ایمان نیاوردن مشرکان در آیه ۳۱ سوره رعد و شبهه اقتدارگرایی پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش}} {{شروع متن}} {{سوال}} اخيرا دكتر سروش در باب نظريه دين وقدرت برداشت ها...» ایجاد کرد) برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ویرایش}} | {{ویرایش}} | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} اخیراً دکتر سروش در باب نظریه دین وقدرت برداشت‌های ناصوابی را از قرآن کریم داشته است و به جهت اثبات اقتدارگرایی پیامبر اکرم به شواهدی از قرآن کریم به شرح ذیل متوسل شده است؛ از جمله اینکه وی ادعا می‌کند بر اساس بخشی از آیه۳۱ سوره رعد پیامبر می‌دانست که باید از مؤمن شدن همگان مأیوس باشد، لذا به جای ایمان قلبی و راستین، به دنبال وادار کردن مردم به تسلیم شدن در برابر قدرت خویش بود! | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
پاسخ اجمالی | پاسخ اجمالی | ||
این آیه نه تنها هیچ دلالتی بر قدرت طلبی رسول خدا ندارد و بلکه عنادورزی کفار و مشرکان را می‌رساند که برخی از آنها به هیچ وجه حاضر به مسلمان شدن نیستند و خدا هم کسی را با اجبار نمی‌خواهد مسلمان کند و این یعنی رسول خدا هم نباید کسی را وادار به ایمان آوردن کند؛ بنابراین با دقت در اینگونه آیات، ثابت می‌شود که خدا به پیامبرش خبر داده است که من کسی را مجبور به تسلیم شدن نمی‌کنم و پیامبر خدا هم چون تابع محض دستورات الهی است، کسی را مجبور به تسلیم شدن نخواهد کرد. | این آیه نه تنها هیچ دلالتی بر قدرت طلبی رسول خدا ندارد و بلکه عنادورزی کفار و مشرکان را می‌رساند که برخی از آنها به هیچ وجه حاضر به مسلمان شدن نیستند و خدا هم کسی را با اجبار نمی‌خواهد مسلمان کند و این یعنی رسول خدا هم نباید کسی را وادار به ایمان آوردن کند؛ بنابراین با دقت در اینگونه آیات، ثابت می‌شود که خدا به پیامبرش خبر داده است که من کسی را مجبور به تسلیم شدن نمی‌کنم و پیامبر خدا هم چون تابع محض دستورات الهی است، کسی را مجبور به تسلیم شدن نخواهد کرد. | ||
پاسخ تفصیلی | پاسخ تفصیلی | ||
اسلام برخلاف آنچه | اسلام برخلاف آنچه که برخی مخالفان تبلیغ نموده و گسترش آن را مرهون جنگ و خونریزی هولناک دانسته‌اند، پیشرفت خود را مدیون سادگی و صراحت و برابری اجتماعی توده‌های مردم بوده است و با برخورداری از جاذبه‌های درونی و دستورات مبتنی بر عقل، فطرت، ساده‌زیستی، بلندنظری و عدالت‌خواهی پیروانش، توانست فکر و روح انسان‌ها را در نقاط مختلف جهان، به تسخیر خود درآورد؛ دین اسلام آیین رحمت و رأفت است به گونه که پیامبر خدا با بعثتش به بسیاری از جنگ‌های قبیله‌ای که در جاهلیت رواج داشت خاتمه داد و جنگ را در ماه‌های حرام ممنوع إعلام کرد و قتل انسان‌ها را بزرگترین گناهان شمرده و دلسوزترین و مهربان‌ترین انسان‌ها با مردم بود و اگر بر جهاد و شمشیر کشیدن ارج نهاده برای اهداف والایی است که در جهاد وجود دارد مانند: خاموش کردن فتنه‌ها؛ حمایت از مظلومان؛ محو شرک و بت‌پرستی و غیره تا آزاد اندیشان بتوانند در کمال امنیت در آموزه‌های دینی تفکر کرده و حقیقت را بپذیرند یا اگر نپذیرفتند، خدا بر آنها اتمام حجت کرده باشد. | ||
