ابوهریره: تفاوت میان نسخه‌ها

(بارگزاری اولیه)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Mnazarzadeh }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در مورد ابوهریه و کثرت روایات ایشان از پیامبر(ص) توضیحاتی بفرمایید.
در مورد ابوهریره و کثرت روایات ایشان از پیامبر(ص) توضیحاتی بفرمایید.
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
==معرفی==
{{درگاه|واژه‌ها}}
'''ابو هريره''' در [[يمن]] متولد شده بود و در سن ۳۰ سالگي با كارواني به [[مدينه]] آمد. در مورد هویت ابو هريره نقل‌های مختلفی شده است. جز همين كنيه ابوهریره نام دیگری برای او ثبت نشده است. در زمان جاهليت براي او تا ۳۰ اسم احتمال داده‌اند و بعد از اسلام آوردنش بيش از ۱۰ اسم برايش نقل كرده‌اند.<ref>تهذيب التهذيب، ج۱۲، ص۲۸۸، محمدبن حجر عسقلاني، ط اول، بيروت، ۱۴۰۴ ه</ref> ابوهریره همراه با رئيس قبيله خود با [[پيامبر(ص)]] بيعت كردند. تاريخ نگاران به اتفاق تاريخ بيعت ابو هريره با پيامبر(ص) را سال هفتم پس از هجرت نگاشته‌اند.<ref>تهذيب التهذيب، جلد ۱۲، ص۲۹۰، محمد بن علي بن حجر عسقلاني، ط اول، بيروت، ۱۴۰۴ هـ</ref> مدت مصاحبت ابوهریره با پيامبر(ص)، بنابر نقل خودش، بيش از ۳ سال نبوده است.<ref>طبقات الكبري، ابن سعد، جلد ۴، ص۳۲۷، دار صادر بيروت</ref>
[[ابوهریره]] از اصحاب پیامبر(ص) و از محدثان مشهور [[اهل سنت]] است. او از معروف‌ترین افراد [[اصحاب صُفّه]] بود. او مجموعا سه سال پیامبر(ص) را درک کرد اما تعداد روایاتی که از ابوهریره در کتب اهل سنت نقل شده است بسیار بیشتر از روایات [[اصحاب پیامبر(ص)]]، همچون [[علی(ع)]]، [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عایشه]] است. درباره اعتبار روایاتی که ابوهریره نقل کرده است میان عالمان شیعه و اهل سنت اختلاف است. رجال‌شناسان اهل سنت ابوهریره را فردی ثقه و مورد اعتماد می‌دانند.


ابو هريره براي سير كردن شكمش كاري جز نشستن بر سر راه رهگذران و درخواست غذا و ابراز گرسنگي نداشت. هيچ وقت ماموريتی براي او ذكر نشده است نه ماموريت در جنگي كه همراه با پيامبر رفته باشد و نه در صلحي. بله، نقل شده است که در [[جنگ موته]] از ترس لشكر دشمن پا به فرار گذاشت.<ref>المستدرك علي الصحيحين، ابي عبدالله حاكم نيشابوري، دارالكتب العربي، ج۳، ص۴۲</ref>
== معرفی ==
'''ابوهریره''' در [[یمن]] متولد شد. به جز کنیه ابوهریره نام دیگری برای او ثبت نشده است. در زمان جاهلیت برای او تا ۳۰ اسم احتمال داده‌اند و بعد از اسلام آوردنش بیش از ۱۰ اسم برایش نقل کرده‌اند.<ref>احمد بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق،  ج۱۲، ص۲۸۸.</ref> ابوهریره همراه با رئیس قبیله خود، در سن ۳۰ سالگی با کاروانی به [[مدینه]] آمد و در سال هفتم هجری با [[پیامبر(ص)]] بیعت کرد. تاریخ نگاران به اتفاق تاریخ بیعت ابوهریره با پیامبر(ص) را سال هفتم پس از هجرت نگاشته‌اند.<ref>احمد بن علی بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق، جلد ۱۲، ص۲۹۰،</ref> مدت مصاحبت ابوهریره با پیامبر(ص)، بنابر نقل خودش، بیش از ۳ سال نبوده است.<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، جلد ۴، ص۳۲۷، بیروت، دار صادر </ref>


