مصحف مشهد رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←تیتر) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }} | {{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}} | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
| نویسنده = | | نویسنده = | ||
| تاریخ نگارش =قرن اول | | تاریخ نگارش =قرن اول | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی به خط حجازی | ||
| ویراستار = | | ویراستار = | ||
| به تصحیح = | | به تصحیح = | ||
| به کوشش = | | به کوشش =مرتضی کریمی‌نیا | ||
| تصویرگر = | | تصویرگر = | ||
| طراح جلد = | | طراح جلد = | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
== معرفی و جایگاه == | == معرفی و جایگاه == | ||
[[پرونده:مصحف رضوی.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|تصویری از صفحات مصحف مشهد رضوی]] | [[پرونده:مصحف رضوی.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|تصویری از صفحات مصحف مشهد رضوی]] | ||
مصحف مشهد رضوی تنها نسخه به [[خط حجازی]] متعلق به قرن اول هجری است و جزو معدود نسخه‌های قرآنی سده اول است که به خط حجازی در ایران نگهداری می‌شود و البته تنها و کاملترین نسخه حجازی در سراسر جهان به حساب می‌آید که تنها ۲۵۲ برگ از آن باقی مانده است که در دو نسخه مجزا به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶<ref>«[https://fa.shafaqna.com/news/1689319/مصحف-مشهد-رضوی-رونمایی-شد-اصل-این-مص/ مصحف مشهد رضوی رونمایی شد]»، شفقنا، انتشار:۲۶ آبان ۱۴۰۲، بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.</ref>در مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/271702/ | مصحف مشهد رضوی تنها نسخه به [[خط حجازی]] متعلق به قرن اول هجری است و جزو معدود نسخه‌های قرآنی سده اول است که به خط حجازی در ایران نگهداری می‌شود و البته تنها و کاملترین نسخه حجازی در سراسر جهان به حساب می‌آید که تنها ۲۵۲ برگ از آن باقی مانده است که در دو نسخه مجزا به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶<ref>«[https://fa.shafaqna.com/news/1689319/مصحف-مشهد-رضوی-رونمایی-شد-اصل-این-مص/ مصحف مشهد رضوی رونمایی شد]»، شفقنا، انتشار:۲۶ آبان ۱۴۰۲، بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.</ref>در مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.<ref>«[https://www.cgie.org.ir/fa/news/271702/مصحف-مشهد-رضوی-با-قدمت-یکهزار-و-400-سال-رونمایی-می-شود مصحف مشهد رضوی با قدمت یکهزار و ۴۰۰ سال رونمایی می‌شود]»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش، بازدید: ۲ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
مرتضی کریمی نیا پژوهشگر مصحف مشهد رضوی گفته است: «مصحف مشهد رضوی از مهمترین اَسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در | مرتضی کریمی نیا پژوهشگر مصحف مشهد رضوی گفته است: «مصحف مشهد رضوی از مهمترین اَسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدهٔ نخست هجری است.» | ||
این اثر اکنون با ۲۵۲ برگ، کاملترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از | این اثر اکنون با ۲۵۲ برگ، کاملترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سدهٔ نخست هجری در سراسر جهان به‌شمار می‌آید که بیش از ۹۵درصد متن قرآن را دربردارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها و نهایتاً بر پایهٔ آزمایش‌های متعدد کربن ۱۴، اکنون روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در سدهٔ نخست هجری کتابت شده است. | ||
مصحف مشهد رضوی عنوانی است برای مجموع دو | مصحف مشهد رضوی عنوانی است برای مجموع دو نسخهٔ قرآنی با خط حجازی کهن، به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی (مشهد) که بر روی هم یک قرآن را تشکیل می‌داده‌اند. | ||
