ویژگی‌های منافقان در نهج‌ البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ایجاد مدخل جدید)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در حال ویرایش|Fabbasi}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
ويژگي‌هاي منافقان در نهج البلاغه چيست؟
ویژگی‌های منافقان در نهج البلاغه چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
گمراهان و گمراه کنندگان؛ دگرگوني در رفتارها و همرنگ جماعت شدن؛ فرصت طلبي؛ خوش سخن و بدکردار؛ حسود و دردسر ساز؛ سوق دادن جامعه به نااميدي؛ چاپلوسي و سماجت براي رسيدن به دنيا؛ هتاک؛ آلوده به گناه؛ دشمنی با [[امیرالمؤمنین|امیرالمومنین(ع)]] از جمله ویژگی‌های منافقان در نگاه امیرالمومنین(ع) است.
گمراهان و گمراه کنندگان؛ دگرگونی در رفتارها و همرنگ جماعت شدن؛ فرصت‌طلبی؛ خوش سخن و بدکردار؛ حسود و دردسر ساز؛ سوق دادن جامعه به ناامیدی؛ چاپلوسی؛ [[دلبستگی به دنیا|سماجت برای رسیدن به دنیا]]؛ [[فحاشی|هتاک]]؛ [[مصادیق گناه در قرآن|آلوده به گناه]]؛ دشمنی با امیرالمومنین(ع) از جمله ویژگی‌های منافقان در نگاه [[امیرالمؤمنین|امیرالمومنین(ع)]] است.
[[پرونده:نهج البلاغه با ترجمه عبد المحمد آیتی.jpeg|بندانگشتی|نهج البلاغه با ترجمه عبدالمحمد آیتی]]


'''گمراهان و گمراه کنندگان'''
'''گمراهان و گمراه کنندگان'''
* اينها هم گمراهند يعني از راه خدا منحرف شده و هدايت نيافته اند و هم با القاي شبهه هاي باطل و سخنان نادرست ديگران را به گمراهي مي کشانند. هم خطاکارند و هم ديگران را به خطا وا مي دارند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «اینها هم گمراهند یعنی از راه خدا منحرف شده و هدایت نیافته‌اند و هم با القای شبهه‌های باطل و سخنان نادرست دیگران را به گمراهی می‌کشانند. هم خطاکارند و هم دیگران را به خطا وامی‌دارند».<ref name=":0">نهج البلاغه، ترجمه آیتی، عبدالمحمد، خطبه ۱۸۵.</ref><ref>این خطبه درنسخه صبحی صالح نهج البلاغه خطبه ۱۹۴ می‌باشد.</ref>}}
'''دگرگوني در رفتارها و همرنگ جماعت شدن'''  
 
* منافقان به رنگ هاي گوناگون در مي آيند. به سبب مقاصد باطل و اغراض فاسدي که دارند احوال آنها پيوسته در تغيير و گفتار و رفتار آنها جوراجور و دستخوش دگرگوني است و با هر کس با چهره و زباني جداگانه برخورد مي کنند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
'''دگرگونی در رفتارها و همرنگ جماعت شدن'''
'''فريب کاري'''  
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «منافقان به رنگ‌های گوناگون در می‌آیند. به سبب مقاصد باطل و اغراض فاسدی که دارند احوال آنها پیوسته در تغییر و گفتار و رفتار آنها دستخوش دگرگونی است و با هر کس با چهره و زبانی جداگانه برخورد می‌کنند».<ref name=":0"/>}}
* به هر وسيله و با هر زبان در صدد فريفتن شمايند.
 
* راه را براي فريب دادن مردم هموار گردانيده و طريق رهايي آنان را از تنگناي نيرنگ هاي شان پر پيچ و خم ساخته اند.
'''فریب کاری'''
* پنهاني به سوي مقاصد خويش گام بر مي دارند و مانند حرکت بيماري در بدن، آرام آرام به جنبش در مي آيند.
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «به هر وسیله و با هر زبان در صدد فریفتن شمایند».
* منافقان براي اين که حقّ را باطل جلوه دهند و آن را در جامه تزوير خود بپوشانند شبهاتي آماده کرده اند و براي از ميان بردن هر حقّي وسيله اي مهيّا کرده اند و براي هر دري از حيله و تزوير کليدي ساخته اند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
«راه را برای فریب دادن مردم هموار گردانیده و طریق رهایی آنان را از تنگنای نیرنگ‌های‌شان پر پیچ و خم ساخته‌اند».
'''فرصت طلبي'''  
«پنهانی به سوی مقاصد خویش گام برمی‌دارند و مانند حرکت بیماری در بدن، آرام آرام به جنبش در می‌آیند».
* در هر فرصتي شما را هدف خود قرار داده و در هر کمينگاهي در کمين شما نشسته اند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
«منافقان برای این که حقّ را باطل جلوه دهند و آن را در جامه تزویر خود بپوشانند شبهاتی آماده کرده‌اند و برای از میان بردن هر حقّی وسیله‌ای مهیّا کرده‌اند و برای هر دری از حیله و تزویر کلیدی ساخته‌اند».<ref name=":0"/>}}
'''بيمار دل و خوش ظاهر'''  
 