اما در کنار این آموزه‌های اسلامی، عده‌ای بودند که از روی عناد ورزی ایمان نمی‌آوردند و برای بهانه جویی به | اما در کنار این آموزه‌های اسلامی، عده‌ای بودند که از روی عناد ورزی ایمان نمی‌آوردند و برای بهانه جویی به پیامبر گفتند: اگر تو پیامبری، کوه‌های مکه را برای ما به حرکت درآور و در آنجا جوی‌ها و چشمه‌ها قرار ده تا به کشت و زرع مشغول شویم و مردگان ما را زنده کن تا دربارهٔ تو با آنان سخن گوییم. خداوند در رد آنها آیه ۳۱ سوره رعد را بر پیامبر اکرم نازل گردانید: «وَ لَوْ أَنَّ قُرْآناً سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ الْمَوْتی بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمیعاً أَ فَلَمْ یَیْأَسِ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَی النَّاسَ جَمیعاً وَ لا یَزالُ الَّذینَ کَفَرُوا تُصیبُهُمْ بِما صَنَعُوا قارِعَه أَوْ تَحُلُّ قَریباً مِنْ دارِهِمْ حَتَّی یَأْتِیَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُخْلِفُ الْمیعادَ»؛ «اگر بوسیله قرآن، کوه‌ها به حرکت درآیند یا زمین‌ها قطعه قطعه شوند، یا بوسیله آن با مردگان سخن گفته شود، ولی همه کارها در اختیار خداست! آیا آنها که ایمان آورده‌اند نمی‌دانند که اگر خدا بخواهد همه مردم را (به اجبار) هدایت می‌کند و پیوسته بلاهای کوبنده‌ای بر کافران بخاطر اعمالشان وارد می‌شود، یا بنزدیکی خانه آنها فرود می‌آید، تا وعده (نهایی) خدا فرا رسد؛ به یقین خداوند در وعده خود تخلّف نمی‌کند». | ||
افرادی که آیه فوق و آیات مشابه، به آنها اشاره می‌کند، کسانی هستند که توفیق ندارند با قرآن هدایت شوند و هرچه از پیامبر مشاهده می‌کردند که بایستی انگیزه‌ای برای ایمان آنها باشد، از آن ایرادی می‌گرفتند و ایمان نمی‌آوردند، از این جهت سرتاسر عمر خود را به این بهانه‌ها می‌گذراندند و بی‌ایمان از دنیا می‌رفتند. | |||
جمله «أَ فَلَمْ | جمله «أَ فَلَمْ یَیْأَسِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَی النَّاسَ جَمِیعاً» در این آیه اشاره به اینکه خداوند می‌تواند از طریق یک اجبار درونی، یا برونی، حتی منکران لجوج را وادار به پذیرش ایمان کند، چرا که او بر همه چیز تواناست، و هیچ کاری در برابر قدرتش، مشکل نیست، ولی هرگز او چنین نخواهد کرد، چرا که اینگونه ایمان اجباری بی‌ارزش و فاقد معنویت و تکاملی است که انسان به آن نیاز دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۰، ص۲۲۲.</ref> | ||
بنابراین اینگونه آیات قرآن کریم نه تنها هیچ دلالتی بر قدرت طلبی رسول خدا ندارند و بلکه عنادورزی کفار و مشرکان را می‌رساند که برخی از آنها به هیچ وجه حاضر به مسلمان شدن نیستند و خدا هم کسی را با اجبار نمی‌خواهد مسلمان کند و این یعنی رسول خدا هم نباید کسی را وادار به ایمان آوردن کند و با دقت در اینگونه آیات، عکس سخنان افرادی چون دکتر سروش و ناروایی چنین پندارهایی ثابت می‌شود زیرا در اینگونه آیات، خدا نمی‌گوید مردم را وادار به تسلیم کن و بلکه عکس آن را به صراحت اعلام کرده و به پیامبرش خبر داده است که من کسی را مجبور به تسلیم شدن نمی‌کنم و پیامبر خدا هم چون تابع محض دستورات الهی است و همه برخوردهایش با وحی الهی می‌باشد، کسی را مجبور به تسلیم شدن نخواهد کرد. | بنابراین اینگونه آیات قرآن کریم نه تنها هیچ دلالتی بر قدرت طلبی رسول خدا ندارند و بلکه عنادورزی کفار و مشرکان را می‌رساند که برخی از آنها به هیچ وجه حاضر به مسلمان شدن نیستند و خدا هم کسی را با اجبار نمی‌خواهد مسلمان کند و این یعنی رسول خدا هم نباید کسی را وادار به ایمان آوردن کند و با دقت در اینگونه آیات، عکس سخنان افرادی چون دکتر سروش و ناروایی چنین پندارهایی ثابت می‌شود زیرا در اینگونه آیات، خدا نمی‌گوید مردم را وادار به تسلیم کن و بلکه عکس آن را به صراحت اعلام کرده و به پیامبرش خبر داده است که من کسی را مجبور به تسلیم شدن نمی‌کنم و پیامبر خدا هم چون تابع محض دستورات الهی است و همه برخوردهایش با وحی الهی می‌باشد، کسی را مجبور به تسلیم شدن نخواهد کرد. | ||