==ابوهریره از اصحاب صفه==
ابوهریره جزء اصحاب صفه بود، چنانکه ابونعیم اصفهانی تصریح کرده است که ابوهریره شناخته‌ترین فرد اهل صفه بوده و در طول عمر پیامبر(ص) از آنجا منتقل نشده و همه اهل صفّه را به خوبی می‌شناخت.<ref>ابن اثیر علی بن محمد جزری، اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، ۱۴۰۹ ق</ref>
{{اصلی|اصحاب صفه}}
ابو هريره جزء اصحاب صفه بود، چنانچه ابو نعيم اصفهاني تصريح كرده است كه ابو هريره شناخته‌ترين فرد اهل صفه بوده و در طول عمر پيامبر(ص) از آنجا منتقل نشده و همه اهل صفّه را به خوبي مي‌شناخت<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، ابن اثير علي بن محمد جزري، دارالفكر بيروت، ط۱۴۰۹ هـ</ref>.


ابو هريره در روايتي ديگر درباره‌ي خود چنين مي‌گويد: از اهل صفه بودم و روزه دار، شب كه فرا رسيد از درد شكم به قصد قضاي حاجت بيرون رفتم و هنگامي كه برگشتم غذا تمام شده بود، (البته اغنياي قريش براي اهل صفّه غذا مي‌فرستادند) گفتم حال كه غذا تمام شده پيش چه كسي بروم؟ كسي گفت: برو پيش عمربن خطاب وقتي پيش عمر رفتم كه او تسبيح پس از نماز مي‌گفت وقتي فارغ گشت به او گفتم برايم قران بخوان در حاليكه چيزي جز غذا نمي‌خواستم آنگاه چند آيه از سوره آل عمران را خواند وقتي به خانه رسيد مرا كنار در رها كرد و خود به درون رفت ولي دير كرد با خود گفتم شايد لباسش را سبك مي‌كند بعد فرمان مي‌دهد كه برايم غذا بياورند ولي چيزي نديدم بعد از معطلي زياد برخاستم و راه افتادم و به رسول خدا برخوردم با او به راه افتادم تا به خانه رسيد كنيزكي سياه را كه داشت فرا خواند و فرمود: آن ظرف را بياور، او نيز ظرفي را كه اندك غذايي در آن بود آورد گويا غذاي جو بود كه پس از خورده شدن اندكي در كناره‌هاي ظرف مانده بود آنقدر از آن خوردم كه سير شوم.<ref>حليه الاولياء، ج۱، ص۳۷۸، ابو نعيم اصفهاني، دارالكتب العلميه بيروت، ط اول، ۱۴۰۹ هـ، متوفاي ۴۳۰</ref>
از روایات پراكنده دربارۀ حضور ابوهریره در بحرین چنین برمی‌آید كه وی در سال پایانی حیات پیامبر (ص) به همراه علاء ‌ابن‌حضرمی به بحرین فرستاده شد. در زمان خلافت عمر به عنوان والی بحرین گماشته شد. در برخی منابع، افزون بر بحرین، از ولایت او بر «عمان» و «یمامه» نیز سخن رفته است. برخی می‌گویند ابرهریره بر پیکر [[عایشه]] نماز خواند که این روایات مورد تردید است.<ref>بهرامیان، علی، «ابوهریره»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>


