پیدایش دانش سیره‌نگاری: تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo }} {{شروع متن}} {{سوال}} نخستين سيره نويس مهم درباره رسول گرامي اسلام چه كسي بود؟ زمان و محل تولد و نشو و نماي وي را بيان کنيد؟ ويژگي¬هاي كتاب وي چيست؟ {{پایان سوال}} {{پاسخ}} اصحاب پيامبر(ص) از همان ابتدا به سيره و شرح حال پيام...» ایجاد کرد)
 
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo }}
{{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
نخستين سيره نويس مهم درباره رسول گرامي اسلام چه كسي بود؟ زمان و محل تولد و نشو و نماي وي را بيان کنيد؟ ويژگي¬هاي كتاب وي چيست؟
نخستین سیره نویس مهم درباره رسول گرامی اسلام چه کسی بود؟ زمان و محل تولد و نشو و نمای وی را بیان کنید؟ ویژگی‌های کتاب وی چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
اصحاب پيامبر(ص) از همان ابتدا به سيره و شرح حال پيامبر توجّه پيدا داشته و در شرح زندگاني و ويژگي¬هاي آن حضرت خاطراتي را حفظ و بعدها نقل مي¬كردند. تدوين و جمع آوري اخبار و روايات مربوط به آغاز دين اسلام و شرح احوال و تاريخ غزوات پيامبر(ص) از نيمه قرن اول هجري در مدينه شروع شد و از آثار نوشته شده قرن اوّل و اوائل قرن دوّم اثر مهمّي به جاي نمانده است اما مطالب آنها در منابع بعدي بر جاي مانده است. در این منابع، از افرادي مثل عروه بن زبير متوفاي ۹۰ هجري، ابان بن عثمان متوفاي ۱۰۵ هجري، شرحبيل بن سعد متوفاي ۱۲۳ هجري و ابن شهاب زهري متوفاي ۱۲۴ ياد شده است.<ref>جعفريان، رسول، تاريخ سياسي اسلام، قم: نشر الهادي، چاپ اول ۱۳۷۷، جلد ۱، صفحه ۳۹.</ref>
اصحاب پیامبر(ص) از همان ابتدا به سیره و شرح حال پیامبر توجّه پیدا داشته و در شرح زندگانی و ویژگی‌های آن حضرت خاطراتی را حفظ و بعدها نقل می‌کردند. تدوین و جمع‌آوری اخبار و روایات مربوط به آغاز دین اسلام و شرح احوال و تاریخ غزوات پیامبر(ص) از نیمه قرن اول هجری در مدینه شروع شد و از آثار نوشته شده قرن اوّل و اوائل قرن دوّم اثر مهمّی به جای نمانده است اما مطالب آنها در منابع بعدی بر جای مانده است. در این منابع، از افرادی مثل عروه بن زبیر متوفای ۹۰ هجری، آبان بن عثمان متوفای ۱۰۵ هجری، شرحبیل بن سعد متوفای ۱۲۳ هجری و ابن شهاب زهری متوفای ۱۲۴ یاد شده است.<ref>جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، قم: نشر الهادی، چاپ اول ۱۳۷۷، جلد ۱، صفحه ۳۹.</ref>


از ميان اين گزارشات كه هيچ كدام باقي نمانده، جدّي¬ترين گزارش در قرن اوّل هجری گزارشي است كه توسط عروه بن زبير در باره سیره پیامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در منابع انعکاس یافته است. و واقدي او را اولين كسي دانسته كه در باب سيره و مغازي دست به تأليف زده است.<ref>محمد بن سعد، طبقات الكبري، بيروت: دارالاحياء التراث العربي، چاپ اول ۱۴۰۵ هجري، جلد ۵،صفحه ۱۳۳.</ref>
از میان این گزارشات که هیچ‌کدام باقی نمانده، جدّی‌ترین گزارش در قرن اوّل هجری گزارشی است که توسط عروه بن زبیر درباره سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در منابع انعکاس یافته است. و واقدی او را اولین کسی دانسته که در باب سیره و مغازی دست به تألیف زده است.<ref>محمد بن سعد، طبقات الکبری، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول ۱۴۰۵ هجری، جلد ۵، صفحه ۱۳۳.</ref>


