صله‌رحم: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۷: خط ۱۷:


صله رحم از افضل عبادات است.<ref name=":0">جزایری، سید محمد علی، دروس اخلاق اسلامی، قم، نشر مرکز مدیریت حوزه. ۱۳۸۲، ص۲۱۸.</ref>
صله رحم از افضل عبادات است.<ref name=":0">جزایری، سید محمد علی، دروس اخلاق اسلامی، قم، نشر مرکز مدیریت حوزه. ۱۳۸۲، ص۲۱۸.</ref>
البته مراجع عظام تقلید نیز قطع رحم را جایز نمی‌شمارند.


==فواید==
==فواید==
صله رحم فواید گوناگونی دارد.   
صله رحم فواید گوناگونی دارد.   


خط ۴۷: خط ۵۱:


با توجه به شرایط، صله رحم می‌تواند شرایط با رفت و آمد، مهمانی دادن و مهمانی رفتن، هدیه دادن، نامه نوشتن، تماس تلفنی، چت، پیغام فرستادن و نشست و برخاست کوتاه مدت و سلام و احوال پرسی تحقق پیدا کند.<ref>استفاده از سی دی پرسمان ۲ کاری از نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها، بیش از ۱۴ هزار پرسش و پاسخ. ارحام کسانی هستند که در مراتب ارث واقع می‌شوند مانند پدر، مادر، برادر، خواهر، فرزندان آنان، عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آنان. ر.ک. پرسمان.</ref> بنابراین با توجه به شرایط، می‌توانیم صله رحم را با این موارد یاد شده تنظیم کنیم، تا خودمان نیز از نظر روحی یا معنوی آسیب نبینیم.  
با توجه به شرایط، صله رحم می‌تواند شرایط با رفت و آمد، مهمانی دادن و مهمانی رفتن، هدیه دادن، نامه نوشتن، تماس تلفنی، چت، پیغام فرستادن و نشست و برخاست کوتاه مدت و سلام و احوال پرسی تحقق پیدا کند.<ref>استفاده از سی دی پرسمان ۲ کاری از نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها، بیش از ۱۴ هزار پرسش و پاسخ. ارحام کسانی هستند که در مراتب ارث واقع می‌شوند مانند پدر، مادر، برادر، خواهر، فرزندان آنان، عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آنان. ر.ک. پرسمان.</ref> بنابراین با توجه به شرایط، می‌توانیم صله رحم را با این موارد یاد شده تنظیم کنیم، تا خودمان نیز از نظر روحی یا معنوی آسیب نبینیم.  
امام صادق(ع) می‌فرماید: با ارحامتان ارتباط داشته باشید و به برادرانتان نیکی کنید ولو به یک سلام نیک و جواب آن.<ref>تحلیل اجتماعی از صله رحم، ص۱۸۶.</ref> 


در اینکه مصداق صله رحم چیست باید به عرف مراجعه کرد، گرچه در شرع و روایات هم مواردی برای آن ذکر شده است ولی از آن جا که شرایط زمانی و مکانی جوامع، اوضاع و احوال محیط و اشخاص متفاوت است شرع مرجعیت عرف را همچون سایر موارد به میان کشیده است.<ref>تحلیلی اجتماعی از صله رحم، به نقل از بحارالانوار، ص۴۴.</ref> اینگونه نیست که صله رحم فقط با رفت و آمد و دید و بازدید تحقق پیدا کند بلکه این راه یکی از موارد تحقق صله رحم می‌باشد: تلفن زدن، احوالپرسی کردن، مکاتبه، فرستادن هدیه، انفاق مال به اقوام و … می‌تواند از مصداق‌های صله رحم باشد. البته باید دید که رحم چه انتظاری از ما دارد، مثلا اگر از ما انتظار دارد که به دیدن او برویم و این کار برای ما مقدور است باید آن را انجام داد، ولی اگر با یک تلفن زدن انتظار او برآورده می‌شود، صله رحم به جا آورده شده است. پس مصداق‌های صله رحم می‌تواند با توجه به عرف و انتظارات طرفین از همدیگر تغییر کند. به عنوان مثال:
در اینکه مصداق صله رحم چیست باید به عرف مراجعه کرد، گرچه در شرع و روایات هم مواردی برای آن ذکر شده است ولی از آن جا که شرایط زمانی و مکانی جوامع، اوضاع و احوال محیط و اشخاص متفاوت است شرع مرجعیت عرف را همچون سایر موارد به میان کشیده است.<ref>تحلیلی اجتماعی از صله رحم، به نقل از بحارالانوار، ص۴۴.</ref> اینگونه نیست که صله رحم فقط با رفت و آمد و دید و بازدید تحقق پیدا کند بلکه این راه یکی از موارد تحقق صله رحم می‌باشد: تلفن زدن، احوالپرسی کردن، مکاتبه، فرستادن هدیه، انفاق مال به اقوام و … می‌تواند از مصداق‌های صله رحم باشد. البته باید دید که رحم چه انتظاری از ما دارد، مثلا اگر از ما انتظار دارد که به دیدن او برویم و این کار برای ما مقدور است باید آن را انجام داد، ولی اگر با یک تلفن زدن انتظار او برآورده می‌شود، صله رحم به جا آورده شده است. پس مصداق‌های صله رحم می‌تواند با توجه به عرف و انتظارات طرفین از همدیگر تغییر کند. به عنوان مثال:
خط ۵۸: خط ۶۴:
آرزوی وصول خیرات دنیوی و اخروی و آرزوی دفع بلایا، از مصادیق انفاق قلبی است؛ و در نهایت انفاق مالی می‌تواند با کمک بلاعوض، قرض الحسنه دادن، پرداخت صدقه به نیابت از او انجام گیرد.
آرزوی وصول خیرات دنیوی و اخروی و آرزوی دفع بلایا، از مصادیق انفاق قلبی است؛ و در نهایت انفاق مالی می‌تواند با کمک بلاعوض، قرض الحسنه دادن، پرداخت صدقه به نیابت از او انجام گیرد.