==کثرت نقل حدیث==
== کثرت نقل حدیث ==
با وجود اینکه ابوهریره دلیل مصاحبت با پیامبر(ص) را گرسنگی بیان کرده است،<ref>حليه الاولياء، ج۱، ص۳۷۸، ابو نعيم اصفهاني، دارالكتب العلميه بيروت، ط اول، ۱۴۰۹ هـ، متوفاي ۴۳۰</ref> اما کثرت روایات او در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است. چنانکه خودش می‌گوید: «هيچ يك از اصحاب پيامبر بيشتر از من نقل حديث نكرده است مگر عبدالله بن عمرو بن العاص بدليل اينكه او احاديث را مي‌نوشت ولي من نمي‌نوشتم.»<ref>اضواء علي السنه المحمديه ص۲۰۱، محمود ابوريه، داراكتب اسلامي</ref>  
کثرت روایات ابوهریره در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است.<ref>ابو نعیم اصفهانی، حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، دارالکتب العلمیه بیروت، چ1، ۱۴۰۹ ق، متوفای ۴۳۰</ref> چنان‌که خودش می‌گوید: «هیچ‌یک از اصحاب پیامبر بیشتر از من نقل حدیث نکرده است مگر عبدالله بن عمرو بن العاص به دلیل اینکه او احادیث را می‌نوشت ولی من نمی‌نوشتم.»<ref>محمود ابوریه، اضواء علی السنه المحمدیه، ص۲۰۱، دارالکتب الاسلامی</ref>
این در حالیست که تمامي احاديثي كه از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ حديث آن هم در باب [[دعا]] مي‌باشد. بخاري هفت حديث و مسلم ۲۱ حديث از عبدالله بن عمرو نقل كرده است در حاليكه روايات منقوله از ابو هريره در مسانيد و صحاح ۵۳۷۴ حديث مي‌باشد. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از صحابه بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌شود، تعداد روایات ابوهریه از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:
این در حالیست که تمامی احادیثی که از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ حدیث آن هم در باب [[دعا]] است. بخاری هفت حدیث و مسلم ۲۱ حدیث از عبدالله بن عمرو نقل کرده است در حالیکه روایات منقوله از ابوهریره در مسانید و صحاح ۵۳۷۴ حدیث است. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از صحابه بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌گردد، تعداد روایات ابوهریره از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:
{{ستون|۲}}
{{ستون|۲}}
* [[ابوبكر]]، ۱۴۲ حديث<ref>تاريخ الخلفاء ص۸۱، جلال الدين سيوطي، دارالفكر بيروت، ط ۱۴۲۱ ه</ref>
* [[ابوبکر]]، ۱۴۲ حدیث<ref>جلال الدین سیوطی، تاریخ الخلفاء ص۸۱، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۲۱ ق</ref>
* [[عمر]] ۵۳۷ حديث.<ref>همان، ص۱۰۲.</ref>
* [[عمر]] ۵۳۷ حدیث.<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۰۲.</ref>
* [[عثمان]] ۱۴۶ روايت<ref>همان، ص۱۳۹.</ref>
* [[عثمان]] ۱۴۶ روایت<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۳۹.</ref>
* [[علي بن ابي طالب(ع)]] ۵۸۶ حديث<ref>همان، ص۱۵۷.</ref>
* [[علی بن ابی طالب(ع)]] ۵۸۶ حدیث<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۵۷.</ref>
* [[عايشه]] و انس غلام آن حضرت بيش از ۲۳۰۰ حديث<ref>نظره عابره الي صحاح السته، عبدالصمد شاكر.</ref>
* [[عایشه]] و انس غلام آن حضرت بیش از ۲۳۰۰ حدیث<ref>نظرة عابرة الی الصحاح الستة، عبدالصمد شاکر.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


==جعل حدیث==
== جعل حدیث ==
ابو هريره براي جمعي نقل كرده است كه پيامبر(ص) فرمود: «افضل الصدقات ...» همه از ابو هريره سوال كردند اين را از رسول خدا(ص) شنيديد؟ ابو هريره در جواب سائلين گفت: نه اين از بركت كيسه‌ي ابو هريره است<ref>صحيح بخاري، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بيروت، ط اول، ۱۴۰۷ق، بخاري</ref> ابوهریره با صراحت در مقابل جمع، اقرار به جعل حديث مي‌كند. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه، به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریه و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.
ابوهریره برای جمعی نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «افضل الصدقات …» همه از ابوهریره سؤال کردند این را از [[رسول خدا(ص)]] شنیدید؟ ابوهریره در جواب سائلین گفت: نه این از برکت کیسه ابوهریره است<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بیروت، ط اول، ۱۴۰۷ق. </ref> ابوهریره با صراحت در مقابل جمع، اقرار به جعل حدیث می‌کرد. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه، به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریره و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.