در آغاز قرن دوّم نگارش سيره رسمي شد و زهري را سرآمد جمع مهمّي از محدّثان و فقيهان و سيره شناسان مدينه معرفی می کنند، طبري درباره¬اش نوشته است که وي در نوشتن مغازي رسول الله از همه جلوتر بوده است.<ref>طبري، محمد بن جرير، المنتخب من ذيل المذيل، مصر: دارالمعارف، صفحه ۹۷.</ref> اما آنچه كه همه اتّفاق نظر دارند اين است كه ابن اسحاق نويسنده اوّلين و جامع¬ترين سيره است كه بدليل نظم منطقي موجود در آن به عنوان نخستين كار اصيل در اين زمينه شناخته شده است. البته همان¬طور كه ذكر شد در نسل¬هاي پيش از ابن اسحاق، كوشش¬هايي از سوي برخي از محدّثان در گردآوري سيره پيامبر وجود داشته است امّا از آنجا كه هيچ كدام كار خويش را آن گونه كه ابن اسحاق سر و سامان داد منظّم نكردند، چندان مورد توجّه قرار نگرفتند. سيره ابن اسحاق بعنوان الگوي تمام عيار از طرف مورّخان پذيرفته شد.<ref>جعفريان، پيشين،ج۱ صفحه ۴۰.</ref>
در آغاز قرن دوّم نگارش سیره رسمی شد و زهری را سرآمد جمع مهمّی از محدّثان و فقیهان و سیره شناسان مدینه معرفی می‌کنند، طبری درباره‌اش نوشته است که وی در نوشتن مغازی رسول‌الله از همه جلوتر بوده است.<ref>طبری، محمد بن جریر، المنتخب من ذیل المذیل، مصر: دارالمعارف، صفحه ۹۷.</ref> اما آنچه که همه اتّفاق نظر دارند این است که ابن اسحاق نویسنده اوّلین و جامع‌ترین سیره است که به دلیل نظم منطقی موجود در آن به عنوان نخستین کار اصیل در این زمینه شناخته شده است. البته همان‌طور که ذکر شد در نسل‌های پیش از ابن اسحاق، کوشش‌هایی از سوی برخی از محدّثان در گردآوری سیره پیامبر وجود داشته است امّا از آنجا که هیچ‌کدام کار خویش را آن گونه که ابن اسحاق سر و سامان داد منظّم نکردند، چندان مورد توجّه قرار نگرفتند. سیره ابن اسحاق بعنوان الگوی تمام عیار از طرف مورّخان پذیرفته شد.<ref>جعفریان، پیشین، ج۱ صفحه ۴۰.</ref>


ابن اسحاق كه از موالي (عرب يا فارس) عراقي است پدرانش مسيحي بوده و جدّش يسار از اسيران جنگ عين التمر عراق بود، نام كامل او ابو عبدالله محمد بن اسحاق بن يسار مطلّبي كه حدود ۸۱ـ۸۵ هجري در مدينه متولّد شد و در همانجا نشو و نما يافت و در سال ۱۵۰ يا ۱۵۱ هجري در بغداد وفات نمود.<ref>همداني، رفيع الدين بن محمد، سيرت رسول الله، تصحيح اصغر مهدوي، تهران: انتشارات بنياد فرهنگ ايران، چاپ اول، ۱۳۵۹،ج۱ صفحه ۲.</ref>
ابن اسحاق که از موالی (عرب یا فارس) عراقی است پدرانش مسیحی بوده و جدّش یسار از اسیران جنگ عین التمر عراق بود، نام کامل او ابو عبدالله محمد بن اسحاق بن یسار مطلّبی که حدود ۸۱–۸۵ هجری در مدینه متولّد شد و در همان‌جا نشو و نما یافت و در سال ۱۵۰ یا ۱۵۱ هجری در بغداد وفات نمود.<ref>همدانی، رفیع الدین بن محمد، سیرت رسول‌الله، تصحیح اصغر مهدوی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول، ۱۳۵۹، ج۱ صفحه ۲.</ref>


ابن اسحاق در مدينه از محضر علماي عصر از جمله زهري كسب دانش نمود و روايات خود را جمع¬آوري كرده لذا در اين مورد مي¬توان گفت مدينه بعنوان اوّلين محلي است كه سيره نويسي در آن بنيان گذاري شد است و اكثر عالمان سيره در ابتدا از اين شهر بودند.<ref>شاکر مصطفي، التاريخ العربي و المورخون، بيروت: دارالعلم للملايين ، چاپ سوم ۱۹۸۳ ميلادي، صفحه ۱۱۹،</ref>
ابن اسحاق در مدینه از محضر علمای عصر از جمله زهری کسب دانش نمود و روایات خود را جمع‌آوری کرده لذا در این مورد می‌توان گفت مدینه بعنوان اوّلین محلی است که سیره نویسی در آن بنیان‌گذاری شد است و اکثر عالمان سیره در ابتدا از این شهر بودند.<ref>شاکر مصطفی، التاریخ العربی و المورخون، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ سوم ۱۹۸۳ میلادی، صفحه ۱۱۹،</ref>