===رحم===
<br />
در این مسئله اختلاف نظرهای فراوانی میان مفسّران و فقها وجود دارد، ولی آنچه که قطعی است این است که: خویشاوندان سببی (که از طریق ازدواج با انسان خویشاوند می‌شود) به اتفاق آراء علماء، جزء ارحام و خویشاوندان شمرده نمی‌شود که صله ایشان طبق وظیفه دینی واجب و قطع آن حرام باشد.<ref>تحلیلی اجتماعی از صله رحم، به نقل از بحارالانوار، ص۵۴.</ref> ولی درباره خویشاوندان نسبی هم مصادیق رحم متفاوت ذکر شده است؛ لذا جهت اطلاع از حکم شرعی آن می‌توانید به مرجع تقلید خود رجوع کنید. آنچه که درباره مصادیق ارحام ذکر شده عبارت است از:
 
کسانی که بی واسطه (مثل برادران، خواهران) یا با واسطه (مثل نوه‌ها و عموزاده‌ها) به یک رحم واحد منتسب باشند.
 
کسانی که به سبب قرابت نسبی و طبق ملاک‌های شرعی از ازدواج با همدیگر ممنوع شده‌اند، در این صورت پسر عموها، دختر عموها و دختر عمه‌ها و … از دایره حکم خارج می‌شوند.
 
ارحام همه اقاربی است که از ناحیه پدر و مادر به فرد منتسب باشند. این قول به خاطر دلایلی نزد بزرگان بیشتر پذیرفته شده است گرچه نمی‌توان دلیل قطعی بر آن اقامه کرد.<ref>تحلیلی اجتماعی از صله رحم، به نقل از بحارالانوار، ص۵۴.</ref>
 
ولی آنچه به نظر می‌رسد که صله آنها از واجبات است، همان محارم انسان باشند، چرا که این افراد در هر صورت جزء رحم به حساب می‌آیند.
 
خلاصه کلام تا بدین جا این است که وجوب صله رحم با هر خویشاوندی واجب نیست و صله رحم هم فقط با رفت و آمد نمی‌باشد بلکه از راه‌های دیگری هم می‌توان آن را به جا آورد و وظیفه شرعی خود را در این خصوص انجام داد.


