۱٬۴۸۹
ویرایش
←چند نکته
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
«خدعه» چیزی است که به وسیلۀ آن، [[انسان]] فریب می‌خورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصباح المنیر|سال=1428|نام=احمد بن محمد|نام خانوادگی=فیومی|ناشر=بیروت، المکتبة العصرية|صفحه=165}}</ref> خدعه و نیرنگ در جنگ، وسیله‌ای برای شکست دشمن و ترفندی است که با آن می‌توان بهترین ضربات را به دشمن وارد کرد. «خُدعه» منحصراً برای نیرنگ در جنگ استفاده می‌شود. در درگیری‌های نظامی هر یک از طرفین تلاش می‌کنند با اتخاذ سیاست‌های فریب دهنده، دشمن را شکست داده و آنها را وادار به تسلیم نمایند. از گذشته‌های دور تا به امروز، همواره فریب‌های نظامی، به صورت بسیار گسترده در جنگ‌ها استفاده می‌شود. | «خدعه» چیزی است که به وسیلۀ آن، [[انسان]] فریب می‌خورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مصباح المنیر|سال=1428|نام=احمد بن محمد|نام خانوادگی=فیومی|ناشر=بیروت، المکتبة العصرية|صفحه=165}}</ref> خدعه و نیرنگ در جنگ، وسیله‌ای برای شکست دشمن و ترفندی است که با آن می‌توان بهترین ضربات را به دشمن وارد کرد. «خُدعه» منحصراً برای نیرنگ در جنگ استفاده می‌شود. در درگیری‌های نظامی هر یک از طرفین تلاش می‌کنند با اتخاذ سیاست‌های فریب دهنده، دشمن را شکست داده و آنها را وادار به تسلیم نمایند. از گذشته‌های دور تا به امروز، همواره فریب‌های نظامی، به صورت بسیار گسترده در جنگ‌ها استفاده می‌شود. | ||
مسعودی در کتاب مروج الذهب می‌نویسد: «از کلام بسیار کوتاه و گویای [[رسول خدا(ص)]] ({{عربی|الحرب خدعه}} | مسعودی در کتاب مروج الذهب می‌نویسد: «از کلام بسیار کوتاه و گویای [[رسول خدا(ص)]] ({{عربی|الحرب خدعه|ترجمه=جنگ، نیرنگ است}}) مشخص است که درگیری با شمشیر در مراحل آخر جنگ است و در مراحل ابتدایی باید از خدعه بهره برد. ... این مطلب را هر انسان با بصیرت، دارای [[سیاست]] و [[مدیریت]]، خوب می‌فهمد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مروج الذهب|سال=1409|نام=علی بن حسین|نام خانوادگی=مسعودی|ناشر=قم، مؤسسة دار الهجرة|جلد=2|صفحه=293}}</ref> | ||
موضوع فریب و نیرنگ در جنگ، از نظر فقهی نیز اجماعی است. [[علامه حلی]] در کتاب تذکره الفقهاء می‌نویسد: خدعه در جنگ جایز است و مبارز می‌تواند رقیبش را با توسل به خدعه، فریب دهد و به قتل برساند و این مسئله، اجماعی است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تذکره الفقهاء|سال=1414|نام=حسن بن یوسف|نام خانوادگی=حلی|ناشر=قم، آل البیت|جلد=1|صفحه=414}}</ref> | موضوع فریب و نیرنگ در جنگ، از نظر فقهی نیز اجماعی است. [[علامه حلی]] در کتاب تذکره الفقهاء می‌نویسد: خدعه در جنگ جایز است و مبارز می‌تواند رقیبش را با توسل به خدعه، فریب دهد و به قتل برساند و این مسئله، اجماعی است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تذکره الفقهاء|سال=1414|نام=حسن بن یوسف|نام خانوادگی=حلی|ناشر=قم، آل البیت|جلد=1|صفحه=414}}</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
درباره این گزارش باید به چند نکته توجه نمود: | درباره این گزارش باید به چند نکته توجه نمود: | ||
