دلیل عصمت اهل‌بیت(ع) در آیه تطهیر

سؤال

آيا اين موضوع درست است كه آيه‎ي تطهير درباره‎ي اهل بيت خاص پيامبر و از جمله امام حسين(ع) است و اين آيه چه ارتباطي با عصمت آنان دارد؟

۲. عصمت اهل بيت چگونه از اين آيه استفاده مي‎شود؟

واژه‎ي «رجس» كه در اين آيه آمده در قرآن دو معنا دارد:

الف: به معناي قذارت و آلودگي ظاهري، همان‎گونه كه در آيه ۱۴۵ سوره‎ي انعام آمده است: ﴿إلّا أن يكون ميته او دماً مسفوحاً‌ او لحم خنزير فَإنّه رجسٌ﴾

ب: به معناي آلودگي معنوي مانند شرك و كفر و آثار گناه و كردارهاي بد مانند آيه‎ي ۱۲۵ سوره توبه: ﴿وَ أَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَتْهُمْ رِجْساً إِلَى رِجْسِهِمْ َ...﴾ و نيز آيه‎ي ۱۲۵ سوره‎ي انعام.

با توجه به اين دو معناي رجس در قرآن و با توجه به اين‎كه اين واژه به همراه الف و لام ـ كه براي جنس و عموم و شمول است ـ آمده است معناي آن به صورتي عام و گسترده خواهد بود كه به معناي همه‎ي حالات خبيثه‌ نفس و قذارت و آلودگي‎هاي آن مي‎باشد، و تطهير از اين حالت و دوري از اين وضعيت روشن است كه به معناي دوري از هرگونه آلودگي ظاهري و معنوي خواهد بود.

و مقابل اعتقاد به باطل، اعتقاد به حق و ادراك حقايق در مقام اعتقاد و عمل است، و مجهز شدن به سلاح علم و عمل، قهراً‌ منطبق بر عصمت الهي خواهد بود، و آن حالتي است كه صاحب خود را از اعتقاد به باطل و يا ارتكاب هر رفتار بد نگاه مي‎دارد، علاوه بر اين، تأكيدي كه در آيه در همين راستا وجود دارد ما را در اين برداشت از آيه مصمم‎تر مي‎كند، پس از اين‎كه با اداه تأكيد و حصر يعني «إنّما» و به همراه فعل «يريد» آيه را آغاز مي‎نمايد، در ادامه مي‎فرمايد: و «يطهركم تطهيراً»

اضافه نمودن اين بخش از آيه خود تأكيد معناي آيه را به همراه دارد چه رسد به اين‎كه با مفعول مطلق آورده شود كه به نحوي خاص معنا را تأكيد و تأييد مي‎نمايد.

علامه طبرسي در «مجمع البيان» درباره‎ي اين موضوع كه آيا مي‎توان عصمت ائمه(ع) را از اين آيه برداشت كرد مي‎فرمايند: كلمه إنّما كه در ابتداي جمله مورد نظر از آيه‎ي ۳۳ سوره‎ي احزاب آمده است، براي نشان دادن اين موضوع مهم است كه مفاد جمله‎ي بعد از إنّما، محقق است و هيچ شكي در تحقق آن نيست، و هم‎چنين نفي مي‎كند مفهوم مخالف با آن را.

و نكته‎‌ي ديگر اين‎كه اراده خداوند يك اراده‎ي خاص و ويژه‎اي است نسبت به اهل بيت(ع) و الّا اگر يك اراده‎ي مطلق و همگاني بود، اين نياز به اين همه تأكيد نداشت! چرا كه خداوند از هر مكلفي، ترك گناه و انجام اوامر الهي را خواسته است، پس خداوند يك اراده‎ي خاص نسبت به اهل بيت پيامبر(ص) داشته است، و اين‎گونه اراده‎اي مقتضي مدح و تعظيم است، و اگر ما اين اراده را يك اراده همگاني و عمومي بدانيم مدحي در بر نخواهد داشت، با توجه به اين دو نكته مي‎توان گفت: با اثبات اين دو موضوع، مسئله عصمت ثابت مي‎شود، و آن اين‎كه خداوند تأكيداً و با اراده‎اي خاص، پاكي اهل بيت(ع) از هرگونه زشتي و گناه را اراده كرده است.

مطالعه بيشتر

۱. الميزان، علامه طباطبايي، جلد ۱۶.

۲. البرهان، سيد هاشم بحراني، جلد ۶.

۳. مجمع البيان، طبرسي، جلد ۷ و ۸.

۴. بررسي شخصيت اهل بيت(ع) در قرآن، ولي‎اللّه نقي‎پور فرد.