مصحف مشهد رضوی بر روی پوست در قطع بزرگ (حدوداً ۵۰×۳۵ | مصحف مشهد رضوی بر روی پوست در قطع بزرگ (حدوداً ۵۰×۳۵ سانتی‌متر) در سدهٔ نخست هجری در مدینه یا کوفه کتابت شده و تا چند دهه بعد احتمالاً در کوفه بوده است. این اثر در قرون بعدی به خراسان انتقال یافته و در اختیار عالمان و مُقریان نیشابور بوده است. | ||
وی اضافه کرد: در اواخر قرن پنجم هجری، مالک این نسخه با نگارش وقف‌نامه‌ای در آغاز نسخه، آن را بر حرم امام رضا (ع) وقف کرده است. بنا به یادداشت واقف و مالک نسخه، مصحف مشهد رضوی در هنگام وقف در اواخر | وی اضافه کرد: در اواخر قرن پنجم هجری، مالک این نسخه با نگارش وقف‌نامه‌ای در آغاز نسخه، آن را بر حرم امام رضا(ع) وقف کرده است. بنا به یادداشت واقف و مالک نسخه، مصحف مشهد رضوی در هنگام وقف در اواخر سدهٔ پنجم هجری، در دو جلد مجزا تدوین و صحافی شده بوده است. اکنون پس از گذشت ۹ قرن از زمان وقف، بخش نخست مصحف به شمارهٔ ۱۸ و بخش دوم آن به شمارهٔ ۴۱۱۶ در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. | ||
این قرآن پژوه تصریح کرد: مصاحف حجازی کهن‌ترین دست‌نویس‌های قرآنی به‌جا مانده از | این قرآن پژوه تصریح کرد: مصاحف حجازی کهن‌ترین دست‌نویس‌های قرآنی به‌جا مانده از سدهٔ نخست و اوایل سدهٔ دوم هجری‌اند که در ظاهر خط آنها حالت مایل و افتادگی به سمت راست دارد. تعداد این مصاحف شناخته شده در سراسر جهان به کمتر از پنجاه نمونه می‌رسد که از برخی از آنها (مثلا قرآن بیرمنگهام)، تنها دو یا چند برگ باقی مانده است. در این میان، مصحف مشهد رضوی با دارا بودن ۲۵۲ برگ و اشتمال بر بیش از ۹۵ درصد متن قرآن، پُربرگ‌ترین و کاملترین سند دستنویس قرآنی از سدهٔ نخست هجری به‌شمار می‌آید. | ||
وی عنوان کرد: با انجام برخی پژوهش‌های نسخه‌شناختی طی ۱۰سال گذشته، جایگاه و اهمیت این اثر منحصر به فرد در میان سایر قرآن‌های کهن | وی عنوان کرد: با انجام برخی پژوهش‌های نسخه‌شناختی طی ۱۰سال گذشته، جایگاه و اهمیت این اثر منحصر به فرد در میان سایر قرآن‌های کهن کتابخانهٔ آستان قدس رضوی بیشتر هویدا شده است. متن کامل «مصحف مشهد رضوی» اکنون با تحقیق و توضیحات و مقدمه‌ای مشروح به دو زبان عربی و انگلیسی، از سوی «مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث» در سال ۱۴۰۱–۱۴۰۲ (۲۰۲۲–۲۰۲۳ میلادی) به صورت فاکسیمیله منتشر شده است. | ||
کریمی نیا بیان کرد: چاپ | کریمی نیا بیان کرد: چاپ فاکسیمیلهٔ مصحف مشهد رضوی همراه با پژوهش‌های نسخه‌شناختی، متنی و تاریخی دربارهٔ کلمات و آیات قرآنی در این مصحف صورت پذیرفته است. تصویربرداری با کیفیت عالی، چاپ نفیس بر روی کاغذ گلاسهٔ مات، مدیریت رنگ در طراحی و چاپ، و سرانجام جلدسازی، قاب سازی، و صحافی منحصر به فرد، از دیگر ویژگی‌های نسخه برگردان یا چاپ فاکسیمیلهٔ مصحف مشهد رضوی است.<ref>«[https://www.isna.ir/news/1402082518567/مصحف-مشهد-رضوی-یکی-از-مهمترین-اسناد-عینی-شناخت-تحولات-تاریخ مصحف مشهد رضوی؛ یکی از مهمترین اسناد عینی شناخت تحولات تاریخ متن قرآن کریم]»، خبرگزاری ایسنا، انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۲ش، بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
[[پرونده:پوستر مصحف مشهد رضوی.jpg|بندانگشتی|215x215px]] | [[پرونده:پوستر مصحف مشهد رضوی.jpg|بندانگشتی|215x215px]] | ||
== تیتر == | == تیتر == | ||
مصحف المشهد | مصحف المشهد الرضوی یا Codex Mashhad عنوانی است که من به ترکیب دو نسخهٔ کهن قرآنی به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی داده‌ام که در اصل یک قرآن کامل را تشکیل می‌داده‌اند اما به دلایلی نامعلوم از هم جدا افتاده‌اند. این کهن‌ترین اثر قرآنی در ایران، و حجیم‌ترین نسخهٔ حجازی در قطع عمودی (با ۲۵۲ برگ) در سراسر جهان است که تاکنون می‌شناسیم.<ref>«[https://kariminia.kateban.com/post/5201 مقدمۀ من در معرفی و تحلیل مصحف مشهد رضوی (نسخۀ عربی)]»، کاتبان، انتشار: ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ش، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== مصحح == | == مصحح == | ||