ابن اسحاق پس از پيروزي عباسيان بر امويان به عراق رفت و زماني كه منصور در حيره بود كتاب سيره خود را تأليف كرد و از آن زمان ميان مردم كوفه و سپس ساير مناطق انتشار يافت در واقع مهاجرت ابن اسحاق از مدينه به عراق دانش سيره را كه تولّدش در مدينه بود به مهمترين نقطه عالم اسلام يعني عراق انتقال داد.
ابن اسحاق پس از پیروزی عباسیان بر امویان به عراق رفت و زمانی که منصور در حیره بود کتاب سیره خود را تألیف کرد و از آن زمان میان مردم کوفه و سپس سایر مناطق انتشار یافت در واقع مهاجرت ابن اسحاق از مدینه به عراق دانش سیره را که تولّدش در مدینه بود به مهمترین نقطه عالم اسلام یعنی عراق انتقال داد.


ابن اسحاق سيره مدوّني از خود بر جاي نهاد كه جنبه تاريخي آن به طور كامل روشن است كتاب وی مشتمل بر اخبار تاريخي از زمان حضرت آدم تا پايان زندگي پيامبر(ص) بوده و ابن هشام با تهذيب سيره ابن اسحاق، آنچه كه آن را زوايد ناميده و بي ارتباط با پيامبر(ص) مي¬دانست حذف كرد، بايد گفت امتياز كتاب ابن اسحاق به ساختار منظّم آن است كه نبايد به تنهايي زائيده افكار خود او باشد بلكه همان گونه كه برخي از محقّقان نوشته¬اند تركيب كار مغازي از استاد وي زهري و ساير مؤلّفاني بوده است كه پيش از وي به اين كار مشغول بودند.<ref>مسعودي، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، بيروت: دارالاندلس، چاپ اول ۱۳۸۵، جلد ۴، صفحه ۱۱۶.</ref> ولي پيش از وي مجموعه اي در اين حد نبوده است.
ابن اسحاق سیره مدوّنی از خود بر جای نهاد که جنبه تاریخی آن به‌طور کامل روشن است کتاب وی مشتمل بر اخبار تاریخی از زمان حضرت آدم تا پایان زندگی پیامبر(ص) بوده و ابن هشام با تهذیب سیره ابن اسحاق، آنچه که آن را زواید نامیده و بی ارتباط با پیامبر(ص) می‌دانست حذف کرد، باید گفت امتیاز کتاب ابن اسحاق به ساختار منظّم آن است که نباید به تنهایی زائیده افکار خود او باشد بلکه همان گونه که برخی از محقّقان نوشته‌اند ترکیب کار مغازی از استاد وی زهری و سایر مؤلّفانی بوده است که پیش از وی به این کار مشغول بودند.<ref>مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، بیروت: دارالاندلس، چاپ اول ۱۳۸۵، جلد ۴، صفحه ۱۱۶.</ref> ولی پیش از وی مجموعه ای در این حد نبوده است.


از آنجایي كه ابن اسحاق در مدينه مي¬زيسته و در اين شهر رشد يافته لذا عمده روايات او شامل نقل¬هاي مدني است يعني در مدينه تدوين اوّليّه كرده و در عراق انتشار داده است.<ref>خطيب بغدادي، تاريخ بغداد، بيروت: دارالكتاب العربي، چاپ اول،(بی تا) جلد۱، صفحه ۱۱۲.</ref>
از آنجایی که ابن اسحاق در مدینه می‌زیسته و در این شهر رشد یافته لذا عمده روایات او شامل نقل‌های مدنی است یعنی در مدینه تدوین اوّلیّه کرده و در عراق انتشار داده است.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ اول، (بی تا) جلد۱، صفحه ۱۱۲.</ref>