* دل هاي شان بيمار و ظاهرشان از نشانه هاي پاکيزگان است. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
'''فرصت طلبی'''
بيماري دل‌هاي منافقان و پاکيزگي ظاهر آنان، دردهاي نفساني است که جان آنها را فرا گرفته مانند حسد، کينه، مکر و فريب، که در نهان بر ضد مسلمانان حيله و تزوير به کار مي برند و در آشکار نسبت به آنان اظهار خوشرويي و دوستي و محبّت و خيرخواهي مي کنند. اين‌که انسان با زبان چيزي را پسنديده بداند و خلاف آن را در دل داشته باشد، قانون و ضابطه نفاق است.
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «در هر فرصتی شما را هدف خود قرار داده و در هر کمینگاهی در کمین شما نشسته‌اند».<ref name=":0"/>}}
 
'''بیمار دل و خوش ظاهر'''
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «دل‌های‌شان بیمار و ظاهرشان از نشانه‌های پاکیزگان است».<ref name=":0"/>}}
بیماری دل‌های منافقان و پاکیزگی ظاهر آنان، دردهای نفسانی است که جان آنها را فرا گرفته مانند [[حسد]]، [[کینه]]، فریب، که در نهان بر ضد مسلمانان حیله به کار می‌برند، اما در آشکار نسبت به آنان اظهار خوشرویی و دوستی و محبّت و خیرخواهی می‌کنند. این‌که انسان با زبان چیزی را پسندیده بداند و خلاف آن را در دل داشته باشد، قانون و ضابطه نفاق است.<ref>هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبه الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق، ج۱۲، ص۱۷۷.</ref>


'''خوش سخن و بدکردار'''
'''خوش سخن و بدکردار'''
* سخن پردازي آنها دواست و گفتارشان شفاست. ليکن کردارشان دردي است درمان ناپذير. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «سخن پردازی آنها دواست و گفتارشان شفاست. لیکن کردارشان دردی است درمان ناپذیر».<ref name=":0"/>}}
آنها مانند زاهدان و پارسايان مردمان را موعظه کرده، به پرهيزگاري و فرمانبرداري خداوند دستور مي دهند؛ امّا با گناهاني که مرتکب مي شوند کردار آنها کردار فاسقان و گمراهان است و گناه کاري منافقان بزرگ ترين درد و درمان ناپذير است.
آنها مانند زاهدان و پارسایان مردمان را موعظه می‌کنند. به پرهیزگاری و فرمانبرداری خداوند دستور می‌دهند؛ امّا با گناهانی که مرتکب می‌شوند کردار آنها کردار فاسقان و گمراهان است و گناه کاری منافقان بزرگ‌ترین درد و درمان ناپذیر است.<ref>ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۱۶۷.</ref>
 
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «تنها کسانی که از شر آنها بر شما می‌ترسم آنها هستند که در دل منافقند و در زبان دانا، سخنانی می‌گویند دل پسند ولی اعمالی دارند زشت و ناپسند».<ref>ترجمه گویا و شرح فشرده‌ای بر نهج البلاغه، ترجمه آشتیانی محمدرضا و امامی، محمد جعفر، قم، انتشارات مطبوعات هدف، چاپ اول، بی تا، ج۳، ص۴۷، نامه ۲۷.</ref>}}
 
'''حسود و دردسر ساز'''
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «اگر در زندگی کسی گشایشی بینند بر او حسد می‌ورزند و اگر کسی را در سختی و گرفتاری مشاهده کنند با سخن چینی و فتنه انگیزی بر رنج او می‌افزایند».<ref name=":0"/>}}
 
