دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

درباره جایگاه دعا در آیات قرآن و احادیث توضیح دهید؟

{{درگاه|کرونا}}'''دعا''' به معنای خواستن و طلب کردن از خداوند، از مفاهیم پرکاربرد دینی است. قرآن و روایات بر دعا تأکید و سفارش زیادی دارند. خداوند در قرآن بندگانش را به دعا کردن امر می‌کند. دعا در قرآن عبادت شمرده شده است و نوید اجابت آن داده شده است به شرط داشتن شرایط استجابت. مفهوم دعا در حقیقت، انقطاع از خلق و روی آوردن به خالق است. در آیات قرآن از فراخواندن غیر خداوند نهی شده است. دعاهای زیادی از پیامبران در قرآن نقل شده است که حاجات دنیوی و اخروی داشته‌اند و خداوند گرفتاری و رنج آنان را رفع کرده است.

دعا در روایت بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. بر اساس احادیث، دعا سلاح مؤمن، ستون دین، درون مایه عبادت، کلید رحمت، موجب افزایش روزی و رفع بلا است.<ref>دعا، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایره المعارف اسلامی، نصرت نيلساز، عبداللّه صلواتى، اسماعيل باغستانى، سعيد شفيعى، حميد باقرى</ref>

از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است: {{متن عربی|اَلدُّعَاءُ مُخُّ اَلْعِبَادَةِ|ترجمه=دعا جان و مغز عبادت است.}}<ref>عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۲۹</ref> [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «دعا كن و مگو كار از كار گذشته است زيرا دعا همان عبادت است.»<ref>اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۴۶۷</ref> و از پیامبر(ص) نقل می‌کند: «''دعاء'' ''سلاح'' مؤمن و ستون ''دين'' و ''نور'' آسمانها و زمين است.»<ref>اصول کافی، کلینی، ترجمه مصطفوی، ج ۴، ص ۲۱۳</ref> امام علی می‌فرماید {{متن عربی|أعلَمُ النّاسِ بِاللّه ِ أكثَرُهُم لَهُ مَسأَلَةً|ترجمه=داناترين مردم به خداوند، پر درخواست‌ترين آنان است}}<ref>نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۱۶</ref>

امام علی(ع) در [[تفسیر]] آیه {{قرآن|صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ|سوره = حمد| آیه = ۷| ترجمه = راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی؛}} می‌فرماید: «منظور از نعمت، نعمت‌های مادی از قبیل خوردنی و پوشیدنی نیست، چرا که خداوند متعال این‌ها را به کافران و فاسقان نیز عطا می‌کند، بلکه منظور از نعمت در این آیه شریفه، دعا است.»<ref>نهاوندی، شرح دعای سمات.</ref> و [[امام سجاد زین‌العابدین|امام سجاد]](ع) در [[مناجات]] ذاکرین به خدا عرض کرده است: «و از بزرگترین نعمت‌های تو بر ما جاری ساختن نام تو بر زبان و اذن تو به دعا کردن با توست.»

در شرایط و زمان دعا روایت از پیامبر روایت آمده است که «هر كه خوش دارد كه خداوند، در سختى‌ها و گرفتارى‌ها دعايش را بپذيرد، در هنگام آسايش و خوشى، بسيار دعا كند.» و نیز «هرگاه بنده در هنگام آسايش، پروردگارش را ياد كند، خداوند، در هنگام رنج و گرفتارى به يارى‌اش مى‌آيد.»<ref>نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۳۹</ref>

احاديثى تحت عنوان «موانع اجابت دعا» آمده اند که این موانع را در دو چیز می دانند: یک: آنچه بر اساس حكمت الهى، مانع اجابت دعاست؛ مانند اين كه نيايشگر از خداوند متعال، چيزى را مى‌خواهد كه به زيان اوست. یا مصلحت او در استجابت دعا نیست. دو: مطلق گناهان. گناهان و عدم اطاعت خداوند گاه مانع استجابت دعا می شود.<ref>حكمت‌نامه پيامبر، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱۰، ص۱۷</ref>

دعا در اشعار حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد. و چندین بیت دراین موضوع سروده است:  

دعا از منظر مولوی می تواند قضا و قدر را تغییر دهد:  

برخی متکلمان دعا را با برخی فضائل اخلاقی و مقام رضا ناسازگار می‌دانند و از حیث کلامی معتقد هستند خداوند رحیم و مهربان است و مصالح بندگان را می‌داند. از این جهت برای دعا فایده‌ای مترتب نیست. اما مخالفان این نظریه، گفته‌اند دعا فارغ از اجابت یا رد عبادت محسوب می‌شود و مقصود از دعا، اظهار عبودیت و رجوع به خداوند و احساس عجز و ناتوانی است که نشانه بندگی است. غزالی معتقد است همانطور که خداوند شر را تقدیر کرده است، رفع آن توسط دعا را هم مقدر ساخته است. بنابر این ترک چنین اسبابی مخالفت با قضای الهی است.<ref>دعا، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایره المعارف اسلامی، نصرت نيلساز، عبداللّه صلواتى، اسماعيل باغستانى، سعيد شفيعى، حميد باقرى</ref> به‌علاوه‌ دعا موجب یادكردن‌ خداست‌ و این‌ برترین‌ عبادت‌ است‌ و به همین‌ دلیل‌، فقر و حاجت‌ كه‌ آدمی‌ را به‌یاد خداوند می‌افكنند، مطلوبند و باز به‌ همین‌ سبب‌ است‌ كه‌ انبیا و اولیا بیش‌ از دیگران‌ گرفتار مصائب‌ می‌شوند.<ref>مدخل احیاء علوم الدین، عبدالکریم سروش، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ص۱۶۱</ref>