همچنين ابن اسحاق تحت تأثير راويان يهودي و مسيحي يا آنان كه مسلمان متأثّر از اهل كتاب بوده، قرار داشته و بخش نخست كتاب خود را از طريق آنان و با استفاده از مأخذ آنها نگاشته است كه ابن هشام بعدها آن را حذف كرده است. و ديگر اينكه از هر شاهدي بهره¬گيري مي¬كرده از آن جمله است اشعاري كه بطور زياد استفاده كرده و گفته شد چهار پنجم اشعار استفاده شده ابن اسحاق را ابن هشام حذف كرده است.
همچنین ابن اسحاق تحت تأثیر راویان یهودی و مسیحی یا آنان که مسلمان متأثّر از اهل کتاب بوده، قرار داشته و بخش نخست کتاب خود را از طریق آنان و با استفاده از مأخذ آنها نگاشته است که ابن هشام بعدها آن را حذف کرده است. و دیگر اینکه از هر شاهدی بهره‌گیری می‌کرده از آن جمله است اشعاری که به‌طور زیاد استفاده کرده و گفته شد چهار پنجم اشعار استفاده شده ابن اسحاق را ابن هشام حذف کرده است.


ابن اسحاق از قرآن بطور مفصّل استفاده كرده و شأن نزول آيات در هر باب را آورده است. اين سيره از جهت انسجام دروني و به عنوان يك متن تاريخي از قوّت قابل توجهي برخوردار است. با توجه به سابقه محدود تاريخ¬نگاري بايد كار ابن اسحاق را قدم بسيار مهمّي در پيشرفت دانش تاريخ¬نگاري اسلامي دانست.
ابن اسحاق از قرآن به‌طور مفصّل استفاده کرده و شأن نزول آیات در هر باب را آورده است. این سیره از جهت انسجام درونی و به عنوان یک متن تاریخی از قوّت قابل توجهی برخوردار است. با توجه به سابقه محدود تاریخ‌نگاری باید کار ابن اسحاق را قدم بسیار مهمّی در پیشرفت دانش تاریخ‌نگاری اسلامی دانست.


بنابراين اوليّن و اصيل¬ترين سيره درباره رسول گرامي اسلام توسط محمد بن اسحاق نگارش و تدوين شده و ويژگيهايي داشت كه مي¬توان به منظّم بودن ، جامع بودن ، استفاده از روات مدني كه اطلاعات دقيق¬تري نسبت به ساير شهرها از زندگاني و شرح حال رسول الله(ص) داشتند و همچنين استفاده از اساتيدي كه در اين زمينه تبحّر داشتند اشاره کرد. همانطور كه گفته شد اين كتاب تدوين اوّليّه¬اش در مدينه صورت گرفته و محمد بن اسحاق هم در مدينه تولّد و رشد يافته بود و لذا مي¬شود گفت كه نويسنده اين سيره از مردم مدينه بوده وي حدود ۷۰ سال بعد از رحلت پيامبر متولّد شده و بعد از ۷۰ سال زندگي وفات يافته است. اين سيره توسط ابن هشام به دست ما رسيده است.
بنابراین اولیّن و اصیل‌ترین سیره درباره رسول گرامی اسلام توسط محمد بن اسحاق نگارش و تدوین شده و ویژگیهایی داشت که می‌توان به منظّم بودن، جامع بودن، استفاده از روات مدنی که اطلاعات دقیق‌تری نسبت به سایر شهرها از زندگانی و شرح حال رسول‌الله(ص) داشتند و همچنین استفاده از اساتیدی که در این زمینه تبحّر داشتند اشاره کرد. همان‌طور که گفته شد این کتاب تدوین اوّلیّه‌اش در مدینه صورت گرفته و محمد بن اسحاق هم در مدینه تولّد و رشد یافته بود و لذا می‌شود گفت که نویسنده این سیره از مردم مدینه بوده وی حدود ۷۰ سال بعد از رحلت پیامبر متولّد شده و بعد از ۷۰ سال زندگی وفات یافته است. این سیره توسط ابن هشام به دست ما رسیده است.
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}
==معرفي منابع، جهت مطالعه بيشتر:==


۱ـ تاريخ تاريخ نگاري دراسلام،نوشه روزنتال. ترجمه هادی عالم زاده
== معرفی منابع، جهت مطالعه بیشتر ==
۱ـ تاریخ تاریخ‌نگاری دراسلام، نوشه روزنتال. ترجمه هادی عالم زاده


۲ـ منابع تاریخ اسلام رسول جعفریان.
۲ـ منابع تاریخ اسلام رسول جعفریان.


۳ـ نشريه «سياست روز» مورخه ۳۰/۲/۱۳۸۰.
۳ـ نشریه «سیاست روز» مورخه ۳۰/۲/۱۳۸۰.