حسد از بدترین و خبیث‌ترین اخلاق‌ها شمرده شده است: {{قرآن|أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَیٰ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه|سوره=نساء|آیه=۵۴|ترجمه=[آنان] به خاطر آنچه خدا از فضلش به آنان عطا کرده، حسد می‌ورزند.}} [[پیامبر اسلام(ص)]] بر اساس این آیه، حسودان را دشمنان نعمت خدا معرفی کرده است.<ref>فیض کاشانی، محجه البیضاء، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، ج۵، ص۳۲۷.</ref>


امیرمومنان(ع): تنها کساني که از شر آنها بر شما مي ترسم آنها هستند که در دل منافقند و در زبان دانا، سخناني مي گويند دل پسند ولي اعمالي دارند زشت و ناپسند. <ref> ترجمه گويا و شرح فشرده اي بر نهج البلاغه، ترجمه آشتياني محمدرضا و امامي، محمد جعفر، قم، انتشارات مطبوعات هدف، چاپ اول، بي تا، ج3، ص47، نامه 27.</ref>
'''سوق دادن جامعه به ناامیدی'''
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «اگر کسی امید چیزی را داشته باشد مقتضای طبع آنها این است که او را نومید گردانند، زیرا روش منافق دروغگو، همواره بر این است که دور را نزدیک و نزدیک را دور نشان دهد».<ref name=":0"/>}}


'''[[حسد|حسود]] و دردسر ساز'''  
'''مردمی جلوه دادن خود'''
* اگر در زندگي کسي فراخي و گشايشي بينند بر او حسد مي ورزند و اگر کسي را در سختي و گرفتاري مشاهده کنند با سخن چيني و فتنه انگيزي بر رنج او مي افزايند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «در هر غم و اندوهی اشک‌ها می‌ریزند».<ref name=":0"/>}}


'''سوق دادن جامعه به نا‌اميدي '''
منافقان برای دست یافتن به مقاصد و اغراض خود در برابر گریه و اندوه دیگران، به دروغ اظهار غمگینی می‌کنند و اشک می‌ریزند در حالی که آنان دشمن غمدیدگانند.<ref>هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبه الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق، ج۱۲، ص۱۷۹.</ref>
* اگر کسي اميد چيزي را داشته باشد مقتضاي طبع آنها اين است که او را نوميد گردانند، زيرا روش منافق دروغگو همواره بر اين است که دور را نزديک و نزديک را دور نشان دهد. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>


'''مردمي جلوه دادن خود'''  
'''چاپلوسی و سماجت برای رسیدن به دنیا'''
* در هر غم و اندوهي اشک ها مي ريزند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «مدح و ستایش را به یکدیگر وام می‌دهند و پاداش خود را انتظار دارند؛ یعنی هر یک از آنها همکار خود را می‌ستاید تا او نیز به ستایش وی اقدام کند و در برابر کار خود از او انتظار پاداش دارد. و اگر از کسی درخواستی داشته باشند برای این که او درخواست آنها را انجام دهد اصرار می‌ورزند و پافشاری می‌کنند».<ref name=":0"/>}}
کنايه از اين که منافقان براي دست يافتن به مقاصد و اغراض خود در برابر گريه و اندوه ديگران، به دروغ اظهار غمگيني مي کنند و اشک مي ريزند در حالي که آنان دشمن غمديدگانند.
فرد خودخواه برای جلب منافع، [[عزت نفس]] خود را از دست داده و به [[چاپلوسی]] می‌پردازد. او در صورتی که احتمال دهد می‌تواند از کسی به وسیله چاپلوسی منافعی را کسب کند، به تملق او می‌پردازد.<ref>اکبری، محمود، خود و ناخود، قم، مؤسسه فرهنگی سماء، ۱۳۸۱ش، ص۹۳.</ref>


'''چاپلوسي و سماجت براي رسيدن به دنيا'''
'''هتاک'''
* مدح و ستايش را به يکديگر وام مي دهند و پاداش خود را انتظار دارند. يعني هر يک از آنها همکار خود را مي ستايد تا او نيز به ستايش وي اقدام کند و در برابر کار خود از او انتظار پاداش دارد. و اگر از کسي درخواستي داشته باشند براي اين که او درخواست آنها را انجام دهد اصرار مي ورزند و پافشاري مي کنند. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «اگر کسی را سرزنش کنند عیب‌های او را آشکار و از این طریق او را شرمنده و سرافکنده می‌سازند و بسا این که عیب‌های او را در حضور کسی به او می‌گویند که دوست نمی‌دارد وی در جریان آنها قرار گیرد».<ref name=":0"/>}}


