|
|
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}}منظور از «الاولی» در زیارت جامعه: «حجج الله علی اهل الدنیا و الاخره و الاولی و رحمه الله و برکاته» چیست؟{{پایان سوال}} | | {{سوال}}منظور از «الاولی» در این فراز از زیارت جامعه چیست: «حُجَجِ اللهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى»{{پایان سوال}} |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
|
| |
|
| «حجج» جمع حجّت، از ریشهٔ «حجّ» به معنای دلیل و برهان است که هر یک از دو طرف دعوا برای اثبات مدّعای خویش، بدان احتجاج میکند.
| | '''مراد از اُولیٰ''' در فراز «حُجَجِ اللهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى» از زیارت جامعه کبیره، دنیا یا [[برزخ]] یا [[عالم ذر|عالم ذَرّ]] و یا [[رجعت|زمان رجعت]] است. |
|
| |
|
| حجّت واقعی، همراه با حق و صدق است و هرگز دروغگو، حجّت نخواهد داشت؛ چنانکه امیرمؤمنان(ع) فرمودند:
| | واژه اولی از نظر لغت، به معنای آغاز، نخستین و پیشین است<ref>محمدی ریشهری، محمد، [http://lib.eshia.ir/27308 تفسیر قرآن ناطق]، ص۱۹۱.</ref> که درباره مراد آن در زیارت جامعه اختلافنظر وجود دارد.<ref>محمدی ریشهری، محمد، [http://lib.eshia.ir/27308 تفسیر قرآن ناطق]، ص۱۹۵.</ref> |
|
| |
|
| «وای به حال کسی که آفریننده را انکار، و تدبیر کننده را باور نداشته باشد. … اینان برای مدّعای باطل خود دلیلی ندارند».<ref>نهج البلاغه صبحی صالح، خطبهٔ ۱۸۵- ترجمه انصاریان</ref>
| | عالم ذر: برخی اولی را در برابر دنیا و به معنای عالم ذر گرفتهاند؛ زیرا بر اساس روایت،<ref>کافی، ج۱، ص۴۳۶- ترجمه مصطفوی</ref> خدا در عالم ذر از شیعیان نسبت به پیروی از اهل بیت پیمان گرفته است. |
|
| |
|
| و اگر چیزی به گمان تبهکاران، حجّت تلقّی شود، بطلان آن سرانجام در صحنهٔ حقیقت آشکار خواهد شد: | | عالم برزخ: برخی اولی را در برابر قیامت و به معنای عالم برزخ گرفتهاند. در روایات نیز آمده که شب اول قبر از انسان درباره امامان سؤال میشود. |
|
| |
|
| «پس چه بسیار حجّت و دلیلی که آن روز باطل و نادرست گردد».<ref>نهج البلاغه ترجمه فیض، خطبهٔ ۲۱۴</ref>
| | دنیا: محمدتقی مجلسی احتمال داده است اولی به معنای دنیا است و برای تأکید «الدنیا» یا رعایت سجع ذکر شده است.<ref name=":0">مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۴۶۳.</ref> |
|
| |
|
| گاهی چیز باطل و کذب نیز مصداق عنوان حجّت قرار میگیرد و منشأ آن، دستاویز واقع شدن آن چیز برای گروه باطل و کاذب است:
| | صفت برای حجج الله: بر اساس احتمال دیگری که محمدتقی مجلسی ذکر کرده، اولی صفت برای حجج الله است و معنای آن نخستین حجتهای خدا یا کاملترین حجتهای خدا است.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| «و کسانی که دربارهٔ خدا پس از اجابت [دعوت] او به مجادله میپردازند، حجّتشان نزد پروردگارشان باطل، و خشمی [از خدا] برایشان است و برای آنان عذابی سخت خواهد بود».<ref>شوری/ ۱۶.</ref>
| | برخی نیز اولی را به معنای امتهای گذشته دانستهاند. محمد محمدی ریشهری عالم و حدیثپژوه شیعه، |
| | |
| خداوند برای هر مکلّفی حجّتی در باطن او قرار داده که از آن تعبیر به عقل میشود؛ اگر حجّت باطن یعنی عقل در انسان نباشد حجّت ظاهر شناخته نمیشود و به همین دلیل بر شخص دیوانه تکلیفی نیست.
| |
| | |
| امام کاظم سلام الله علیه به هشام بن حکم فرمودند:
| |
| | |
| «ای هشام! خدا بر مردم دو حجّت دارد: حجّت آشکار و حجّت پنهان؛ حجّت آشکار رسولان و پیغمبران و امامانند و حجّت پنهان همان عقل هاست».<ref>کافی، ج۱، ص۱۶- ترجمه مصطفوی</ref>
| |
| | |
| «دنیا» اسم تفضیل و مؤنّث «ادنی» از ریشهٔ «دنو» به معنای قرب و نزدیکی بوده و به قولی دربرگیرنده معنای پستی نیز هست.
| |
| | |
| لذا این عالمی که در آن زندگی میکنیم را به جهت نزدیکی به آخرت «دنیا» نامیدند.