[[پرونده:مرتضی کریمی نیا.jpg|بندانگشتی|مرتضی کریمی‌نیا، پژوهشگر مصحف مشهد رضوی|150x150px]] | [[پرونده:مرتضی کریمی نیا.jpg|بندانگشتی|مرتضی کریمی‌نیا، پژوهشگر مصحف مشهد رضوی|150x150px]] | ||
مرتضی کریمی‌نیا متولد ۱۳۵۰ش، قرآن‌پژوه و مترجم ایرانی است. | مرتضی کریمی‌نیا متولد ۱۳۵۰ش، قرآن‌پژوه و مترجم ایرانی است. کتاب‌های «سیره پژوهی در غرب»، «قرآن‌های کوفی در ایران»، «قرآن‌های عصر اموی»، «مصحف صنعاء و مسئله خاستگاه قرآن» از تألیفات و آثار اوست.<ref>«مرتضی کریمی‌نیا»، بنیاد محقق طباطبایی، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش</ref> | ||
کتاب «کتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبان‌های اروپایی» او در سی و یکمین دوره جایزه کتاب سال در بخش دین برگزیده شد.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/11/20/277388/ | کتاب «کتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبان‌های اروپایی» او در سی و یکمین دوره جایزه کتاب سال در بخش دین برگزیده شد.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/11/20/277388/سی-و-یکمین-دوره-جایزه-کتاب-سال-برگزیدگان-خود-را-شناخت سی و یکمین دوره جایزه کتاب سال برگزیدگان خود را شناخت]»، خبرگزاری تسنیم، انتشار: ۲۰ بهمن ۱۳۹۲ش، انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۶ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۵
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
مصحف مشهد رضوی چه زمانی کتابت شده است؟
| مصحف مشهد رضوی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| تاریخ نگارش | قرن اول |
| زبان | عربی به خط حجازی |
| به کوشش | مرتضی کریمی‌نیا |
| اطلاعات نشر | |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۲ش |
مصحف مشهد رضوی نسخه خطی قرآن به خط حجازی، متعلق به قرن اول قمری است.
معرفی و جایگاه
مصحف مشهد رضوی تنها نسخه به خط حجازی متعلق به قرن اول هجری است و جزو معدود نسخه‌های قرآنی سده اول است که به خط حجازی در ایران نگهداری می‌شود و البته تنها و کاملترین نسخه حجازی در سراسر جهان به حساب می‌آید که تنها ۲۵۲ برگ از آن باقی مانده است که در دو نسخه مجزا به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶[۱]در مرکز نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.[۲]
مرتضی کریمی نیا پژوهشگر مصحف مشهد رضوی گفته است: «مصحف مشهد رضوی از مهمترین اَسناد عینی در شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در سدهٔ نخست هجری است.»
این اثر اکنون با ۲۵۲ برگ، کاملترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سدهٔ نخست هجری در سراسر جهان به‌شمار می‌آید که بیش از ۹۵درصد متن قرآن را دربردارد. با توجه به ویژگی‌های متنی این مصحف، ویژگی‌های رسم، غرائب املائی، اختلاف قرائات، چینش یا ترتیب بندی سوره‌ها و نهایتاً بر پایهٔ آزمایش‌های متعدد کربن ۱۴، اکنون روشن شده است که بخش اصلی این نسخه در سدهٔ نخست هجری کتابت شده است.
مصحف مشهد رضوی عنوانی است برای مجموع دو نسخهٔ قرآنی با خط حجازی کهن، به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی (مشهد) که بر روی هم یک قرآن را تشکیل می‌داده‌اند.
مصحف مشهد رضوی بر روی پوست در قطع بزرگ (حدوداً ۵۰×۳۵ سانتی‌متر) در سدهٔ نخست هجری در مدینه یا کوفه کتابت شده و تا چند دهه بعد احتمالاً در کوفه بوده است. این اثر در قرون بعدی به خراسان انتقال یافته و در اختیار عالمان و مُقریان نیشابور بوده است.
