افکار و عقاید محمد شحرور: تفاوت میان نسخهها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== بازسازی فکر دینی و بازخوانی متن == | == بازسازی فکر دینی و بازخوانی متن == | ||
از نظر شحرور، اسلام دین فطرت و منطبق با طبیعت است؛ همچنانکه در طبیعت انحنا، انعطاف و حرکت میان بالاترین و پایینترین حد وجود دارد، شریعت اسلام نیز همین پویایی و انعطاف را در خود دارد و بر حسب زمان، مکان و شرایط اجتماعی قابل تغییر و انطباق است | از نظر شحرور، اسلام دین فطرت و منطبق با طبیعت است؛ همچنانکه در طبیعت انحنا، انعطاف و حرکت میان بالاترین و پایینترین حد وجود دارد، شریعت اسلام نیز همین پویایی و انعطاف را در خود دارد و بر حسب زمان، مکان و شرایط اجتماعی قابل تغییر و انطباق است.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1081-بازخوانی-مسئله-تعدد-زوجات-و-قو-امیت.html بازخوانی مسئلهٔ تعدد زوجات و قوّامیت، مروری بر کتاب«نحو اصول جدیده للفقه الاسلامی» اثر محمد شحرور]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب: ۱۴۰۰، تاریخ بازدید ۱۴۰۱.</ref> شحرور در خوانش خود بر این عقیده است که باید میان خداوند، که واقعیتی تغییرناپذیر است، با فهم انسان، که متغیر و جزئی و نسبی است، تمایز قائل شد. فهم انسان پیوسته در حال تغییر و تکامل است و پیشرفتهای علمی در درک جهان نقش بسزایی دارند. در نتیجه، تلاشهای امروزی برای تأویل جهان نتیجهبخشتر از تحقیقات قرون گذشته است. شحرور این تمایز میان خداوند و فهم انسان را به متن قرآن تسری میدهد و قائل به ثبات نص قرآن و تغییر و حرکت محتوای آن است.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآنشناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | ||
شحرور | محمد شحرور از متفکرانی است که تلاش میکند زمینه فهم قوانین اسلام را با فضای رایج امروز مطابقت دهد و متن و زمینه را با یکدیگر آشتی دهد. مسائل اساسی تفکر شحرور در مطالعات اسلام به دو بخش تقسیم میشود. یکی واقعیت جامعه معاصر مسلمانان و دیگری واقعیت آموزههای سنتی اسلامی. تاریخ نشان میدهد که هر نسلی قرآن را براساس حقایق و شرایط زندگی خود تفسیر کرده است. از نظر شحرور مسلمانان مدرن صلاحیت بیشتری برای تفسیر قرآن بر مبنای مدرنیته و حقایق حول و حوش آن دارند. نتیجه اینکه تفسیری که نسل گذشته مسلمانان از قرآن داشتند نمیتواند جامعه مسلمانان مدرن را بسازد. از نظر شحرور فعالیت انسانها در زمان نزول کتاب نمیتواند ملاکی برای تفسیر نهایی قرآن باشد. از نظر او مسلمانان به نظریهای نیاز دارند تا معرفت اسلامی را عملی کنند.<ref>اراویک، هویز، مطالعه انتقادی تفکر محمد شحرور، ترجمه فاطمه خلیفه قلی، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸. تاریخ بازدید ۱۴۰۱.</ref> | ||
وی معتقد است که مسلمانان معاصر، نمیتوانند به فهم و برداشتهای گذشتگان به اسلام بسنده کنند و به دینداری آنها قناعت بورزند. به باور او مسلمانان معاصر نیازمند تجدید نظر و به پرسش گرفتن کتب مقدس اسلامی هستند. وی عنصر زمان و مکان را در نگارش کتب اسلامی بسیار دخیل میداند و از لزوم بهرهگیری از نقد تاریخی این کتب سخن به میان میآورد. شحرور با تأکید بر تمایز میان فهم انسانی و وحی الهی، معتقد است که تفسیر و فهم از قرآن، کاملاً انسانی و زمینی است و نمیتوان به آن تقدس بخشید.<ref>ساداتی، سعید، محمد شحرور و راههای اصلاح مسلمانی، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> شحرور میگوید فقه اسلامی آنطور که فقها در قرون دوم و سوم برای ما نوشتهاند و نیز علوم قرآنی نیاز به بازبینی دارند بهویژه آن چیزهایی که بهعنوان اصل یا ثابت در دین شناخته میشوند. ما امروزه بهشدت نیازمند بازخوانی و بازبینی آنچه احکام و ادله شرعی نامیده میشود هستیم.<ref>رفیعی، مهدی، نگاهی به اندیشههای محمد شحرور، اندیشمند قرآنگرای سوری، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹. تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> | |||