'''هتاک'''  
'''ستمگری در حکومت'''
* اگر کسي را سرزنش کنند عيب هاي او را آشکار و از اين طريق او را شرمنده و سرافکنده مي سازند و بسا اين که عيب هاي او را در حضور کسي به او مي گويند که دوست نمي دارد وي در جريان آنها قرار گيرد. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>


'''ستمگري در حکومت'''
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «اگر یکی از آنها حکمرانی و فرمانروایی یابد، در بیدادگری و شکم خوارگی زیاده روی می‌کند و در شهوترانی و بهره‌گیری از خوشی‌های دنیا پا از حدّ فراتر می‌گذارد».<ref name=":0"/>}}
* اگر يکي از آنها حکمراني و فرمانروايي يابد در بيدادگري و شکم خوارگي زياده روي مي کند و در شهوتراني و بهره گيري از خوشي هاي دنيا پا از حدّ فراتر مي گذارد. <ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>


امیرمومنان(ع) منافقان را [[یاران شیطان|ياران و پيروان شيطانند]] که خداوند مي‌فرمايد: {{قرآن||ترجمه=شيطان بر آنان مسلّط شده و ياد خدا را از خاطر آنها برده است. آنان حزب شيطانند! بدانيد حزب شيطان زيانکارانند|سوره= مجادله|آیه=19}}<ref> نهج البلاغه، ترجمه آيتي، عبدالمحمد، خطبه 185.</ref>
امیرمومنان(ع) منافقان را [[یاران شیطان|یاران و پیروان شیطانند]] می‌داند که خداوند می‌فرماید: {{قرآن||ترجمه=شیطان بر آنان مسلّط شده و یاد خدا را از خاطر آنها برده است. آنان حزب شیطانند! بدانید حزب شیطان زیانکارانند|سوره= مجادله|آیه=۱۹}}<ref name=":0"/>


'''گنه کاران'''  
'''گنه‌کاران'''
* منافقان گناه مي کارند و کِشته خويش به آب غرور آبياري مي کنند و هلاکت درو و برداشت مي کنند.<ref>نهج البلاغه، ترجمه: آیتی، عبد المحمد، خطبه2 </ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «منافقان گناه می‌کارند و کِشته خویش به آب غرور آبیاری می‌کنند و هلاکت درو و برداشت می‌کنند».<ref name=":0"/>}}


'''دشمنی با اميرمومنان علي(ع)'''
'''دشمنی با امیرمومنان علی(ع)'''


اميرمومنان(ع) فرمود: اگر با شمشيرم بر بيني مؤمن بزنم که دشمن من شود، با من دشمني نخواهد کرد و اگر تمام دنيا را به منافق ببخشم تا مرا دوست بدارد، دوست من نخواهد شد و اين بدان جهت است که قضاي الهي جاري شد و بر زبان [[پیامبر امی|پيامبر امّي(ص)]] گذشت که فرمود: اي علي! مؤمن تو را دشمن نگيرد و منافق تو را دوست نخواهد داشت. <ref> نهج البلاغه، ترجمه: آيتي، عبدالمحمد، حکمت 42.</ref>
{{نقل قول|امیرمومنان(ع): «اگر با شمشیرم بر بینی مؤمن بزنم که دشمن من شود، با من دشمنی نخواهد کرد و اگر تمام دنیا را به منافق ببخشم تا مرا دوست بدارد، دوست من نخواهد شد و این بدان جهت است که قضای الهی جاری شد و بر زبان [[پیامبر امی|پیامبر امّی(ص)]] گذشت که فرمود: ای علی! مؤمن تو را دشمن نگیرد و منافق تو را دوست نخواهد داشت».<ref name=":0"/>}}


== مطالعه بیشتر==
== جستارهای وابسته ==
* ترجمه شرح نهج البلاغه ابن ميثم بحراني، مترجم:  قربانعلي محمدي مقدم و علي اصغر نوايي يحيي زاده، ج3، ص773.
[[ویژگی‌های منافقان در قرآن]]
* شرح نهج البلاغه، سيد عباس موسوي، ج3، ص370.


