ولادت حضرت معصومه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
ابرابزار |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== تاریخ ولادت == | == تاریخ ولادت == | ||
حضرت فاطمه معصومه(س) در یکی از حساسترین برهههای تاریخ تشیع (سال | حضرت فاطمه معصومه(س) در یکی از حساسترین برهههای تاریخ تشیع (سال ۱۷۳ هجری قمری) متولد شدند. بر اساس منابع معتبر تاریخی، تولد ایشان در مدینه المنوره و در خانه امام موسی کاظم(ع) واقع در محله بنیهاشم اتفاق افتاد. این واقعه در زمانی رخ داد که فشارهای حکومت عباسی به رهبری هارون الرشید بر امام کاظم(ع) و شیعیان به اوج خود رسیده بود<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مروج الذهب و معادن الجوهر|سال=1409|نام=علی بن حسین|نام خانوادگی=مسعودی|ناشر=مؤسسة دار الهجرة|جلد=3|صفحه=303|مکان=قم}}</ref> و در میان منابع کهن شیعی، سه تاریخ عمده برای ولادت حضرت معصومه(س) ذکر شده است:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ یعقوبی|سال=1358|نام خانوادگی=احمد بن ابی یعقوب|ناشر=ناشر فارسی: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی|جلد=2|صفحه=414|مکان=بیروت}}</ref> | ||
=== ذیالقعده === | === ذیالقعده === | ||
این تاریخ که امروزه در تقویمهای رسمی شیعه ثبت شده، برای اولین بار در قرن یازدهم هجری در کتاب | این تاریخ که امروزه در تقویمهای رسمی شیعه ثبت شده، برای اولین بار در قرن یازدهم هجری در کتاب «انوار المشعشین» ذکر شده است که علامه مجلسی در بحارالانوار این قول را با عبارت «روی» نقل میکند که نشاندهنده ضعف سندی آن است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالانوار|سال=1404|نام=محمدباقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=موسسه الوفاء|جلد=60|صفحه=228|مکان=بیروت}}</ref> با وجود فقدان سند معتبر در منابع کهن، این تاریخ به دلیل شهرت فراگیر در سه قرن اخیر و عدم وجود نافی معتبر، به عنوان قول مشهور پذیرفته شده است. محققان معاصر مانند آیتالله مکارم شیرازی معتقدند این تاریخ اگرچه سند قطعی ندارد، اما به دلیل تواتر عملی قابل اعتماد است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کریمه اهل بیت|سال=1385|نام=علی اکبر|نام خانوادگی=مهدی پور|ناشر=زائر|صفحه=45|مکان=تهران}}</ref> | ||
=== ربیعالثانی === | === ربیعالثانی === | ||
کتاب | کتاب «تاریخ قم» تألیف حسن بن محمد قمی (۳۷۸هجری) که قدیمیترین منبع در این زمینه محسوب میشود، ماه ربیع الثانی را ذکر کرده است؛ مؤلف این کتاب که معاصر با نوادگان امام کاظم(ع) بوده، به صورت مستقیم از راویان قمی نقل کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ قم|سال=1361|نام=حسن بن علی|نام خانوادگی=مالک اشعری قمی|ناشر=توس|صفحه=196-197|مکان=تهران}}</ref> این تاریخ از دو جهت حائز اهمیت است: اولاً نزدیکترین منبع به زمان حیات حضرت معصومه(س) است و ثانیاً تنها قولی است که ماه متفاوتی را بیان میکند. با این حال، به دلیل اینکه این قول در منابع بعدی تکرار نشده و با سایر روایات همخوانی ندارد، بسیاری از محققان آن را نپذیرفتهاند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کریمه اهل بیت|سال=1385|نام=علی اکبر|نام خانوادگی=مهدی پور|ناشر=زائر|صفحه=46|مکان=تهران}}</ref> | ||
=== مجهول === | === مجهول === | ||
بسیاری از علمای محقق معتقدند تاریخ دقیق ولادت مشخص نیست. در کتاب اعیان الشیعه تصریح شدهاست: | بسیاری از علمای محقق معتقدند تاریخ دقیق ولادت مشخص نیست. در کتاب اعیان الشیعه تصریح شدهاست: «لم أجد لها تاریخ ولادة مسنداً» (تاریخ مسندی برای ولادت او نیافتم).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اعیان الشیعه|سال=1421|نام=سید محسن|نام خانوادگی=امین عاملی|ناشر=دارالتعارف|جلد=8|صفحه=391|مکان=بیروت}}</ref> آیتالله خویی در معجم رجال الحدیث نیز مینویسد: «لیس فی تاریخ ولادتها خبر معتبر» (در مورد تاریخ ولادتش خبر معتبری وجود ندارد).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=معجم رجال الحدیث|سال=1372|نام=ابوالقاسم|نام خانوادگی=خوئی|ناشر=بی نا|جلد=20|صفحه=228|مکان=بیروت}}</ref> و همچنین در کتاب «تاریخ تشیع در ایران» نوشته رسول جعفریان، معتقد است این تاریخها بیشتر بر اساس محاسبات تقویمی متأخران تنظیم شدهاند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ تشیع در ایران: از آغاز تا طلوع دولت صفوی|سال=1387|نام=رسول|نام خانوادگی=جعفریان|ناشر=نشر علم|صفحه=344|مکان=تهران}}</ref> | ||
== در تقویم ایران == | == در تقویم ایران == | ||