وی معتقد است که مسلمانان معاصر، نمیتوانند به فهم و | |||
از نظر شحرور تنها خدا و کتابش قدسیت دارند و عصمت نیز تنها برای خدا و رسولان آنهم در محدوده رسالتشان باقی است و غیر از اینها، هرچه که هست و با هر عنوانی که هست قابل نقد و بررسی است چرا که کار انسانی است و کار انسانی قابلیت خطا و اشتباه دارد. شحرور در مورد پیامبران دو شأن جداگانه در نظر میگیرد و از نظر او هر پیامبری دو شأن نبوی و رسولی دارد. شأن رسولی پیامبر همان رسالت محمدی است که در ام الکتاب بیان شده است و شامل شعارها، ارزشها و حدود است و پیامبر در این زمینه مقتدا و الگوست. اما شأن نبوی پیامبر که شامل دستورات اجتماعی سیاسی و اقوال ایشان درباره لباس و اخلاق و عادات است تاریخمند بوده و حکم شرعی را شکل نمیدهد.<ref>رفیعی، مهدی، نگاهی به اندیشههای محمد شحرور، اندیشمند قرآنگرای سوری، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹. تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> | از نظر شحرور تنها خدا و کتابش قدسیت دارند و عصمت نیز تنها برای خدا و رسولان آنهم در محدوده رسالتشان باقی است و غیر از اینها، هرچه که هست و با هر عنوانی که هست قابل نقد و بررسی است چرا که کار انسانی است و کار انسانی قابلیت خطا و اشتباه دارد. شحرور در مورد پیامبران دو شأن جداگانه در نظر میگیرد و از نظر او هر پیامبری دو شأن نبوی و رسولی دارد. شأن رسولی پیامبر همان رسالت محمدی است که در ام الکتاب بیان شده است و شامل شعارها، ارزشها و حدود است و پیامبر در این زمینه مقتدا و الگوست. اما شأن نبوی پیامبر که شامل دستورات اجتماعی سیاسی و اقوال ایشان درباره لباس و اخلاق و عادات است تاریخمند بوده و حکم شرعی را شکل نمیدهد.<ref>رفیعی، مهدی، نگاهی به اندیشههای محمد شحرور، اندیشمند قرآنگرای سوری، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۹. تاریخ بازدید:۱۴۰۱.</ref> | ||
=== آشناییزدایی === | === آشناییزدایی === | ||
خط ۴۶: | خط ۴۲: | ||
از نظر او ما باید قرآن را طوری بخوانیم که انگار پیامبر اسلام همین حالا و نه چهارده سده پیش از دنیا رفته است؛ بنابراین پیام قرآن را باید با درک امروزی و نه بر پایه فهم پیشینیان فهمید. از نظر او هیچ تفسیری از قرآن، از جمله تفسیر فقیهانه، مقدس نیست. محمد شحرور میگوید تفسیر قرآن، بر پایه فقه و حدیث است و باید تفسیر فقه و حدیث بر پایه قرآن باشد.<ref>ناصری طاهری، عبدالله، درباره محمّد شحرور، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> | از نظر او ما باید قرآن را طوری بخوانیم که انگار پیامبر اسلام همین حالا و نه چهارده سده پیش از دنیا رفته است؛ بنابراین پیام قرآن را باید با درک امروزی و نه بر پایه فهم پیشینیان فهمید. از نظر او هیچ تفسیری از قرآن، از جمله تفسیر فقیهانه، مقدس نیست. محمد شحرور میگوید تفسیر قرآن، بر پایه فقه و حدیث است و باید تفسیر فقه و حدیث بر پایه قرآن باشد.<ref>ناصری طاهری، عبدالله، درباره محمّد شحرور، سایت دین آنلاین، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> | ||
