قمه‌زنی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (←تاریخچه قمه‌زنی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
قَمه‌زَنی نوعی [[عزاداری]] رایج میان برخی [[شیعیان]] است. در قمه‌زنی با شمشیر و قمه به سر و بدن خود ضربه می‌زنند تا خون جاری شود. پیشینه قمه‌زنی تا قبل از [[صفویه]] سابقه‌ای نداشته و از بدعت‌های نو ظهور در عزاداری [[امام حسین(ع)]] به شمار می‌رود. قمه‌زنی موافقان و مخالفان زیادی دارد. موافقان سر کوبیدن [[حضرت زینب(س)]] و [[امام سجاد(ع)]] که باعث خونریزی شد، جزع و همدردی با امام حسین(ع)، احیای مذهب و فرازی از [[زیارت ناحیه مقدسه]] را دلیل بر جواز، بلکه استحباب قمه‌زنی می‌دانند. در مقابل، مخالفان با رد روایات و احادیث تاریخی منسوب به حضرت زینب و امام سجاد، همچنین بدعت بودن قمه‌زنی، وهن و تضعیف مذهب، آن را مجاز نمی‌دانند بلکه بر حرمت آن اصرار دارند. | |||
==تاریخچه قمه‌زنی== | |||
از نظر تاریخی مسلم است که قمه‌زنی در قبل صفویه هیچ گونه سابقه ای نداشته است و تردیدها در آن است که آیا در زمان صفویه به وجود آمده است؟ یا اینکه بعد از صفویه و در زمان قاجاریه رواج یافته است. | از نظر تاریخی مسلم است که قمه‌زنی در قبل صفویه هیچ گونه سابقه ای نداشته است و تردیدها در آن است که آیا در زمان صفویه به وجود آمده است؟ یا اینکه بعد از صفویه و در زمان قاجاریه رواج یافته است. | ||
* بعضی از محققان بر این عقیده‌اند که قمه‌زنی در زمان صفویه تاسیس گردیده است. | * بعضی از محققان بر این عقیده‌اند که قمه‌زنی در زمان صفویه تاسیس گردیده است. | ||
* برخی دیگر بر این عقیده‌اند، قمه‌زنی مربوط به دوره قاجار بوده و در عصر صفویه وجود نداشته است. رسول جعفریان در | * برخی دیگر بر این عقیده‌اند، قمه‌زنی مربوط به دوره قاجار بوده و در عصر صفویه وجود نداشته است. رسول جعفریان در اینباره می‌گوید: | ||
پرسیده‌اند قمه‌زنی و سینه‌زنی از کجا شروع شده است؟ | پرسیده‌اند قمه‌زنی و سینه‌زنی از کجا شروع شده است؟ | ||
* شکل عزاداری ایرانی‌ها بعدها به وجود آمد. راجع به سینه‌زنی و قمه‌زنی، تاریخش به بیشتر از اواخر قاجاریه نمی‌رسد. یکی از دلایل این است که فتاوایی که از علما داریم همه‌اش مال اواخر قاجاریه است و مطلقاً در استفتائات قدیمی‌تر راجع به این نصی نداریم. | * یک نظر جدی این است که بخش‌هایی از صورت‌های عزاداری، از هند آمده است. | ||
* شکل عزاداری ایرانی‌ها بعدها به وجود آمد. راجع به سینه‌زنی و قمه‌زنی، تاریخش به بیشتر از اواخر قاجاریه نمی‌رسد. یکی از دلایل این است که فتاوایی که از علما داریم همه‌اش مال اواخر قاجاریه است و مطلقاً در [[استفتائات]] قدیمی‌تر راجع به این نصی نداریم. | |||
این سیستم سینه‌زنی یا زنجیر زنی یا قمه‌زنی مطلقاً در متون صفوی نیست. عزاداری‌ها معمولاً در خانه‌ها بر پا می‌شد، به این صورت که روضه الشهداء را رو به روی خودشان می‌گذاشتند و از روی آن می‌خواندند. | این سیستم سینه‌زنی یا زنجیر زنی یا قمه‌زنی مطلقاً در متون صفوی نیست. عزاداری‌ها معمولاً در خانه‌ها بر پا می‌شد، به این صورت که روضه الشهداء را رو به روی خودشان می‌گذاشتند و از روی آن می‌خواندند. | ||