همین آموزه اسلامی است که قرآن | همین آموزه اسلامی است که قرآن بشریت را به نقادی کردن، مناظره کردن، موشکافی کردن، ریشه‌یابی کردن و شکوفا کردن اندیشه دعوت می‌کند و اگر کسی به دنبال تحقیق در وحیانی بودن قرآن باشد نه تنها مورد مؤاخذه قرار نمی‌گیرد و بلکه خود این تحقیق، دستور قرآن است و در نگرش قرآنی، عقیده‌ای ارزشمند است که محققانه باشد و کسی که بعد از تحقیق به حق بودن قرآن یقین نمی‌کند، هیچ‌کس حق اجبار کردن به پذیرش یا مجازات او را ندارد و خداوند نیز در آخرت با او رفتار مستضعف را خواهد داشت و اگر کسی بعد از یقین به حق بودن قرآن، ایمان نیاورد، باز مؤاخذه دنیوی نخواهد داشت، هر چند خداوند در آخرت او را عذاب خواهد کرد و این با سیره عقلا همسویی دارد و حتی برای افراد مرتد نیز راه برگشت قرار داده و فقط مرتد فطری را عذاب دنیوی می‌دهد. با این که مرتد بعد از یقین به حقانیت اسلام و پذیرفتن آن، بدون هیچ دلیلی از آن برمی‌گردد و همین مرتد اگر ارتدادش را علنی و در متن جامعه اعلام نکند، باز مورد مؤاخذه حکومت دینی قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر دعوت قرآن به تحدی و برخورد نکردن با افرادی که برای هماوردی مثل قرآن تلاش کرده‌اند و شکست اینگونه افراد، بهترین دلیل بر حقانیت قرآن است که همه را دعوت به کنکاش در قرآن می‌کند. | ||
پندار اجبار کردن رسول خدا و قدرت طلب دانستن آن حضرت در صورتی مطرح می‌شود که قرآن | پندار اجبار کردن رسول خدا و قدرت طلب دانستن آن حضرت در صورتی مطرح می‌شود که قرآن کتاب تحقیق محور و تفکر آفرین است و همواره همه مردم را به تعقّل و تحقیق دعوت می‌کند تا از «تقلید» در اصول دین دست بردارند و به تحقیق بگرایند.<ref>جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن در قرآن، قم، اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۸، ج۱، ص۱۳۳.</ref> قرآن با همه انسان‌ها که خواهان تحقیق و اندیشه هستند، برخوردی عاقلانه و منطقی دارد. از همین رو منکران را به چند دسته تقسیم کرده و با هر کدام به شیوه‌ای عاقلانه و منطقی رفتار می‌کند که خود این بیانگر حقانیتش می‌باشد. | ||
۱. انکار از روی تردید | ۱. انکار از روی تردید | ||
گاهی افرادی ایمان نمی‌آورند اما این نه از روی عناد و بلکه از روی تردید یا نرسیدن به یقین است، قرآن نه تنها این افراد را مواخده نمی‌کند و بلکه به رسولش دستور می‌دهد | گاهی افرادی ایمان نمی‌آورند اما این نه از روی عناد و بلکه از روی تردید یا نرسیدن به یقین است، قرآن نه تنها این افراد را مواخده نمی‌کند و بلکه به رسولش دستور می‌دهد تا امنیت آن افراد را نیز تأمین کند: «اگر در گرما گرم جنگ یک نفر مشرک امان بخواهد، باید پناه دهی تا در امنیت و آرامش کامل بیاید و کلام خدا را بشنود، اگر خواست بپذیرد و مسلمان شود و اگر نپذیرفت با تأمین جانی او را به مامنش برسان، زیرا ممکن است شرکت او در قتال با مسلمانان از سر جهل و نادانی باشد».<ref>«وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّی یَسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْلَمُونَ» توبه / ۶.</ref> | ||
این اندازه مدارا و نرمش را در کدام مکتب و ملتی می‌توان یافت؟ کدام قانون، مترقی‌تر از این قانون درباره آزادی اندیشه وجود دارد؟ حتی در بحبوحه جنگ هم اگر کسی خواست کنار برود، باز آزاد است و مؤاخذه نمی‌شود. | |||
۲. انکار از روی عناد | ۲. انکار از روی عناد | ||