# یکی از عناصر مهم در نبرد با دشمن، جنگ روانی است که خود مبتنی بر نیرنگ‌ها، بزرگ‌نمایی‌ها و ... است و چون این فریب به منظور هدف مهم‌تری می‌باشد، نباید آن‌را همسان با دروغی دانست که برای منافع ناحق شخصی و گروهی بر زبان جاری می‌شود. چنان‌که در این‌باره در روایات دیگر می‌خوانیم: | # یکی از عناصر مهم در نبرد با دشمن، جنگ روانی است که خود مبتنی بر نیرنگ‌ها، بزرگ‌نمایی‌ها و ... است و چون این فریب به منظور هدف مهم‌تری می‌باشد، نباید آن‌را همسان با دروغی دانست که برای منافع ناحق شخصی و گروهی بر زبان جاری می‌شود. چنان‌که در این‌باره در روایات دیگر می‌خوانیم: | ||
## پیامبر اکرم(ص) فرمود: {{عربی|الحرب خدعه}} | ## پیامبر اکرم(ص) فرمود: {{عربی|الحرب خدعه|ترجمه=جنگ، نیرنگ است}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مسند البزّار|سال=1409|نام=أبوبکر أحمد بن عمرو|نام خانوادگی=عتکی البزّار|ناشر=بیروت، مؤسسة علوم القرآن|جلد=4|صفحه=187}}</ref> | ||
## ابن عبّاس می‌گوید: پیامبر(ص) یکی از اصحاب خود را مأمور کشتن یک نفر یهودی کرد. او گفت: ای پیامبر خدا! در صورتی از عهده این کار برمی‌آیم که دستم را باز بگذاری. پیامبر خدا فرمود: «همانا جنگ، نیرنگ است. پس هر کار می‌خواهی، بکن».<ref> | ## ابن عبّاس می‌گوید: پیامبر(ص) یکی از اصحاب خود را مأمور کشتن یک نفر یهودی کرد. او گفت: ای پیامبر خدا! در صورتی از عهده این کار برمی‌آیم که دستم را باز بگذاری. پیامبر خدا فرمود: «همانا جنگ، نیرنگ است. پس هر کار می‌خواهی، بکن».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کنز العمّال|سال=1397|نام=علی بن حسام الدین|نام خانوادگی=متقی هندی|ناشر=بیروت، مکتبة التراث الاسلامی|جلد=4|صفحه=469}}</ref> | ||
## عدی بن حاتم می‌گوید: به درستی که حضرت علی(ع)، هنگامی که در [[صفّین]] با [[معاویه]] رو در رو شد، صدایش را بلند می‌کرد تا یارانش بشنوند و می‌فرمود: «به خدا سوگند، معاویه و یارانش را خواهم کُشت!». آن‌گاه در آخر سخن، صدایش را آهسته می‌کرد و می‌گفت: «إن شاء الله!». من نزدیک ایشان بودم و گفتم: ای امیرمؤمنان! به درستی که سوگند یاد کردی بر آنچه انجام می‌دهی. آن‌گاه «ان شاء الله» گفتی. مقصودت از این، چه بود؟ فرمود: «جنگ، نیرنگ است و من نزد مؤمنان، دروغ‌گو نیستم. خواستم تا یارانم را بر دشمن بشورانم تا سُستی نکنند و [به نبردِ] با آنان، رغبت پیدا کنند. پس در آینده، داناترین آنان، از این سخن سود بَرَد. إن شاء الله!».<ref> کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 460، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. </ref> | ## عدی بن حاتم می‌گوید: به درستی که حضرت علی(ع)، هنگامی که در [[صفّین]] با [[معاویه]] رو در رو شد، صدایش را بلند می‌کرد تا یارانش بشنوند و می‌فرمود: «به خدا سوگند، معاویه و یارانش را خواهم کُشت!». آن‌گاه در آخر سخن، صدایش را آهسته می‌کرد و می‌گفت: «إن شاء الله!». من نزدیک ایشان بودم و گفتم: ای امیرمؤمنان! به درستی که سوگند یاد کردی بر آنچه انجام می‌دهی. آن‌گاه «ان شاء الله» گفتی. مقصودت از این، چه بود؟ فرمود: «جنگ، نیرنگ است و من نزد مؤمنان، دروغ‌گو نیستم. خواستم تا یارانم را بر دشمن بشورانم تا سُستی نکنند و [به نبردِ] با آنان، رغبت پیدا کنند. پس در آینده، داناترین آنان، از این سخن سود بَرَد. إن شاء الله!».<ref> کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 460، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. </ref> | ||
## [[امام صادق(ع)]] فرمود: «خداوند کسی که در جنگ به حریف خود نیرنگ بزند و به او دروغ بگوید، بازخواست نمی‌کند».<ref> کافی، ج 2، ص 342.</ref> | ## [[امام صادق(ع)]] فرمود: «خداوند کسی که در جنگ به حریف خود نیرنگ بزند و به او دروغ بگوید، بازخواست نمی‌کند».<ref> کافی، ج 2، ص 342.</ref> | ||