==راه‌های تقویت صله رحم==
==راه‌های تقویت صله رحم==
خط ۸۰: خط ۷۵:
'''تنظیم روابط:''' از آنجا که امروزه به خاطر زندگی شهری و اجتماعی پیچیده و …، ناهنجاری‌های زیادی گریبانگیر خانواده‌ها شده است، که البته بی‌مبالاتی و کم توجهی برخی خانواده‌ها نیز بدان دامن زده است، در این میان برخی والدین برای مصون ماندن خود و خانواده، بهترین راه را قطع ارتباط می‌دانند. البته باید اذعان کرد که برای پیشگیری و مصون ماندن از این انحرافات، لازم است که دررفت و آمد خیلی دقیق و حساب شده اقدام کرد.
'''تنظیم روابط:''' از آنجا که امروزه به خاطر زندگی شهری و اجتماعی پیچیده و …، ناهنجاری‌های زیادی گریبانگیر خانواده‌ها شده است، که البته بی‌مبالاتی و کم توجهی برخی خانواده‌ها نیز بدان دامن زده است، در این میان برخی والدین برای مصون ماندن خود و خانواده، بهترین راه را قطع ارتباط می‌دانند. البته باید اذعان کرد که برای پیشگیری و مصون ماندن از این انحرافات، لازم است که دررفت و آمد خیلی دقیق و حساب شده اقدام کرد.


==ترک صله رحم برای نهی از منکر==
== احکام ==
۱-ریشه یابی:


برای اصلاح هر امری دردرجه اول باید ریشه‌های آن مسئله را بررسی کردو متناسب با آن علل وعوامل، راهکارهای مناسب را به کار گرفت؛ به عنوان مثال ممکن است مشکلات زندگی با عث این امرشده باشدو یا ازدست دادن عزیزی او را به کفرگویی واداشته است و…؛ بررسی شرایط روحی، جسمی، تربیت خانوادگی، زمان شروع این حالت و اطاعات بیشتری از ایشان می‌تواند شما را به انتخاب روش برخورد مناسب رهنمون شود.
=== رحم چه کسانی هستند؟ ===
در این مسئله اختلاف نظرهای فراوانی میان مفسّران و فقها وجود دارد، ولی آنچه که قطعی است این است که: خویشاوندان سببی (که از طریق ازدواج با انسان خویشاوند می‌شود) به اتفاق آراء علماء، جزء ارحام و خویشاوندان شمرده نمی‌شود که صله ایشان طبق وظیفه دینی واجب و قطع آن حرام باشد.<ref>تحلیلی اجتماعی از صله رحم، به نقل از بحارالانوار، ص۵۴.</ref> ولی درباره خویشاوندان نسبی هم مصادیق رحم متفاوت ذکر شده است؛ لذا جهت اطلاع از حکم شرعی آن می‌توانید به مرجع تقلید خود رجوع کنید. آنچه که درباره مصادیق ارحام ذکر شده عبارت است از:


۲- محبت:
کسانی که بی واسطه (مثل برادران، خواهران) یا با واسطه (مثل نوه‌ها و عموزاده‌ها) به یک رحم واحد منتسب باشند.


محبت کردن به افراد، یکی ازبهترین راه‌های تبلیغ دین وامربه معروف ونهی از منکراست.
کسانی که به سبب قرابت نسبی و طبق ملاک‌های شرعی از ازدواج با همدیگر ممنوع شده‌اند، در این صورت پسر عموها، دختر عموها و دختر عمه‌ها و … از دایره حکم خارج می‌شوند.


۳- امربه معروف ونهی ازمنکر:
ارحام همه اقاربی است که از ناحیه پدر و مادر به فرد منتسب باشند. این قول به خاطر دلایلی نزد بزرگان بیشتر پذیرفته شده است گرچه نمی‌توان دلیل قطعی بر آن اقامه کرد.<ref>تحلیلی اجتماعی از صله رحم، به نقل از بحارالانوار، ص۵۴.</ref>


یکی از مهم‌ترین وظایف نسبت به این گونه افراد امر به معروف و نهی از منکر است. البته امر به معروف و نهی از منکر مراتبی دارد.<ref>علیزاده حسن‌آبادی، ابوالقاسم، نظارت ملی یا امر به معروف و نهی از منکر، چاپ دفتر تبلیغات، ۱۴۲۱، ص۵۰.</ref> دریک مرتبه می‌توان با محبت کردن و رفتارهای شایسته او را متوجه اشتباهاتش کرد. در مرتبه دیگر برای اینکه به او بفهمانید که از این اعمالش متنفرید می‌توانید روی بگردانید، چهره را در هم بکشید و حتی رفت و آمد را به‌طور موقت ترک کنید. در رتبه بعدی با موعظه و نصیحت و اشاره به عاقبت بد کسانی که گنه کار بودند می‌توانید ایشان را نهی از منکر کنید. در مورد موعظه و نصیحت سعی شود حالت سرزنش و توبیخ نداشته باشد که در غیر این صورت نسبت به شما حالت تدافعی گرفته و با شما از در لجاجت برخورد خواهد کرد.
ولی آنچه به نظر می‌رسد که صله آنها از واجبات است، همان محارم انسان باشند، چرا که این افراد در هر صورت جزء رحم به حساب می‌آیند.