وی اضافه کرد: در اواخر قرن پنجم هجری، مالک این نسخه با نگارش وقف‌نامه‌ای در آغاز نسخه، آن را بر حرم امام رضا(ع) وقف کرده است. بنا به یادداشت واقف و مالک نسخه، مصحف مشهد رضوی در هنگام وقف در اواخر سدهٔ پنجم هجری، در دو جلد مجزا تدوین و صحافی شده بوده است. اکنون پس از گذشت ۹ قرن از زمان وقف، بخش نخست مصحف به شمارهٔ ۱۸ و بخش دوم آن به شمارهٔ ۴۱۱۶ در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
این قرآن پژوه تصریح کرد: مصاحف حجازی کهن‌ترین دست‌نویس‌های قرآنی به‌جا مانده از سدهٔ نخست و اوایل سدهٔ دوم هجری‌اند که در ظاهر خط آنها حالت مایل و افتادگی به سمت راست دارد. تعداد این مصاحف شناخته شده در سراسر جهان به کمتر از پنجاه نمونه می‌رسد که از برخی از آنها (مثلا قرآن بیرمنگهام)، تنها دو یا چند برگ باقی مانده است. در این میان، مصحف مشهد رضوی با دارا بودن ۲۵۲ برگ و اشتمال بر بیش از ۹۵ درصد متن قرآن، پُربرگ‌ترین و کاملترین سند دستنویس قرآنی از سدهٔ نخست هجری به‌شمار می‌آید.
وی عنوان کرد: با انجام برخی پژوهش‌های نسخه‌شناختی طی ۱۰سال گذشته، جایگاه و اهمیت این اثر منحصر به فرد در میان سایر قرآن‌های کهن کتابخانهٔ آستان قدس رضوی بیشتر هویدا شده است. متن کامل «مصحف مشهد رضوی» اکنون با تحقیق و توضیحات و مقدمه‌ای مشروح به دو زبان عربی و انگلیسی، از سوی «مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث» در سال ۱۴۰۱–۱۴۰۲ (۲۰۲۲–۲۰۲۳ میلادی) به صورت فاکسیمیله منتشر شده است.
کریمی نیا بیان کرد: چاپ فاکسیمیلهٔ مصحف مشهد رضوی همراه با پژوهش‌های نسخه‌شناختی، متنی و تاریخی دربارهٔ کلمات و آیات قرآنی در این مصحف صورت پذیرفته است. تصویربرداری با کیفیت عالی، چاپ نفیس بر روی کاغذ گلاسهٔ مات، مدیریت رنگ در طراحی و چاپ، و سرانجام جلدسازی، قاب سازی، و صحافی منحصر به فرد، از دیگر ویژگی‌های نسخه برگردان یا چاپ فاکسیمیلهٔ مصحف مشهد رضوی است.[۳]
تیتر
مصحف المشهد الرضوی یا Codex Mashhad عنوانی است که من به ترکیب دو نسخهٔ کهن قرآنی به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی داده‌ام که در اصل یک قرآن کامل را تشکیل می‌داده‌اند اما به دلایلی نامعلوم از هم جدا افتاده‌اند. این کهن‌ترین اثر قرآنی در ایران، و حجیم‌ترین نسخهٔ حجازی در قطع عمودی (با ۲۵۲ برگ) در سراسر جهان است که تاکنون می‌شناسیم.[۴]
مصحح
مرتضی کریمی‌نیا متولد ۱۳۵۰ش، قرآن‌پژوه و مترجم ایرانی است. کتاب‌های «سیره پژوهی در غرب»، «قرآن‌های کوفی در ایران»، «قرآن‌های عصر اموی»، «مصحف صنعاء و مسئله خاستگاه قرآن» از تألیفات و آثار اوست.[۵]
کتاب «کتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبان‌های اروپایی» او در سی و یکمین دوره جایزه کتاب سال در بخش دین برگزیده شد.[۶]
منابع
- ↑ «مصحف مشهد رضوی رونمایی شد»، شفقنا، انتشار:۲۶ آبان ۱۴۰۲، بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.
- ↑ «مصحف مشهد رضوی با قدمت یکهزار و ۴۰۰ سال رونمایی می‌شود»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش، بازدید: ۲ آذر ۱۴۰۲ش.
- ↑ «مصحف مشهد رضوی؛ یکی از مهمترین اسناد عینی شناخت تحولات تاریخ متن قرآن کریم»، خبرگزاری ایسنا، انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۲ش، بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۲ش.
- ↑ «مقدمۀ من در معرفی و تحلیل مصحف مشهد رضوی (نسخۀ عربی)»، کاتبان، انتشار: ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ش، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.
- ↑ «مرتضی کریمی‌نیا»، بنیاد محقق طباطبایی، بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش
- ↑ «سی و یکمین دوره جایزه کتاب سال برگزیدگان خود را شناخت»، خبرگزاری تسنیم، انتشار: ۲۰ بهمن ۱۳۹۲ش، انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.