهای یمنی به نام اشعریان از عراق عرب به قم است. نامدارترين اشعريان عراق عرب سعد بن مالک بن عامر اشعری و برادرش سائب بن مالک بودند. افراد این خاندان در عراق دارای گرایش شیعی بودند و در تحولات سیاسی آن سرزمین علیه امویان شرکت فعال داشتند. سائب بن مالک از بزرگان شيعيان كوفه و از ياران مختار بن ابىعبيده ثقفى بود و در سال ۶۷ق در جنگ با لشكر مصعب بن زبير كشته شد. فرزندان سعد و سائب در سده اول قمری در امور سياسى عراق و ايران و مبارزات ضد اموی شركت داشتند. پس از قتل محمد بن سائب در كوفه به دست حجاج بن یوسف ثقفی، فرزندان او و ديگر اعضايی خاندان اشعری تحت تعقيب و فشار حکومت قرار گرفتند و ناچار شدند تا عراق را ترک کنند. قسمت عمدهای از آنان به شهر قم کوچیدند.<ref>یوسفی اشکوری، حسن، «اشعریان»، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۹ش، ذیل واژه.</ref> | ||
ورود اشعریان به قم باعث نفوذ و گسترش اسلام شیعی در آن شهر شد. نخستین كسی از اشعریان كه به ترویج تشیع در قم پرداخت موسی بن عبدالله بن سعد اشعری بود. اشعریان خیلی زود قم را بهصورت یكی از پایگاههای تشیع در آوردند.<ref>یوسفی اشکوری، «اشعریان»، ذیل واژه؛ نیز برای اطلاع بیشتر ن.ک: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ص۴۲-۵۶.</ref> آنان در تثبیت تشیع در ایران و ترویج تشیع در شهرهای اطراف قم، مانند کاشان، آوه و فراهان، تأثیرگذار بودند.<ref>جعفریان، | ورود اشعریان به قم باعث نفوذ و گسترش اسلام شیعی در آن شهر شد. نخستین كسی از اشعریان كه به ترویج تشیع در قم پرداخت موسی بن عبدالله بن سعد اشعری بود. اشعریان خیلی زود قم را بهصورت یكی از پایگاههای تشیع در آوردند.<ref>یوسفی اشکوری، «اشعریان»، ذیل واژه؛ نیز برای اطلاع بیشتر ن.ک: فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ص۴۲-۵۶.</ref> آنان در تثبیت تشیع در ایران و ترویج تشیع در شهرهای اطراف قم، مانند کاشان، آوه و فراهان، تأثیرگذار بودند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ص۲۰۷-۲۱۶.</ref> | ||
== مهاجرت سادات و رواج تشیع == | == مهاجرت سادات و رواج تشیع == | ||
از دلايل عمد نفوذ تشيع در ايران مهاجرت سادات علوى به مناطق مختلف این سرزمین است. اين مهاجران عمدتاً شيعه بودهاند که گرایشهای مختلفی چون زیدی و امامی داشتند و در رواج تشیع در ایران نقش قابل توجهی ایفا کردند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ص۲۳۳.</ref> دلیل ورود آنان به ایران را چنین برشمردهاند: | |||
* امنيتى كه در مناطق ايران بود يكى از عمدهترين دلايل مهاجرت سادات علوی به ايران بود. ايران نسبتاً دور از دسترس بنیامیه و بنیعباس، كه در شام و عراق مستقر بودند، قرار داشت. | |||
* | |||
زید بن علی بن الحسین پیش از قیام خود در سال ۱۲۲ق بر ضد امویان، دو نفر را به منظور فراهم آوردن نیرو به خراسان فرستاد، این نشان میدهد که برخی مناطق ایران آمادگی برای پذیرش دعوت شیعی داشتهاند. بعد از شهادت زید در میان شیعیان خراسان حرکتی پدید آمد، آنها عقیده خود را آشکار کردند و ظلم امویها را در حق آلرسول(ص) برای مردم بیان میکردند.<ref>یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ یعقوبی ۲/۳۲۶، پیشین.</ref> | زید بن علی بن الحسین پیش از قیام خود در سال ۱۲۲ق بر ضد امویان، دو نفر را به منظور فراهم آوردن نیرو به خراسان فرستاد، این نشان میدهد که برخی مناطق ایران آمادگی برای پذیرش دعوت شیعی داشتهاند. بعد از شهادت زید در میان شیعیان خراسان حرکتی پدید آمد، آنها عقیده خود را آشکار کردند و ظلم امویها را در حق آلرسول(ص) برای مردم بیان میکردند.<ref>یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ یعقوبی ۲/۳۲۶، پیشین.</ref> | ||