ابو هريره به مراتب بيشتر از همه‌ي صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت، ابو هريره در همان زمان هم مشهور به جعل حديث و نسبت دادن كذب به [[پيامبر(ص)]] بود. سعيدعقيري نقل مي‌كند كه ابو هريره مدام مي‌گفت كه مردم مي‌گويند ابو هريره حديث جعلي به پيامبر(ص) نسبت مي‌دهد و كثرت در حديث مي‌كند ...<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، ابن اثير علي بن محمد جزري، دارالفكر بيروت، ط ۱۴۰۹ق</ref>  
ابوهریره به مراتب بیشتر از همه صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت، ابوهریره در همان زمان هم مشهور به جعل حدیث و نسبت دادن کذب به [[پیامبر(ص)]] بود. سعید عقیری نقل می‌کند که ابوهریره مدام می‌گفت مردم می‌گویند ابوهریره حدیث جعلی به پیامبر(ص) نسبت می‌دهد و کثرت در حدیث می‌کند …<ref>ابن اثیر علی بن محمد جزری،اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، چ ۱۴۰۹ق</ref>


كار كثرت و جعل حديث توسط ابو هريره به جايي رسيد كه عمر به او تازيانه‌ زد و گفت: ابو هريره كثرت در حديث مي‌كني بترس از نسبت كذب به رسول خدا(ص).<ref>سير اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، محمدبن احمد ذهبي، م ۷۴۸، دارالفكر بيروت، ط اول، ۱۴۱۷ق.</ref>
کار کثرت و جعل حدیث توسط ابوهریره به جایی رسید که [[عمر]] به او تازیانه زد و گفت: ابوهریره کثرت در حدیث می‌کنی بترس از نسبت کذب به رسول خدا(ص).<ref>محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، م ۷۴۸، دارالفکر بیروت، ۱۴۱۷ق.</ref>


بيشترين حديث او در زمان حكومت معاويه و عثمان به تشويق مروان بن حكم و شخص معاويه صادر گرديده است. در روایتی ابو هريره از رسول خدا(ص) نقل مي‌كند كه پيامبر فرمود: «خداوند سه كس را امين وحي خود قرار داده است: من و جبرئيل و معاويه را.»!<ref>همان، ص۲۱۰.</ref>
بیشترین حدیث او در زمان حکومت [[معاویه]] و [[عثمان]] به تشویق [[مروان بن حکم]] و شخص معاویه صادر گردیده است. در روایتی ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمود: «خداوند سه کس را امین [[وحی]] خود قرار داده است: من و [[جبرئیل]] و معاویه را.»!<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۱۰.</ref>
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = اسلام
  | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب
|شاخه فرعی۱ = ادیان و مذاهب
| شاخه فرعی۱ = اسلام
|شاخه فرعی۲ = صحابه
| شاخه فرعی۲ = صحابه
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی نویسنده =  
  | تکمیل =  
| ارزیابی کمی =شد
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۵

سؤال

در مورد ابوهریره و کثرت روایات ایشان از پیامبر(ص) توضیحاتی بفرمایید.

درگاه‌ها
واژه-ها.png


ابوهریره از اصحاب پیامبر(ص) و از محدثان مشهور اهل سنت است. او از معروف‌ترین افراد اصحاب صُفّه بود. او مجموعا سه سال پیامبر(ص) را درک کرد اما تعداد روایاتی که از ابوهریره در کتب اهل سنت نقل شده است بسیار بیشتر از روایات اصحاب پیامبر(ص)، همچون علی(ع)، ابوبکر، عمر و عایشه است. درباره اعتبار روایاتی که ابوهریره نقل کرده است میان عالمان شیعه و اهل سنت اختلاف است. رجال‌شناسان اهل سنت ابوهریره را فردی ثقه و مورد اعتماد می‌دانند.

معرفی

ابوهریره در یمن متولد شد. به جز کنیه ابوهریره نام دیگری برای او ثبت نشده است. در زمان جاهلیت برای او تا ۳۰ اسم احتمال داده‌اند و بعد از اسلام آوردنش بیش از ۱۰ اسم برایش نقل کرده‌اند.[۱] ابوهریره همراه با رئیس قبیله خود، در سن ۳۰ سالگی با کاروانی به مدینه آمد و در سال هفتم هجری با پیامبر(ص) بیعت کرد. تاریخ نگاران به اتفاق تاریخ بیعت ابوهریره با پیامبر(ص) را سال هفتم پس از هجرت نگاشته‌اند.[۲] مدت مصاحبت ابوهریره با پیامبر(ص)، بنابر نقل خودش، بیش از ۳ سال نبوده است.[۳]