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = حدیث
  | شاخه اصلی = حدیث
خط ۶۹: خط ۷۷:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =  
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت = ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۳

سؤال

ویژگی‌های منافقان در نهج البلاغه چیست؟

گمراهان و گمراه کنندگان؛ دگرگونی در رفتارها و همرنگ جماعت شدن؛ فرصت‌طلبی؛ خوش سخن و بدکردار؛ حسود و دردسر ساز؛ سوق دادن جامعه به ناامیدی؛ چاپلوسی؛ سماجت برای رسیدن به دنیا؛ هتاک؛ آلوده به گناه؛ دشمنی با امیرالمومنین(ع) از جمله ویژگی‌های منافقان در نگاه امیرالمومنین(ع) است.

نهج البلاغه با ترجمه عبدالمحمد آیتی

گمراهان و گمراه کنندگان

دگرگونی در رفتارها و همرنگ جماعت شدن

فریب کاری

فرصت طلبی

بیمار دل و خوش ظاهر

بیماری دل‌های منافقان و پاکیزگی ظاهر آنان، دردهای نفسانی است که جان آنها را فرا گرفته مانند حسد، کینه، فریب، که در نهان بر ضد مسلمانان حیله به کار می‌برند، اما در آشکار نسبت به آنان اظهار خوشرویی و دوستی و محبّت و خیرخواهی می‌کنند. این‌که انسان با زبان چیزی را پسندیده بداند و خلاف آن را در دل داشته باشد، قانون و ضابطه نفاق است.[۳]

خوش سخن و بدکردار

آنها مانند زاهدان و پارسایان مردمان را موعظه می‌کنند. به پرهیزگاری و فرمانبرداری خداوند دستور می‌دهند؛ امّا با گناهانی که مرتکب می‌شوند کردار آنها کردار فاسقان و گمراهان است و گناه کاری منافقان بزرگ‌ترین درد و درمان ناپذیر است.[۴]

حسود و دردسر ساز

حسد از بدترین و خبیث‌ترین اخلاق‌ها شمرده شده است: ﴿أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَیٰ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه؛ [آنان] به خاطر آنچه خدا از فضلش به آنان عطا کرده، حسد می‌ورزند.﴾(نساء:۵۴) پیامبر اسلام(ص) بر اساس این آیه، حسودان را دشمنان نعمت خدا معرفی کرده است.[۶]

سوق دادن جامعه به ناامیدی

مردمی جلوه دادن خود

منافقان برای دست یافتن به مقاصد و اغراض خود در برابر گریه و اندوه دیگران، به دروغ اظهار غمگینی می‌کنند و اشک می‌ریزند در حالی که آنان دشمن غمدیدگانند.[۷]

چاپلوسی و سماجت برای رسیدن به دنیا

فرد خودخواه برای جلب منافع، عزت نفس خود را از دست داده و به چاپلوسی می‌پردازد. او در صورتی که احتمال دهد می‌تواند از کسی به وسیله چاپلوسی منافعی را کسب کند، به تملق او می‌پردازد.[۸]

هتاک

ستمگری در حکومت

امیرمومنان(ع) منافقان را یاران و پیروان شیطانند می‌داند که خداوند می‌فرماید: ﴿شیطان بر آنان مسلّط شده و یاد خدا را از خاطر آنها برده است. آنان حزب شیطانند! بدانید حزب شیطان زیانکارانند﴾(مجادله:۱۹)[۱]

گنه‌کاران

دشمنی با امیرمومنان علی(ع)

جستارهای وابسته

ویژگی‌های منافقان در قرآن

منابع

  1. ↑ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ ۱٫۱۰ ۱٫۱۱ ۱٫۱۲ ۱٫۱۳ ۱٫۱۴ نهج البلاغه، ترجمه آیتی، عبدالمحمد، خطبه ۱۸۵.
  2. ↑ این خطبه درنسخه صبحی صالح نهج البلاغه خطبه ۱۹۴ می‌باشد.
  3. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبه الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق، ج۱۲، ص۱۷۷.
  4. ↑ ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۱۶۷.
  5. ↑ ترجمه گویا و شرح فشرده‌ای بر نهج البلاغه، ترجمه آشتیانی محمدرضا و امامی، محمد جعفر، قم، انتشارات مطبوعات هدف، چاپ اول، بی تا، ج۳، ص۴۷، نامه ۲۷.
  6. ↑ فیض کاشانی، محجه البیضاء، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، ج۵، ص۳۲۷.
  7. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبه الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق، ج۱۲، ص۱۷۹.
  8. ↑ اکبری، محمود، خود و ناخود، قم، مؤسسه فرهنگی سماء، ۱۳۸۱ش، ص۹۳.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=ویژگی‌های_منافقان_در_نهج‌_البلاغه&oldid=75932»