۴ـ سيره ابن هشام، ابن هشام، ترجمه رفيع الدين اسحاق همداني.
۴ـ سیره ابن هشام، ابن هشام، ترجمه رفیع الدین اسحاق همدانی.
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
==منابع==
 
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۱۵ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۷

سؤال

نخستین سیره نویس مهم درباره رسول گرامی اسلام چه کسی بود؟ زمان و محل تولد و نشو و نمای وی را بیان کنید؟ ویژگی‌های کتاب وی چیست؟

اصحاب پیامبر(ص) از همان ابتدا به سیره و شرح حال پیامبر توجّه پیدا داشته و در شرح زندگانی و ویژگی‌های آن حضرت خاطراتی را حفظ و بعدها نقل می‌کردند. تدوین و جمع‌آوری اخبار و روایات مربوط به آغاز دین اسلام و شرح احوال و تاریخ غزوات پیامبر(ص) از نیمه قرن اول هجری در مدینه شروع شد و از آثار نوشته شده قرن اوّل و اوائل قرن دوّم اثر مهمّی به جای نمانده است اما مطالب آنها در منابع بعدی بر جای مانده است. در این منابع، از افرادی مثل عروه بن زبیر متوفای ۹۰ هجری، آبان بن عثمان متوفای ۱۰۵ هجری، شرحبیل بن سعد متوفای ۱۲۳ هجری و ابن شهاب زهری متوفای ۱۲۴ یاد شده است.[۱]

از میان این گزارشات که هیچ‌کدام باقی نمانده، جدّی‌ترین گزارش در قرن اوّل هجری گزارشی است که توسط عروه بن زبیر درباره سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در منابع انعکاس یافته است. و واقدی او را اولین کسی دانسته که در باب سیره و مغازی دست به تألیف زده است.[۲]

در آغاز قرن دوّم نگارش سیره رسمی شد و زهری را سرآمد جمع مهمّی از محدّثان و فقیهان و سیره شناسان مدینه معرفی می‌کنند، طبری درباره‌اش نوشته است که وی در نوشتن مغازی رسول‌الله از همه جلوتر بوده است.[۳] اما آنچه که همه اتّفاق نظر دارند این است که ابن اسحاق نویسنده اوّلین و جامع‌ترین سیره است که به دلیل نظم منطقی موجود در آن به عنوان نخستین کار اصیل در این زمینه شناخته شده است. البته همان‌طور که ذکر شد در نسل‌های پیش از ابن اسحاق، کوشش‌هایی از سوی برخی از محدّثان در گردآوری سیره پیامبر وجود داشته است امّا از آنجا که هیچ‌کدام کار خویش را آن گونه که ابن اسحاق سر و سامان داد منظّم نکردند، چندان مورد توجّه قرار نگرفتند. سیره ابن اسحاق بعنوان الگوی تمام عیار از طرف مورّخان پذیرفته شد.[۴]

ابن اسحاق که از موالی (عرب یا فارس) عراقی است پدرانش مسیحی بوده و جدّش یسار از اسیران جنگ عین التمر عراق بود، نام کامل او ابو عبدالله محمد بن اسحاق بن یسار مطلّبی که حدود ۸۱–۸۵ هجری در مدینه متولّد شد و در همان‌جا نشو و نما یافت و در سال ۱۵۰ یا ۱۵۱ هجری در بغداد وفات نمود.[۵]

ابن اسحاق در مدینه از محضر علمای عصر از جمله زهری کسب دانش نمود و روایات خود را جمع‌آوری کرده لذا در این مورد می‌توان گفت مدینه بعنوان اوّلین محلی است که سیره نویسی در آن بنیان‌گذاری شد است و اکثر عالمان سیره در ابتدا از این شهر بودند.[۶]

ابن اسحاق پس از پیروزی عباسیان بر امویان به عراق رفت و زمانی که منصور در حیره بود کتاب سیره خود را تألیف کرد و از آن زمان میان مردم کوفه و سپس سایر مناطق انتشار یافت در واقع مهاجرت ابن اسحاق از مدینه به عراق دانش سیره را که تولّدش در مدینه بود به مهمترین نقطه عالم اسلام یعنی عراق انتقال داد.

