روایت «دوست نشدن با چهار گروه»

سؤال

از دیدگاه امیرمومنان علی(ع) افرادی که نباید آنها را به دوستی گرفت، چه کسانی هستند؟

امیرالمؤمنین علی(ع) در سفارشی به فرزندش امام حسن(ع) وی را از دوست شدن با چهار گروه منع می‌کند: نادان؛ بخیل؛ فاجر؛ دروغگو.

روایت

امیرمومنان علی(ع) در سفارشی به امام حسن(ع) فرمود:

« یَا بُنَیَّ احْفَظْ عَنِّی أَرْبَعاً وَ أَرْبَعاً لَا یَضُرُّکَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ إِنَّ أَغْنَی الْغِنَی الْعَقْلُ وَ أَکْبَرَ الْفَقْرِ الْحُمْقُ وَ أَوْحَشَ الْوَحْشَةِ الْعُجْبُ وَ أَکْرَمَ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلُق

پسرم! چهار چیز از من یاد گیر و چهار چیز را به خاطر بسپار. تا به آنها عمل می‌کنی زیان نمی‌بینی:

۱. همانا ارزشمندترین بی‌نیازی عقل است.

۲. و بزرگ‌ترین فقر بی‌خردی است.

۳. و ترسناک‌ترین تنهایی خودپسندی است.

۴. و گرامی‌ترین ارزش خانوادگی، اخلاق نیکوست.

»

امیرمومنان علی(ع) سپس به امام حسن(ع) هشدار می‌دهد که با افرادی که تأثیر منفی در زندگی انسان دارد، دوست نشو.

۱. دوستی با افراد نادان:

« إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرَّکَ؛ از دوستی با احمق بپرهیز، چرا که می‌خواهد به تو نفعی رساند امّا دچار زیانت می‌کند. »

۲. دوستی با افراد بخیل:

« وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْبَخِیلِ فَإِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ أَحْوَجَ مَا تَکُونُ إِلَیْهِ؛ از دوستی با بخیل بپرهیز، زیرا آنچه را که سخت به آن نیاز داری از تو دریغ می‌دارد. »

۳. دوستی با افراد فاجر:

« وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْفَاجِرِ فَإِنَّهُ یَبِیعُکَ بِالتَّافِهِ‏؛ و از دوستی با بدکار بپرهیز، که با اندک بهایی تو را می‌فروشد. »

۴. دوستی با درغگویان:

« وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیب‏؛ و از دوستی با دروغگو بپرهیز، که او به سراب ماند: دور را به تو نزدیک، و نزدیک را دور می‌نمایاند. »