در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ اول ذیالقعده به عنوان روز ولادت حضرت فاطمه معصومه ثبت شده است. این تصمیم مبتنی بر مصوبه شماره ۴۵۶۷ شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۷۰ هجری شمسی است که بهطور رسمی درج شده است. بر اساس این مصوبه، این روز به عنوان یکی از مناسبتهای مذهبی کشور شناخته میشود و برنامههای ویژهای در سراسر ایران به این مناسبت برگزار میگردد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصوبات شورای فرهنگ عمومی|ناشر=انتشارات دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی|جلد=3|صفحه=124}}</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
نسخهٔ ۲۲ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۷
تاریخ ولادت
حضرت فاطمه معصومه(س) در یکی از حساسترین برهههای تاریخ تشیع (سال ۱۷۳ هجری قمری) متولد شدند. بر اساس منابع معتبر تاریخی، تولد ایشان در مدینه المنوره و در خانه امام موسی کاظم(ع) واقع در محله بنیهاشم اتفاق افتاد. این واقعه در زمانی رخ داد که فشارهای حکومت عباسی به رهبری هارون الرشید بر امام کاظم(ع) و شیعیان به اوج خود رسیده بود[۱] و در میان منابع کهن شیعی، سه تاریخ عمده برای ولادت حضرت معصومه(س) ذکر شده است:[۲]
ذیالقعده
این تاریخ که امروزه در تقویمهای رسمی شیعه ثبت شده، برای اولین بار در قرن یازدهم هجری در کتاب «انوار المشعشین» ذکر شده است که علامه مجلسی در بحارالانوار این قول را با عبارت «روی» نقل میکند که نشاندهنده ضعف سندی آن است.[۳] با وجود فقدان سند معتبر در منابع کهن، این تاریخ به دلیل شهرت فراگیر در سه قرن اخیر و عدم وجود نافی معتبر، به عنوان قول مشهور پذیرفته شده است. محققان معاصر مانند آیتالله مکارم شیرازی معتقدند این تاریخ اگرچه سند قطعی ندارد، اما به دلیل تواتر عملی قابل اعتماد است.[۴]
ربیعالثانی
کتاب «تاریخ قم» تألیف حسن بن محمد قمی (۳۷۸هجری) که قدیمیترین منبع در این زمینه محسوب میشود، ماه ربیع الثانی را ذکر کرده است؛ مؤلف این کتاب که معاصر با نوادگان امام کاظم(ع) بوده، به صورت مستقیم از راویان قمی نقل کرده است.[۵] این تاریخ از دو جهت حائز اهمیت است: اولاً نزدیکترین منبع به زمان حیات حضرت معصومه(س) است و ثانیاً تنها قولی است که ماه متفاوتی را بیان میکند. با این حال، به دلیل اینکه این قول در منابع بعدی تکرار نشده و با سایر روایات همخوانی ندارد، بسیاری از محققان آن را نپذیرفتهاند.[۶]
مجهول
بسیاری از علمای محقق معتقدند تاریخ دقیق ولادت مشخص نیست. در کتاب اعیان الشیعه تصریح شدهاست: «لم أجد لها تاریخ ولادة مسنداً» (تاریخ مسندی برای ولادت او نیافتم).[۷] آیتالله خویی در معجم رجال الحدیث نیز مینویسد: «لیس فی تاریخ ولادتها خبر معتبر» (در مورد تاریخ ولادتش خبر معتبری وجود ندارد).[۸] و همچنین در کتاب «تاریخ تشیع در ایران» نوشته رسول جعفریان، معتقد است این تاریخها بیشتر بر اساس محاسبات تقویمی متأخران تنظیم شدهاند.[۹]
در تقویم ایران
در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ اول ذیالقعده به عنوان روز ولادت حضرت فاطمه معصومه ثبت شده است. این تصمیم مبتنی بر مصوبه شماره ۴۵۶۷ شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۷۰ هجری شمسی است که بهطور رسمی درج شده است. بر اساس این مصوبه، این روز به عنوان یکی از مناسبتهای مذهبی کشور شناخته میشود و برنامههای ویژهای در سراسر ایران به این مناسبت برگزار میگردد.[۱۰]
منابع
- ↑ مسعودی، علی بن حسین (۱۴۰۹). مروج الذهب و معادن الجوهر. ج۳. قم: مؤسسة دار الهجرة. ص۳۰۳.
- ↑ احمد بن ابی یعقوب (۱۳۵۸). تاریخ یعقوبی. ج۲. بیروت: ناشر فارسی: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ص۴۱۴.
- ↑ مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۴). بحارالانوار. ج۶۰. بیروت: موسسه الوفاء. ص۲۲۸.
- ↑ مهدی پور، علی اکبر (۱۳۸۵). کریمه اهل بیت. تهران: زائر. ص۴۵.
- ↑ مالک اشعری قمی، حسن بن علی (۱۳۶۱). تاریخ قم. تهران: توس. ص۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ مهدی پور، علی اکبر (۱۳۸۵). کریمه اهل بیت. تهران: زائر. ص۴۶.
- ↑ امین عاملی، سید محسن (۱۴۲۱). اعیان الشیعه. ج۸. بیروت: دارالتعارف. ص۳۹۱.
- ↑ خوئی، ابوالقاسم (۱۳۷۲). معجم رجال الحدیث. ج۲۰. بیروت: بی نا. ص۲۲۸.
- ↑ جعفریان، رسول (۱۳۸۷). تاریخ تشیع در ایران: از آغاز تا طلوع دولت صفوی. تهران: نشر علم. ص۳۴۴.
- ↑ مصوبات شورای فرهنگ عمومی. ج۳. انتشارات دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی. ص۱۲۴.