حدیث کسب شهرت به‌وسیله عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۲: خط ۱۲:
حدیث مشهور شدن به عبادت، در کتاب‌های حدیثی [[الامالی (شیخ صدوق)|اَمالیِ شیخ صدوق]]،<ref name=":0">طوسی، محمد، الأمالی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۴۹۶، حدیث۱۱.</ref> [[الامالی (شیخ طوسی)|امالی شیخ طوسی]]،<ref name=":3">طوسى، محمد بن حسن، امالی، به تحقیق و تصحیح ‏مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۴ش، ص۴۶۹.</ref> [[من لا یحضره الفقیه (کتاب)|من لا یحضره الفقیه]]،<ref name=":1">من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۴.</ref> و [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]<ref name=":2">شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق، ص۱۹۵.</ref> ذکر شده است.   
حدیث مشهور شدن به عبادت، در کتاب‌های حدیثی [[الامالی (شیخ صدوق)|اَمالیِ شیخ صدوق]]،<ref name=":0">طوسی، محمد، الأمالی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۴۹۶، حدیث۱۱.</ref> [[الامالی (شیخ طوسی)|امالی شیخ طوسی]]،<ref name=":3">طوسى، محمد بن حسن، امالی، به تحقیق و تصحیح ‏مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۴ش، ص۴۶۹.</ref> [[من لا یحضره الفقیه (کتاب)|من لا یحضره الفقیه]]،<ref name=":1">من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۴.</ref> و [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]<ref name=":2">شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق، ص۱۹۵.</ref> ذکر شده است.   


همه روایان سلسله‌سند حدیثی که در کتاب معانی الاخبار ذکر شده،<ref name=":2" />
همه روایان سلسله‌سند حدیثی که در کتاب معانی الاخبار ذکر شده،<ref name=":2" /> [[ثقه]] و مورد اطمینان دانسته شده‌اند و این حدیث، [[حدیث صحیح|صحیح]] و [[حدیث معتبر|معتبر]] شمرده شده است؛<ref>رجوع کنید به نرم‌افزار درایه النور؛ نرم‌افزار اسناد شیخ صدوق.</ref> اگرچه دیگر احادیث که در کتاب‌های دیگر حدیثی آمده را از نظر سندی [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته‌اند.
 
و مورد اطمینان دانسته شده‌اند و این حدیث، [[حدیث صحیح|صحیح]] و [[حدیث معتبر|معتبر]] شمرده شده است؛<ref>رجوع کنید به نرم‌افزار درایه النور؛ نرم‌افزار اسناد شیخ صدوق.</ref> اگرچه دیگر احادیث که در کتاب‌های دیگر حدیثی آمده را از نظر سندی [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته‌اند.  


یکی از روایان حدیثی که در امالی شیخ طوسی ذکر شده، علی بن محمد علوی است.<ref name=":3" /> این فرد را در کتاب‌های رجالی [[راوی مجهول|مجهول]] و ناشناخته دانسته‌اند.<ref>نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۴۵۸؛ بسام، مرتضی، زبدة المقال من معجم الرجال، ج۱، ص۸۳.</ref> عالمان [[علم درایه]] معتقدند حدیثی که در سند آن فردی ناشناخته باشد، از نظری سندی [[حدیث ضعیف|ضعیف]] است.<ref name=":4">رحمان ستایش، محمدکاظم، [https://noorlib.ir/book/view/52802 توثیق و تضعیف]، ص۱۸۲ و ۱۸۳، قم، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۸۹ش.</ref> همچنین در سند روایتی که در من لا یحضره الفقیه و امالی شیخ صدوق ذکر شده، یونس بن ظبیان قرار دارد<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش، ص۲۱؛ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۴.</ref> که رجال‌شناسان شیعه او را ضعیف دانسته‌اند.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۴۴۸؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، الرجال، ص۲۶۶؛ تفرشی، نقد الرجال، ج۱، ص۱۰۸؛ خویی، جامع الرواة، ج۲، ص۳۵۵؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۲۱، ص۲۰۵.</ref> عالمان علم درایه معتقدند حدیثی که در سند آن فردی ضعیف باشد، از نظر سندی ضعیف است.<ref name=":4" />
یکی از روایان حدیثی که در امالی شیخ طوسی ذکر شده، علی بن محمد علوی است.<ref name=":3" /> این فرد را در کتاب‌های رجالی [[راوی مجهول|مجهول]] و ناشناخته دانسته‌اند.<ref>نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۴۵۸؛ بسام، مرتضی، زبدة المقال من معجم الرجال، ج۱، ص۸۳.</ref> عالمان [[علم درایه]] معتقدند حدیثی که در سند آن فردی ناشناخته باشد، از نظری سندی [[حدیث ضعیف|ضعیف]] است.<ref name=":4">رحمان ستایش، محمدکاظم، [https://noorlib.ir/book/view/52802 توثیق و تضعیف]، ص۱۸۲ و ۱۸۳، قم، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۸۹ش.</ref> همچنین در سند روایتی که در من لا یحضره الفقیه و امالی شیخ صدوق ذکر شده، یونس بن ظبیان قرار دارد<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش، ص۲۱؛ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۴.</ref> که رجال‌شناسان شیعه او را ضعیف دانسته‌اند.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۴۴۸؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، الرجال، ص۲۶۶؛ تفرشی، نقد الرجال، ج۱، ص۱۰۸؛ خویی، جامع الرواة، ج۲، ص۳۵۵؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۲۱، ص۲۰۵.</ref> عالمان علم درایه معتقدند حدیثی که در سند آن فردی ضعیف باشد، از نظر سندی ضعیف است.<ref name=":4" />