آندریاس کریسمان فارغالتحصیل مطالعات اسلامی از دانشگاه لایپزیک آلمان، که با نگارش یک کتاب و چند مقاله به انگلیسی در صدد معرفی شحرور به دنیای غرب برآمد درباره شحرور میگوید کلید فهم خوانش شحرور و تلاش او برای «آشناییزدایی» از قرآن درک معناهای تازهای است که او به اصطلاحات مأنوس قرآن میدهد | آندریاس کریسمان فارغالتحصیل مطالعات اسلامی از دانشگاه لایپزیک آلمان، که با نگارش یک کتاب و چند مقاله به انگلیسی در صدد معرفی شحرور به دنیای غرب برآمد درباره شحرور میگوید کلید فهم خوانش شحرور و تلاش او برای «آشناییزدایی» از قرآن درک معناهای تازهای است که او به اصطلاحات مأنوس قرآن میدهد.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآنشناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> کریسمان میگوید آنچه به رهیافت شحرور اصالت میبخشد این است که شحرور با تمام قراردادهای تفسیرهای گذشته قطع رابطه میکند و تقسیمبندیها و تعریفهای خود را از مفاهیم ارائه میدهد:. شحرور نص قرآن را به دو بخش نبوت و رسالت تقسیم میکند؛ برای هر کدام از این بخشها منبع و خاستگاه متفاوتی در نظر میگیرد؛ یکی با واسطهٔ «لوح محفوظ» و «امام مبین» نازل میشود و دیگری بدون واسطه از نزد خدا به قلب پیامبر میرسد؛ برای هر بخش ساختار زبانی متفاوتی تعریف میکند که یکی متشابه است و دیگری محکم؛ حتی معتقد است در تفسیر هر بخش رویکردی جداگانه نیاز است و به این ترتیب تأویل و اجتهاد دو سویهٔ متفاوت تفسیر میشوند. این استراتژی آشناییزدایی شحرور معیارها و هنجارهای توافقشده را به چالش میکشد تا نص قرآن را از دست روش تفسیری مکاتب انحصارطلب آزاد کند.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86/P1067-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآنشناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | ||
کریسمان میگوید آنچه به رهیافت شحرور اصالت میبخشد این است که شحرور با تمام قراردادهای تفسیرهای گذشته قطع رابطه میکند و تقسیمبندیها و تعریفهای خود را از مفاهیم ارائه میدهد:. شحرور نص قرآن را به دو بخش نبوت و رسالت تقسیم میکند؛ برای هر کدام از این بخشها منبع و خاستگاه متفاوتی در نظر میگیرد؛ یکی با واسطهٔ «لوح محفوظ» و «امام مبین» نازل میشود و دیگری بدون واسطه از نزد خدا به قلب پیامبر میرسد؛ برای هر بخش ساختار زبانی متفاوتی تعریف میکند که یکی متشابه است و دیگری محکم؛ حتی معتقد است در تفسیر هر بخش رویکردی جداگانه نیاز است و به این ترتیب تأویل و اجتهاد دو سویهٔ متفاوت تفسیر میشوند. این استراتژی آشناییزدایی شحرور معیارها و هنجارهای توافقشده را به چالش میکشد تا نص قرآن را از دست روش تفسیری مکاتب انحصارطلب آزاد کند.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86/P1067-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B4%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآنشناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | |||
آندریاس معتقد است شحرور پروژهٔ جامعی برای احیای اسلام در ذهن دارد که با فلسفهٔ جدیدی از انسان و دیالکتیک جهانشناختی آغاز میشود، از طریق نواندیشی در تفسیر و فقه پیش میرود، به ایجاد شالودههای جدید برای اقتصاد و سیاست و اخلاق و زیباییشناسی اسلامی میرسد و در نهایت به اصلاح «واقعیت» موجود مسلمانان میانجامد.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآنشناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> | آندریاس معتقد است شحرور پروژهٔ جامعی برای احیای اسلام در ذهن دارد که با فلسفهٔ جدیدی از انسان و دیالکتیک جهانشناختی آغاز میشود، از طریق نواندیشی در تفسیر و فقه پیش میرود، به ایجاد شالودههای جدید برای اقتصاد و سیاست و اخلاق و زیباییشناسی اسلامی میرسد و در نهایت به اصلاح «واقعیت» موجود مسلمانان میانجامد.<ref>رجبزاده، شیرین، [https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1067-نگاه-متفاوت-محمد-شحرور-به-برخی-مفاهیم-قرآن-شناختی.html نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآنشناختی، مروری بر مقاله آندریاس کریسمان]، سایت دورنما، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۰، تاریخ بازید:۱۴۰۱.</ref> |