ارزیابی روایات یک چهارم قرآن در مورد اهل‌بیت(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== روایات == | == روایات == | ||
روایاتی وجود دارد که براساس آنها بخشی از قرآن از جمله یک سوم یا یک چهارم در مورد اهل‌بیت(ع) و بخشی دیگر در مورد دشمنانشان است. از کتاب‌های شیعه، در اصول کافی، که معتبرترین کتاب روایی شیعه است، دو روایت از این روایات آمده است.<ref> | روایاتی وجود دارد که براساس آنها بخشی از قرآن از جمله یک سوم یا یک چهارم در مورد اهل‌بیت(ع) و بخشی دیگر در مورد دشمنانشان است. از کتاب‌های شیعه، در اصول کافی، که معتبرترین کتاب روایی شیعه است، دو روایت از این روایات آمده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، کتاب فضل القرآن باب النوادر، حدیث ۲ و ۴.</ref> در بصائر الدرجات، تفسیر عیّاشی، تفسیر فرات و کنزالفوائد نیز برخی از این روایات مشاهده می‌شود، بحارالانوار نیز تعدادی از این روایات را جمع‌آوری کرده است.<ref>. ر.ک. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۲۴، ص۳۰۵; ج۳۵، ص۳۵۶; ج۹۲، ص۱۱۴، ۱۱۵.</ref> از نظر تعداد این روایات را هشت روایت از شیعه و دو روایت از اهل‌تسنن ذکر کرده‌اند. | ||
در میان این روایات، تنها یک روایت از طریق ابوبصیر رسیده که دارای سند بوده و محققان سند آن‌را موثق دانسته‌اند: أَبِی‌بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ.<ref> | در میان این روایات، تنها یک روایت از طریق ابوبصیر رسیده که دارای سند بوده و محققان سند آن‌را موثق دانسته‌اند: أَبِی‌بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق،ج۲، ص۶۲۸.</ref> البته علامه مجلسی این روایت را مرسل دانسته است.<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۵۱۷.</ref> | ||
مابقی روایات را هم از نظر سند و هم از نظر متن، دارای اشکال دانسته‌اند. از نظر سند بیش‌ترِ این روایات بدون سند هستند، یا افراد ضعیف و غالی در سند آنها وجود دارند. | مابقی روایات را هم از نظر سند و هم از نظر متن، دارای اشکال دانسته‌اند. از نظر سند بیش‌ترِ این روایات بدون سند هستند، یا افراد ضعیف و غالی در سند آنها وجود دارند. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
در عین حال، موافقان این روایات راه جمعی را نیز برای جمع میان آنها پیشنهاد داده‌اند: | در عین حال، موافقان این روایات راه جمعی را نیز برای جمع میان آنها پیشنهاد داده‌اند: | ||
* علامه مجلسی در کتاب مرآه العقول آورده: یمکن ان یکونَ الثلث والربع علی سبیل التخمین.<ref>مرآة | * علامه مجلسی در کتاب مرآه العقول آورده: یمکن ان یکونَ الثلث والربع علی سبیل التخمین.<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۵۱۷.</ref> گاهی به صورت حقیقی، ثلث آن در بارهٔ اهل بیت و ثلث آن در بارهٔ دشمنان آنهاست؛ گاهی به صورت تخمین. گر چه ظاهر این است که تقسیم حقیقی باشد؛ ولی چون در محاوره معمول است که به صورت تخمینی ثلث و ربع گفته می‌شود، وقتی می‌بینیم در روایات گاهی ربع و گاهی ثلث گفته شده، راه جمع آن این است که بگوییم به نحو تخمین است. به‌طور تخمینی می‌توان گفت ثلث و ربع و منظور ثلث و ربع حقیقی نباشد. این راه جمع را فیض کاشانی نیز پذیرفته و فرموده است: لا تنافی بین هذه الاخبار لانّ بناء هذا التقسیم لیس علی التسویه الحقیقیه و لا علی التفریق فی جمیع الوجوه<ref>تفسير الصافي، ج1، ص: 24</ref> | ||
* مجرد القسمة أثلاثا و أرباعا و إن لم تتساو الأقسام<ref>مرآة | * مجرد القسمة أثلاثا و أرباعا و إن لم تتساو الأقسام<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۵۱۷.</ref> | ||
* وجه دیگر جمع این است که گفته شود این اختلاف ممکن است به لحاظ اختلاف معانی و بطون باشد؛ چون بطون اقسامی دارد بعضی از آنها عنوان جری و انطباِق بر آن صدق می‌کند و برخی جری و انطباق بر آن صادق نیست. در روایتی که ثلث قرآن گفته شده، مجموعهٔ معانی بطنی در نظر بوده و در روایتی که ربع گفته شده، قسم خاصی از آن معانی بطنی مورد نظر بوده است. | * وجه دیگر جمع این است که گفته شود این اختلاف ممکن است به لحاظ اختلاف معانی و بطون باشد؛ چون بطون اقسامی دارد بعضی از آنها عنوان جری و انطباِق بر آن صدق می‌کند و برخی جری و انطباق بر آن صادق نیست. در روایتی که ثلث قرآن گفته شده، مجموعهٔ معانی بطنی در نظر بوده و در روایتی که ربع گفته شده، قسم خاصی از آن معانی بطنی مورد نظر بوده است. | ||