ابوهریره جزء اصحاب صفه بود، چنانکه ابونعیم اصفهانی تصریح کرده است که ابوهریره شناخته‌ترین فرد اهل صفه بوده و در طول عمر پیامبر(ص) از آنجا منتقل نشده و همه اهل صفّه را به خوبی می‌شناخت.[۴]

از روایات پراكنده دربارۀ حضور ابوهریره در بحرین چنین برمی‌آید كه وی در سال پایانی حیات پیامبر (ص) به همراه علاء ‌ابن‌حضرمی به بحرین فرستاده شد. در زمان خلافت عمر به عنوان والی بحرین گماشته شد. در برخی منابع، افزون بر بحرین، از ولایت او بر «عمان» و «یمامه» نیز سخن رفته است. برخی می‌گویند ابرهریره بر پیکر عایشه نماز خواند که این روایات مورد تردید است.[۵]

کثرت نقل حدیث

کثرت روایات ابوهریره در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است.[۶] چنان‌که خودش می‌گوید: «هیچ‌یک از اصحاب پیامبر بیشتر از من نقل حدیث نکرده است مگر عبدالله بن عمرو بن العاص به دلیل اینکه او احادیث را می‌نوشت ولی من نمی‌نوشتم.»[۷] این در حالیست که تمامی احادیثی که از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ حدیث آن هم در باب دعا است. بخاری هفت حدیث و مسلم ۲۱ حدیث از عبدالله بن عمرو نقل کرده است در حالیکه روایات منقوله از ابوهریره در مسانید و صحاح ۵۳۷۴ حدیث است. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از صحابه بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌گردد، تعداد روایات ابوهریره از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:


جعل حدیث

ابوهریره برای جمعی نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «افضل الصدقات …» همه از ابوهریره سؤال کردند این را از رسول خدا(ص) شنیدید؟ ابوهریره در جواب سائلین گفت: نه این از برکت کیسه ابوهریره است[۱۳] ابوهریره با صراحت در مقابل جمع، اقرار به جعل حدیث می‌کرد. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه، به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریره و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.

ابوهریره به مراتب بیشتر از همه صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت، ابوهریره در همان زمان هم مشهور به جعل حدیث و نسبت دادن کذب به پیامبر(ص) بود. سعید عقیری نقل می‌کند که ابوهریره مدام می‌گفت مردم می‌گویند ابوهریره حدیث جعلی به پیامبر(ص) نسبت می‌دهد و کثرت در حدیث می‌کند …[۱۴]

کار کثرت و جعل حدیث توسط ابوهریره به جایی رسید که عمر به او تازیانه زد و گفت: ابوهریره کثرت در حدیث می‌کنی بترس از نسبت کذب به رسول خدا(ص).[۱۵]

بیشترین حدیث او در زمان حکومت معاویه و عثمان به تشویق مروان بن حکم و شخص معاویه صادر گردیده است. در روایتی ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمود: «خداوند سه کس را امین وحی خود قرار داده است: من و جبرئیل و معاویه را.»![۱۶]


منابع

  1. احمد بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۲۸۸.
  2. احمد بن علی بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق، جلد ۱۲، ص۲۹۰،
  3. طبقات الکبری، ابن سعد، جلد ۴، ص۳۲۷، بیروت، دار صادر
  4. ابن اثیر علی بن محمد جزری، اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، ۱۴۰۹ ق
  5. بهرامیان، علی، «ابوهریره»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.
  6. ابو نعیم اصفهانی، حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، دارالکتب العلمیه بیروت، چ1، ۱۴۰۹ ق، متوفای ۴۳۰
  7. محمود ابوریه، اضواء علی السنه المحمدیه، ص۲۰۱، دارالکتب الاسلامی
  8. جلال الدین سیوطی، تاریخ الخلفاء ص۸۱، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۲۱ ق
  9. تاریخ الخلفاء، ص۱۰۲.
  10. تاریخ الخلفاء، ص۱۳۹.
  11. تاریخ الخلفاء، ص۱۵۷.
  12. نظرة عابرة الی الصحاح الستة، عبدالصمد شاکر.
  13. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بیروت، ط اول، ۱۴۰۷ق.
  14. ابن اثیر علی بن محمد جزری،اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، چ ۱۴۰۹ق
  15. محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، م ۷۴۸، دارالفکر بیروت، ۱۴۱۷ق.
  16. سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۱۰.