برخی بعد از یقین به حقانیت اندیشه‌های الهی، باز به انکار آن اصرار می‌ورزند و قرآن چنین انسان‌ها را فقط وعده عذاب اخروی می‌دهد و اصراری بر برخورد دنیایی ندارد و از آنها هیچ وقت نمی‌خواهد حتی به ظاهر هم شده ایمان بیاورند: | برخی بعد از یقین به حقانیت اندیشه‌های الهی، باز به انکار آن اصرار می‌ورزند و قرآن چنین انسان‌ها را فقط وعده عذاب اخروی می‌دهد و اصراری بر برخورد دنیایی ندارد و از آنها هیچ وقت نمی‌خواهد حتی به ظاهر هم شده ایمان بیاورند: | ||
· | · «کسانی که بعد از روشن شدن هدایت برای آنها، پشت به حق کردند، شیطان اعمال زشت‌شان را در نظرشان زینت داده و آنان را با آرزوهای طولانی فریفته است».<ref>«إِنَّ الَّذینَ ارْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدَی الشَّیْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلی لَهُمْ» محمد/۲۵.</ref> | ||
· | · | ||
· | · «و هنگامی که آیات روشنی‌بخش ما به سراغ آنها آمد گفتند: این سحری است آشکار و آن را از روی ظلم و سرکشی انکار کردند، در حالی که در دل به آن یقین داشتند! پس بنگر سرانجام تبهکاران چگونه بود».<ref>«فَلَمَّا جاءَتْهُمْ آیاتُنا مُبْصِرَه قالُوا هذا سِحْرٌ مُبینٌ * وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَه الْمُفْسِدینَ» نمل/ ۱۴–۱۳.</ref> | ||
· | · | ||
این یعنی قرآن تا حقانیت خود را ثابت نکند، با | این یعنی قرآن تا حقانیت خود را ثابت نکند، با هیچ‌کس معارضه نمی‌کند و حتی بعد از یقین پیدا کردن فردی، باز او را مجبور به پذیرش نکرده و فقط وعده عذاب اخروی می‌دهد و این همسو با سیره عقلاست و اگر در آیه ۵۱ سوره حج فرمود: «و آنها که در (محو) آیات ما تلاش کردند، و چنین می‌پنداشتند که می‌توانند بر اراده حتمی ما غالب شوند، اصحاب دوزخند»؛ برای همین بود که افرادی بعد از ثابت شدن حقانیت قرآن کریم، به فکر از بین بردن قرآن بودند و قرآن به همین افراد هم حق حیات داده و فقط وعده عذاب می‌دهد تا به خود آیند و به راه راست برگردند و خود را از عذاب برهانند. | ||
نتیجه‌گیری | |||
در اسلام دو اصل مهم و اساسی وجود دارد: | در اسلام دو اصل مهم و اساسی وجود دارد: | ||
# اصل عدم تجاوز: این اصل در هیچ شرایطی تخلف پذیر نیست. | |||
# اصل همزیستی مسالمت آمیز: البته این همزیستی باید شرافتمندانه باشد و قیود دیگری نیز دارد که توضیح آن مجال دیگری می‌طلبد. | |||
بنابر این از نظر اسلام نمی‌توان به چیزی از طریق اجبار و اکراه اعتقاد یافت. منطق قرآن، پذیرش اسلام بر اساس انتخاب آزاد و آگاهانه است. قرآن مجید به صراحت اعلام نموده است: «لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ»؛<ref>بقره/ ۲۵۶.</ref> «هیچ اکراهی در دین نیست، هماناکمال از گمراهی متمایز شده است» و اسلام همگان را به تحقق در مورد آیین، مذهب و گزینش برتر، دعوت و تشویق نموده است و به رهبر امت اسلامی دستور می‌دهد که اگر فرد مشرکی برای تحقیق به او پناه آورد، از او حمایت کند و وی را در امنیّت کامل به وطن برگرداند. «وَإِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّی یَسْمَعَ کَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَعْلَمُونَ»؛<ref>توبه/ ۶.</ref> «و اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست، پناهش ده تا کلام خدا را بشنود، سپس او را به مکان امنش برسان، چرا که آنان مردمانی نا آگاهند». | |||
بنابر این از نظر اسلام نمی‌توان به چیزی از طریق اجبار و اکراه اعتقاد یافت. منطق قرآن، پذیرش اسلام بر اساس انتخاب آزاد و آگاهانه است. قرآن مجید به صراحت اعلام نموده است: «لاَ | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = | ||
| تیترها = | | تیترها = | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = | ||
| کیفیت = | | کیفیت = | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||