اما اگر بخواهیم به یک جمع‌بندی میان این دو نظریه دست یابیم باید گفت که ریشه‌های این گونه عزاداری‌ها از زمان صفویه نشات می‌گیرد ولی نه بصورت کنونی، بلکه بصورت فردی و بسیار محدود و بی‌ضابطه انجام می‌گرفته است. و خاستگاه آن بیشتر در شهرهایی بوده است که در آن دراویش و صوفیان نفوذ بیشتری داشته‌اند. | اما اگر بخواهیم به یک جمع‌بندی میان این دو نظریه دست یابیم باید گفت که ریشه‌های این گونه عزاداری‌ها از زمان صفویه نشات می‌گیرد ولی نه بصورت کنونی، بلکه بصورت فردی و بسیار محدود و بی‌ضابطه انجام می‌گرفته است. و خاستگاه آن بیشتر در شهرهایی بوده است که در آن دراویش و صوفیان نفوذ بیشتری داشته‌اند. | ||
در طول دوره صفویه و زندیه، عزاداری رسمی و سنتی شیعیان همواره به صورت | در طول دوره صفویه و زندیه، عزاداری رسمی و سنتی شیعیان همواره به صورت [[روضه‌خوانی]] و برگزاری تعزیه انجام می‌گرفته است و همین امر منجر گردیده تا سیاحان خارجی عصر صفوی حرفی از قمه‌زنی یا [[زنجیر‌زنی]] به میان نیاورده و فقط اشاره‌ای به اعمالی داشته باشند که می‌تواند سرآغازی برای این اعمال باشد. اما این سبک عزاداری‌ها در دوره قاجاریه صورت منظم تری به خود گرفت و با نفوذ در میان عوام، در مراسم رسمی ایرانیان رسوخ کرد. " پیر لوتی " که در زمان مظفر الدین شاه به ایران سفر کرده در مورد قمه‌زنی می‌نویسد: | ||
مردان، سر برهنه در میان گیسوان خود شکاف خون آلودی ایجاد کرده‌اند (قمه زده‌اند) و عرق و قطرات خون روی شانه‌هایشان جاری است. "<ref>ایرانیان و عزاداری عاشورا، اصغر فروغی ابری، ص۶۸</ref> | مردان، سر برهنه در میان گیسوان خود شکاف خون آلودی ایجاد کرده‌اند (قمه زده‌اند) و عرق و قطرات خون روی شانه‌هایشان جاری است. "<ref>ایرانیان و عزاداری عاشورا، اصغر فروغی ابری، ص۶۸</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۱: | ||
===۱. سر به محمل کوبیدن حضرت زینب(س)=== | ===۱. سر به محمل کوبیدن حضرت زینب(س)=== | ||
قمه زنان به این روایت استناد کرده و می‌گویند: اگر قمه‌زنی و سرشکافتن در عاشورا و عزای | قمه زنان به این روایت استناد کرده و می‌گویند: اگر قمه‌زنی و سرشکافتن در [[عاشورا]] و عزای سیدالشهداء جایز نیست پس چرا حضرت زینب(س) سرش را به چوبه محمل کوفت و سر و صورت خود را آغشته به خون کرد؟ | ||
قمه‌زنان دو استدلال از این جریان بیان کرده‌اند: | قمه‌زنان دو استدلال از این جریان بیان کرده‌اند: | ||
اول اینکه چون حضرت زینب پرورش یافته دامان وحی بوده و نافرمانی خدا را انجام نمی‌دهد اگر کاری از او سر زده می‌توان مجاز بودنش را استنباط کرد. | * اول اینکه چون حضرت زینب پرورش یافته دامان وحی بوده و نافرمانی خدا را انجام نمی‌دهد اگر کاری از او سر زده می‌توان مجاز بودنش را استنباط کرد. | ||
دوم اینکه مگر امام سجاد(ع) که امام معصوم بوده همراه حضرت زینب(س) نبود و این اقدام عمه را ندید آیا سکوت امام معصوم در اینجا نمی‌تواند در تایید و تقریر این عمل باشد؟! | * دوم اینکه مگر امام سجاد(ع) که امام معصوم بوده همراه حضرت زینب(س) نبود و این اقدام عمه را ندید آیا سکوت امام معصوم در اینجا نمی‌تواند در تایید و تقریر این عمل باشد؟! | ||
====نقد روایت سر به محمل کوبیدن==== | ====نقد روایت سر به محمل کوبیدن==== | ||