ابن اسحاق سیره مدوّنی از خود بر جای نهاد که جنبه تاریخی آن به‌طور کامل روشن است کتاب وی مشتمل بر اخبار تاریخی از زمان حضرت آدم تا پایان زندگی پیامبر(ص) بوده و ابن هشام با تهذیب سیره ابن اسحاق، آنچه که آن را زواید نامیده و بی ارتباط با پیامبر(ص) می‌دانست حذف کرد، باید گفت امتیاز کتاب ابن اسحاق به ساختار منظّم آن است که نباید به تنهایی زائیده افکار خود او باشد بلکه همان گونه که برخی از محقّقان نوشته‌اند ترکیب کار مغازی از استاد وی زهری و سایر مؤلّفانی بوده است که پیش از وی به این کار مشغول بودند.[۷] ولی پیش از وی مجموعه ای در این حد نبوده است.

از آنجایی که ابن اسحاق در مدینه می‌زیسته و در این شهر رشد یافته لذا عمده روایات او شامل نقل‌های مدنی است یعنی در مدینه تدوین اوّلیّه کرده و در عراق انتشار داده است.[۸]

همچنین ابن اسحاق تحت تأثیر راویان یهودی و مسیحی یا آنان که مسلمان متأثّر از اهل کتاب بوده، قرار داشته و بخش نخست کتاب خود را از طریق آنان و با استفاده از مأخذ آنها نگاشته است که ابن هشام بعدها آن را حذف کرده است. و دیگر اینکه از هر شاهدی بهره‌گیری می‌کرده از آن جمله است اشعاری که به‌طور زیاد استفاده کرده و گفته شد چهار پنجم اشعار استفاده شده ابن اسحاق را ابن هشام حذف کرده است.

ابن اسحاق از قرآن به‌طور مفصّل استفاده کرده و شأن نزول آیات در هر باب را آورده است. این سیره از جهت انسجام درونی و به عنوان یک متن تاریخی از قوّت قابل توجهی برخوردار است. با توجه به سابقه محدود تاریخ‌نگاری باید کار ابن اسحاق را قدم بسیار مهمّی در پیشرفت دانش تاریخ‌نگاری اسلامی دانست.

بنابراین اولیّن و اصیل‌ترین سیره درباره رسول گرامی اسلام توسط محمد بن اسحاق نگارش و تدوین شده و ویژگیهایی داشت که می‌توان به منظّم بودن، جامع بودن، استفاده از روات مدنی که اطلاعات دقیق‌تری نسبت به سایر شهرها از زندگانی و شرح حال رسول‌الله(ص) داشتند و همچنین استفاده از اساتیدی که در این زمینه تبحّر داشتند اشاره کرد. همان‌طور که گفته شد این کتاب تدوین اوّلیّه‌اش در مدینه صورت گرفته و محمد بن اسحاق هم در مدینه تولّد و رشد یافته بود و لذا می‌شود گفت که نویسنده این سیره از مردم مدینه بوده وی حدود ۷۰ سال بعد از رحلت پیامبر متولّد شده و بعد از ۷۰ سال زندگی وفات یافته است. این سیره توسط ابن هشام به دست ما رسیده است.


معرفی منابع، جهت مطالعه بیشتر

۱ـ تاریخ تاریخ‌نگاری دراسلام، نوشه روزنتال. ترجمه هادی عالم زاده

۲ـ منابع تاریخ اسلام رسول جعفریان.

۳ـ نشریه «سیاست روز» مورخه ۳۰/۲/۱۳۸۰.

۴ـ سیره ابن هشام، ابن هشام، ترجمه رفیع الدین اسحاق همدانی.


منابع

  1. جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، قم: نشر الهادی، چاپ اول ۱۳۷۷، جلد ۱، صفحه ۳۹.
  2. محمد بن سعد، طبقات الکبری، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول ۱۴۰۵ هجری، جلد ۵، صفحه ۱۳۳.
  3. طبری، محمد بن جریر، المنتخب من ذیل المذیل، مصر: دارالمعارف، صفحه ۹۷.
  4. جعفریان، پیشین، ج۱ صفحه ۴۰.
  5. همدانی، رفیع الدین بن محمد، سیرت رسول‌الله، تصحیح اصغر مهدوی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول، ۱۳۵۹، ج۱ صفحه ۲.
  6. شاکر مصطفی، التاریخ العربی و المورخون، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ سوم ۱۹۸۳ میلادی، صفحه ۱۱۹،
  7. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، بیروت: دارالاندلس، چاپ اول ۱۳۸۵، جلد ۴، صفحه ۱۱۶.
  8. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ اول، (بی تا) جلد۱، صفحه ۱۱۲.