== بررسی محتوایی ==
== بررسی محتوایی ==
بر اساس حدیث مشهور شدن به [[عبادت]]، کسی که خودش را به وسیله عبادت میان مردم مشهور کند، باید در دینداری او شک کرد. در دیگر روایات نیز، [[ریا در عبادت|خودنمایی در عبادت]] و با [[تقوا]] جلوه دادن خود در بین مردم، امری ناپسند شمرده شده است. به گفته عالمان علم اخلاق، ریا و خودنمایی در کارهای مستحبی نمود بیشتری دارد. 
بر اساس حدیث مشهور شدن به [[عبادت]]، کسی که خودش را به وسیله عبادت میان مردم مشهور کند، باید در دینداری او شک کرد.<ref name=":2" /> در دیگر روایات نیز، [[ریا در عبادت|خودنمایی در عبادت]] و با [[تقوا]] جلوه دادن خود در بین مردم، امری ناپسند شمرده شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۹۴، حدیث۵۸۴۰.</ref>  
 
مراد از این حدیث، کسی دانسته شده که 
 
 
 
 
ریا و اشتهار پیدا کردن میان مردم با چند کار می‌تواند تحقق یابد:
 
# اظهار و ابراز باورهای حقه و معارف الهیه؛
# دوری از باورهای باطل؛
# اظهار ویژگی‌های پسندیده و مثبت؛
# انجام واجبات و مستحبات دینی و ترک کارهای حرام و مکروه.<ref>موسوی خمینی، روح الله، چهل حدیث، نشر آثار امام خمینی، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۶ش، ص۳۵.</ref>
 
به گفته علامه مجلسی، محدث شیعه قرن یازدهم قمری، می‌نویسد: اگر انسان امور مستحبی را دور از نگاه مردم و در پنهانی انجام دهد، پاداش بیشتری خواهد داشت و گرنه ممکن است به مرور زمان غرور و خود برتربینی دامن انسان را بگیرد و اخلاصش از بین برود؛ لذا، خداوند دوست ندارد بنده‌اش به جای اینکه خود را نزد خدا عزیز کند، در حضور مردم عزیز باشد. ریا و خودنمایی در انجام واجبات نمود کمتری دارد؛ زیرا واجبات را بقیه نیز انجام می‌دهند، بر خلاف مستحبات که همه آن را انجام نمی‌دهند و اگر مخفیانه به جا آورده شود ریایی نخواهد شد.<ref>رک: مجلسی، محمدتقی، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج‏۱۳، ص۱۰۰.</ref>
 
فیض کاشانی نیز اینگونه روایات را ناظر بر انجام مخفیانه مستحبات می‌داند که مؤمنان می‌بایست اعمال مسحتبی خودشان را به رخ مردم نکشانند.<ref>فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، اصفهان، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ج‏۲۶، ص۱۶۰.</ref>
 