۲- ارائه کتابهای مفید:
خلاصه کلام تا بدین جا این است که وجوب صله رحم با هر خویشاوندی واجب نیست و صله رحم هم فقط با رفت و آمد نمی‌باشد بلکه از راه‌های دیگری هم می‌توان آن را به جا آورد و وظیفه شرعی خود را در این خصوص انجام داد.
 
کتاب‌های مؤثری نیز در این زمینه وجود دارد که می‌توانید به ایشان هدیه دهید کتاب کیفر گناه از آقای رسولی محلاتی می‌تواند مفید باشد.
 
۳- القای محبت خدا:
 
راه مؤثر دیگر این است که محبت خداوند را در دل او جای دهید. برای این کار ذکر نعمت‌های بی شمار خداوند به ایشان و دفع بلاهای متعدد از ایشان می‌تواند بسیار مفید باشد. نعمت‌های مختلفی چون سلامتی، رزق و روزی، اولاد و شوهر خوب، مسلمانی و شیعه بودن و خیلی از نعمت‌هایی که می‌شناسید. متذکر شوید که این همه نعمت را خداوند به ما ارزانی داشته و اگر بندگانش را دوست نمی‌داشت این چنین نمی‌کرد. چهره ای زیبا و خوب از دین و خداوند به ایشان عرضه کنید. ذکر رحمت‌های الهی، عفو و بخشش‌های بی شمار، نعمت‌های بهشتی. لذت انجام فرامین الهی و ترک معاصی در ایجاد این چهره زیبا مؤثر است. اگر ایشان بعد از یک حادثه غم‌انگیزی مثل فوت شوهر یا فرزند یا والدین یا بیماری خود و نزدیکان یا به هر علت دیگری این گونه شده‌اند ایشان را تسلّی و دلداری دهید، خودتان را در غم و مصیبت ایشان شریک گردانید و به ایشان بفهمانید که خداوند به بندگان خود ظلم نمی‌کند و کارهای او همه از روی حکمت و مصلحت می‌باشد و در مقابل مصیبت، انسان را بی اجر و مزد نمی‌گذارد.


این گونه گفتگوها و دید و بازدیدها همراه با ارائه چهره ای دل‌انگیز از دین می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت وی از این حالات و اعمال باشد.
===ترک صله رحم برای نهی از منکر===
مراجع عظام تقلید تصریح می‌کنند که اگر ترک معاشرت به‌طور موقت موجب خودداری وی از گناه شود از باب امر به معروف و نهی از منکر واجب می‌شود.<ref>خامنه ای، سید علی، رساله اجوبه الاستفتائات (ترجمه)، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ پنجم، ۱۳۸۰، ص۳۲۹.</ref>


اما اگر همه این کارها را قبلاً انجام داده‌اید یا بعداً انجام دادید و نتیجه نگرفتید، می‌توانید با رعایت ادب و احترام به ایشان رابطه خود را با ایشان محدود کنید البته نه اینکه قطع رحم کنید. می‌توانید وظیفه مسلمانی خودتان را در حد سلام و احوال پرسی و هر از گاه دیدار سرپایی انجام دهید. البته از انفاق قلبی و زبانی یعنی دعا برای اصلاح و بازگشت وی دریغ نکنید که این خود جزو صله رحم محسوب می‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: با ارحامتان ارتباط داشته باشید و به برادرانتان نیکی کنید ولو به یک سلام نیک و جواب آن.<ref>تحلیل اجتماعی از صله رحم، ص۱۸۶.</ref> البته مراجع عظام تقلید نیز قطع رحم را جایز نمی‌شمارند ولی تصریح می‌کنند که اگر ترک معاشرت به‌طور موقت موجب خودداری وی از گناه شود از باب امر به معروف و نهی از منکر واجب می‌شود.<ref>خامنه ای، سید علی، رساله اجوبه الاستفتائات (ترجمه)، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ پنجم، ۱۳۸۰، ص۳۲۹.</ref>
انجام مرحله ترک صله رحم هنگامی است که دیگر راه‌های امر به معروف و نهی از منکر تأثیری نداشته باشد. پیش از ترک صله رحم با فرد گنهکار، باید انسان از راه‌کارهای دیگر مانند محبت ورزیدن، امر به معروف و نهی از منکر زبانی و ارائه کتاب‌های مفید استفاده کند.  


{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}