کاربر:Rezapour/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
خط ۱۳: خط ۱۳:


=== ضریح و گنبد ===
=== ضریح و گنبد ===
در سال ۴۳۱ق مرقد را با خشتهای کاشی زیبا آراسته شد<ref name=":2">«آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۲.</ref> در دوره‌های دیگر نیز تغییرات و تزئیناتی برای قبر در نظر گرفته شد.<ref>«[https://www.hawzahnews.com/news/939002/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1 مروری بر تاریخچه ضریح مطهر حضرت معصومه(س)]»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.</ref> شاه تهماسب صفوی اطراف مرقد را ضریحی مزین به کاشی بنا نهاد. بعدا هم ضریحی از فولاد شفاف و مشبک در جلو آن نصب نمودند تا از حسن منظر بیشتری برخوردار باشد.<ref>«آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۶.</ref> در سال ۱۳۸۰ شمسی، ضریح حضرت معصومه مورد بازسازی کامل قرار  گرفت.<ref>«[https://www.isna.ir/news/95050112516/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86 سیر تاریخی ضریح مطهر حضرت معصومه (س) از آغاز تاکنون]»، ایسنا.</ref>
در سال ۴۳۱ق مرقد را با خشتهای کاشی زیبا آراسته شد<ref name=":2">«آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۲.</ref> در دوره‌های دیگر نیز تغییرات و تزئیناتی برای قبر در نظر گرفته شد.<ref>«[https://www.hawzahnews.com/news/939002/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1 مروری بر تاریخچه ضریح مطهر حضرت معصومه(س)]»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.</ref> شاه تهماسب صفوی اطراف مرقد را ضریحی مزین به کاشی بنا نهاد. بعدا هم ضریحی از فولاد شفاف و مشبک در جلو آن نصب نمودند تا از حسن منظر بیشتری برخوردار باشد.<ref>«آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۶.</ref> در سال ۱۳۸۰ شمسی، ضریح حضرت معصومه مورد بازسازی کامل قرار  گرفت.<ref>«[https://www.isna.ir/news/95050112516/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86 سیر تاریخی ضریح مطهر حضرت معصومه (س) از آغاز تاکنون]»، ایسنا، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.</ref>


اولین گنبد بر روی مرقد حضرت معصومه را به زنی زینب نام که برخی او را دختر امام جواد(ع) دانستند،<ref name=":1" /> نسبت داده‌اند.<ref>سجادی، «[https://www.cgie.org.ir/fa/article/257471/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87 آستانه حضرت معصومه]»، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۱دی ۱۴۰۱ش.</ref> «امیر ابوالفضل عراقی» حاکم قم در دوره سلجوقیان، گنبد جدیدی بنا کردند.<ref>««آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۶.</ref> در سال ۹۲۵ق شاه بیگم دختر شاه اسماعیل صفوی گنبد سابق را خراب و بقعه و قبه فاطمیه و صحن و گلدسته‌هایی را بنیان نهاد.<ref name=":0">«آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۲.</ref> گنبد تغییر و تحولاتی داشت و آخرین مرتبه در دهه هشتاد شمسی مورد بازسازی قرار گرفت.<ref>فقیه میرزایی، حسین، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/4780/39392/%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87%22%D8%B3%22 طرح بازسازی گنبد حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)]»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref>
اولین گنبد بر روی مرقد حضرت معصومه را به زنی زینب نام که برخی او را دختر امام جواد(ع) دانستند،<ref name=":1" /> نسبت داده‌اند.<ref>سجادی، «[https://www.cgie.org.ir/fa/article/257471/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87 آستانه حضرت معصومه]»، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۱دی ۱۴۰۱ش.</ref> «امیر ابوالفضل عراقی» حاکم قم در دوره سلجوقیان، گنبد جدیدی بنا کردند.<ref>««آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۶.</ref> در سال ۹۲۵ق شاه بیگم دختر شاه اسماعیل صفوی گنبد سابق را خراب و بقعه و قبه فاطمیه و صحن و گلدسته‌هایی را بنیان نهاد.<ref name=":0">«آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹،  شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۲.</ref> گنبد تغییر و تحولاتی داشت و آخرین مرتبه در دهه هشتاد شمسی مورد بازسازی قرار گرفت.<ref>فقیه میرزایی، حسین، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/4780/39392/%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87%22%D8%B3%22 طرح بازسازی گنبد حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)]»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref>

نسخهٔ ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۲

سیر تحول حرم حضرت معصومه

حضرت معصومه را در محله باغ بابِلان قم دفن کردند.[۱] مرقد و حرم حضرت معصومه در طول تاریخ، تغییر و تحولات بسیاری داشت و در دوره‌های مختلف گسترش یافت.[۲]

در ابتدا بوریایی بر روی قبر گذاشتند[۳] در سال ۴۳۱ق مرقد را با خشتهای کاشی زیبا آراسته شد[۴] با این حال تا قبل از دوره صفوی، ضریح یا ایوان باشکوهی برای حرم وجود نداشت.[۵] در دوره صفویه، حرم گسترش داده شد و در دوره قاجار نیز گسترش‌ حرم ادامه پیدا کرد. در دوره سلطنت ناصرالدین شاه صحن اتابک نیز ساخته شد.[۶] پس از انقلاب اسلامی ایران نیز حرم گسترش یافته و بخش‌هایی از جمله صحن امام خمینی بر حرم افزوده شد.[۷]

صحن‌ها و رواق‌ها

حرم حضرت معصومه صحن‌های مختلف است:

  • صحن عتیق که صحن کوچک، صحن قدیم و امروزه صحن امام هادی(ع) خوانده می‌شود، مربع شکل و دارای سه ایوان است.[۳] ایوان طلا در این صحن قرار دارد.[۸]
  • صحن اتابکی که صحن نو و امروزه صحن امام رضا(ع) خوانده می‌شود در دوره ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد و میرزا علی اکبر خان اتابک نقش پررنگی در ساخت این صحن داشت.[۹] رواق آینه که در سال ۱۱۳۰ هجری قمری به دستور علی اکبر خان اتابک احداث شد، در این صحن قرار دارد.
  • صحن صاحب الزمان؛ این صحن که حدود ۸۰۰۰ متر مربع وسعت دارد دارای چهار ورودی است.[۱۰] این صحن در کنار شبستان امام خمینی قرار دارد.
  • صحن جواد الائمه؛ این صحن که بیش از ۱۵۰۰۰ متر مربع وسعت دارد بر روی رودخانه احداث شده است. این صحن با چهار ورودی اصلی و دو ورودی اضطراری در اواخر دهه ۸۰ احداث شده است.[۱۱]
  • صحن پیامبر اعظم؛ ساخت این صحن از اواخر دهه ۸۰ آغاز شد.[۱۲]

در اطراف حرم شش رواق وجود دارد که بیشترشان دارای گنبدی کوچک‌تر از گنبد اصلی حرم‌اند. سه رواق ساختۀ صفویان، دو رواق ساختۀ قاجاریان و یک رواق مربوط به روزگار معاصرند.[۲]

ضریح و گنبد

در سال ۴۳۱ق مرقد را با خشتهای کاشی زیبا آراسته شد[۴] در دوره‌های دیگر نیز تغییرات و تزئیناتی برای قبر در نظر گرفته شد.[۱۳] شاه تهماسب صفوی اطراف مرقد را ضریحی مزین به کاشی بنا نهاد. بعدا هم ضریحی از فولاد شفاف و مشبک در جلو آن نصب نمودند تا از حسن منظر بیشتری برخوردار باشد.[۱۴] در سال ۱۳۸۰ شمسی، ضریح حضرت معصومه مورد بازسازی کامل قرار گرفت.[۱۵]

اولین گنبد بر روی مرقد حضرت معصومه را به زنی زینب نام که برخی او را دختر امام جواد(ع) دانستند،[۵] نسبت داده‌اند.[۱۶] «امیر ابوالفضل عراقی» حاکم قم در دوره سلجوقیان، گنبد جدیدی بنا کردند.[۱۷] در سال ۹۲۵ق شاه بیگم دختر شاه اسماعیل صفوی گنبد سابق را خراب و بقعه و قبه فاطمیه و صحن و گلدسته‌هایی را بنیان نهاد.[۳] گنبد تغییر و تحولاتی داشت و آخرین مرتبه در دهه هشتاد شمسی مورد بازسازی قرار گرفت.[۱۸]

گلدسته

  • دو گلدسته در ایوان آینه در صحن اتابکی که از بلندترین بناهای حرم است. ارتفاع آنها از سطح بام 28 متر و از سطح صحن 80/42 متر است.
  • دو گلدسته در صحن بزرگ (صحن اتابکی)که روبروی ایوان آینه قرار دارند.
  • دو گلدسته در ایوان طلا در صحن عتیق وجود دارد که پوشیده از کاشی گرهی به صورت مارپیچ است.[۱۹]
  1. ↑ کیانی، یوسف، «مجموعه حرم حضرت معصومه(س)»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره ۱۵۱،‌ پاییز ۱۳۷۸ش، ص۶۴.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ سجادی، «آستانه حضرت معصومه»، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب:۱۳ دی۱۴۰۱ش.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹، شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۲.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹، شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۲.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ندوشن، محمدرضایی، «سیر تحول حرم حضرت معصومه(س)»، مطالعات معماری ایران، شماره ۱۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش، ص۹۲.
  6. ↑ وزین افضل، مهدی، «توسعه حرم حضرت معصومه و افزایش زائران قم در دوره ناصرالدین شاه، پژوهش در تاریخ، سال دوم، شماره۳، پاییز ۱۳۹۰ش، ص۶۵.
  7. ↑ «حرم حضرت معصومه»، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۴۰۱ش.
  8. ↑ «حرم حضرت معصومه»، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۴۰۱ش.
  9. ↑ «حرم حضرت معصومه»، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۴۰۱ش.
  10. ↑ «حرم حضرت معصومه»، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۴۰۱ش.
  11. ↑ «حرم حضرت معصومه»، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۴۰۱ش.
  12. ↑ «حرم حضرت معصومه»، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۴۰۱ش.
  13. ↑ «مروری بر تاریخچه ضریح مطهر حضرت معصومه(س)»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  14. ↑ «آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹، شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۶.
  15. ↑ «سیر تاریخی ضریح مطهر حضرت معصومه (س) از آغاز تاکنون»، ایسنا، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  16. ↑ سجادی، «آستانه حضرت معصومه»، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۱دی ۱۴۰۱ش.
  17. ↑ ««آستانه مقدسه حضرت معصومه علیها سلام (قم)»، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شماره ۲۹، شهریور ۱۳۵۷ش، ص۵۶.
  18. ↑ فقیه میرزایی، حسین، «طرح بازسازی گنبد حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
  19. ↑ «تاریخچه حرم حضرت معصومه (س)»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوه، تاریخ درج مطلب: ۲۴تیر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۱ش.
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=کاربر:Rezapour/صفحه_تمرین۲&oldid=48872»