شیخ حر عاملی هم بر این باور است که واجبات را باید علنی انجام داد، اما انجام مستحبات بهتر است مخفیانه و به دور از چشم مردم باشد تا صدق شهرت نکند.<ref>حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج‏۱، ص۸۰.</ref>


خلاصه سخن اینکه مؤمنان باید همواره اهل تقوا و صلاح و خیر باشند؛ همانگونه که باطن‌شان خدایی است، ظاهری خدایی هم باید داشته باشند. اینگونه روایات بیانگر این است که مؤمنان باید مراقب باشند که اخلاص و قصد قربت الهی‌شان در عبادات، با خودبینی و غرور از بین نرود و در مستحبات تا می‌توانند خدا را دور از چشم مردم عبادت کنند. مشهور به اهل تقوا بودن کار ناپسندی نیست و اینگونه روایات هم نمی‌گوید که ظاهرمذهبی و مومنانه نداشته باشید؛ بلکه هشداری است برای دور نگه داشتن مؤمنان از افتادن به دام شیطانی ریا و غرور.
به گفته [[علامه مجلسی]]، محدث [[شیعه]] قرن یازدهم قمری، [[ریا]] و خودنمایی در انجام [[واجبات]] نمود کمتری دارد؛ زیرا واجبات را بقیه نیز انجام می‌دهند؛ برخلاف [[مستحبات]] که همه آن را انجام نمی‌دهند و اگر مخفیانه به جا آورده شود ریایی نخواهد شد. به گفته وی، اگر انسان امور مستحبی را دور از نگاه مردم و در پنهانی انجام دهد، پاداش بیشتری خواهد داشت و گرنه ممکن است به‌تدریج دچار [[تکبر|غرور]] و [[عجب|خودبرتربینی]] شود و [[اخلاص|اخلاصش]] از بین برود؛ برای همین خداوند دوست ندارد بنده‌اش به جای اینکه خود را نزد خدا عزیز کند، در حضور مردم عزیز باشد.<ref>رک: مجلسی، محمدتقی، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج‏۱۳، ص۱۰۰.</ref> 


== احادیث مشابه ==
[[فیض کاشانی]]، محدث شیعه قرن یازدهم قمری نیز، مراد از این روایات این دانسته که مؤمنان اعمال مستحبی‌شان را به رخ مردم نکشانند.<ref>فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، اصفهان، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ج‏۲۶، ص۱۶۰.</ref> [[شیخ حر عاملی]]، دیگر محدث شیعه هم، بر این باور است که واجبات را باید آشکارا انجام داد؛ اما انجام مستحبات بهتر است مخفیانه باشد تا باعث شهرت نشود.<ref>حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج‏۱، ص۸۰.</ref> البته به باور [[امام خمینی]]، ریا و مشهور شدن میان مردم با انجام واجبات و ترک کارهای [[حرام]] نیز ممکن است ایجاد شود.<ref>موسوی خمینی، روح الله، چهل حدیث، نشر آثار امام خمینی، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۶ش، ص۳۵.</ref> 
شیخ صدوق نیز در روایتی از امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمود: «الِاشْتِهَارُ بِالْعِبَادَة رِیبَة»؛<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۹۴، حدیث۵۸۴۰.</ref> «شهرت یافتن به وسیله عبادت، شبهه‌ناک و گمان برانگیز است».


شیخ صدوق همین روایت را با دو سند دیگر در معانی الاخبار و الامالی نقل کرده است.<ref>رک: ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۱۹۵. ؛ ابن بابویه، محمد، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۲۰.</ref>
== حدیث مشابه ==
در روایتی که [[شیخ صدوق]] از [[امام صادق(ع)]] در [[من لا یحضره الفقیه (کتاب)|کتاب من لا یحضره الفقیه]] نقل کرده، آمده است: {{عربی|الِاشْتِهَارُ بِالْعِبَادَة رِیبَة|ترجمه=شهرت یافتن به وسیله عبادت، شبهه‌ناک و گمان‌برانگیز است.}} <ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۹۴، حدیث۵۸۴۰.</ref> شیخ صدوق همین روایت را با دو سند دیگر در کتاب‌های [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]] و [[الامالی (شیخ صدوق)|امالی]] ذکر کرده است.<ref>رک: ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۱۹۵. ؛ ابن بابویه، محمد، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۲۰.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==