| |
| | |
| مقصود از دنیا میتواند ولایت و سرپرستی دشمنان اهل بیت علیهم السّلام باشد:
| |
| | |
| امام صادق(ع) راجع به آیهٔ: «بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاه الدُّنْیا وَ الْآخِرَه خَیْرٌ وَ أَبْقی: بلکه زندگی دنیا را برگزیدند؛ ولی آخرت بهتر و پایدارتر است».
| |
| | |
| فرمودند:
| |
| | |
| «الحیاه الدّنیا، ولایت آنها (پیشوایان باطل) و الآخره، ولایت امیرالمؤمنین(ع) است».<ref>کافی، ج۱، ص: ۴۱۸؛ آیات سوره أعلی: ۱۶ و ۱۷</ref>
| |
| | |
| پس ائمّه علیهم السّلام حجّت خدایند هم برای دوستان شان و هم برای دشمنان شان.
| |
| | |
| «آخره» مؤنّث «آخر» از ریشهٔ «أخَرَ» در مقابل تقدّم به کار میرود. از آنجا که عالم قیامت، بعد از عالم دنیا بوده و نسبت به آن تأخّر دارد، بدان «آخرت» میگویند.
| |
| | |
| «اُولی» مؤنّث «اوّل» است و اوّل به معنای آغاز امر میآید و به عدد آغازین یک مجموعه گفته میشود.
| |
| | |
| در اینکه مراد از أولی در این فراز چیست، چند احتمال دادهاند. از جمله:
| |
| | |
| ۱- أولی نسبت به دنیا که در این صورت اشاره به عالم ذرّ یا سایر عوالم قبل از دنیا دارد.
| |
| | |
| چرا که خداوند در عالم ذر، عهد و میثاقی از مردم در رابطه با ولایت اهل بیت علیهم السّلام گرفته است؛ لذا ائمّه علیهم السّلام حجّت خداوند متعال بر اهل آن عالم بودهاند.
| |
| | |
| امام باقر علیه السّلام فرمودند:
| |
| | |
| «خداوند در همان روزی که از ذرّهها (عالم ذرّ) پیمان گرفت و برای خود به ربوبیّت و برای محمّد(ص) به نبوّت اقرار گرفت، از شیعیان ما نیز در حالی که ذرّاتی بودند، پیمان ولایت را گرفت».<ref>کافی، ج۱، ص۴۳۶- ترجمه مصطفوی</ref>
| |
| | |
| ۲- أولی نسبت قیامت که در این صورت به عالم برزخ اشاره میکند. در احادیث فراوانی آمده که شب اوّل قبر از امام سؤال خواهد شد.
| |
| | |
| با توجّه به حجّت بودن انبیا و اوصیا، انسان عاصی و گمراه در قیامت هیچ عذری نخواهد داشت و نمیتواند بگوید خدایا من نمیدانستم زیرا به او میگویند باید میپرسیدی، ما برای شما راهنمایانی را معیّن نموده و در اختیار شما گذاشتیم تا شما را به راه راست دلالت کنند تا امروز عذری نداشته باشید.
| |
| | |
| خداوند متعال میفرماید:
| |
| | |
| «پیامبرانی که بشارتگر و هشداردهنده بودند، تا برای مردم، پس از [فرستادن] پیامبران، در مقابل خدا [بهانه و] حجّتی نباشد، و خدا توانا و حکیم است».<ref>نساء/ ۱۶۵</ref>
| |
| | |
| بدین ترتیب فرستادگان الهی هم در این دنیا و هم در سرای آخرت حجّت هستند؛ در این دنیا مأمور هدایت و ارشاد و امر به نیکی و بازداشت از بدیها و در آخرت ناظر و گواه بر پاداش و کیفر اعمال بندگانند.<ref>ر. ک. کافی، ج۱، ص۱۹۰. ورک: و رک: گروه زیارت جامعه سایت ابوتراب؛ برگرفته از کتاب ادب فنای مقربان، جوادی آملی؛ ج۲، ص۱۲۳–۱۳۱.</ref><ref>تفسیرالإمام العسکری - علیه السلام -، ص۳۰۹، ح ۱۵۴.</ref>
| |
|
| |
|
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
سؤال
منظور از «الاولی» در این فراز از زیارت جامعه چیست: «حُجَجِ اللهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى»
مراد از اُولیٰ در فراز «حُجَجِ اللهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى» از زیارت جامعه کبیره، دنیا یا برزخ یا عالم ذَرّ و یا زمان رجعت است.
واژه اولی از نظر لغت، به معنای آغاز، نخستین و پیشین است[۱] که درباره مراد آن در زیارت جامعه اختلافنظر وجود دارد.[۲]
عالم ذر: برخی اولی را در برابر دنیا و به معنای عالم ذر گرفتهاند؛ زیرا بر اساس روایت،[۳] خدا در عالم ذر از شیعیان نسبت به پیروی از اهل بیت پیمان گرفته است.
عالم برزخ: برخی اولی را در برابر قیامت و به معنای عالم برزخ گرفتهاند. در روایات نیز آمده که شب اول قبر از انسان درباره امامان سؤال میشود.
دنیا: محمدتقی مجلسی احتمال داده است اولی به معنای دنیا است و برای تأکید «الدنیا» یا رعایت سجع ذکر شده است.[۴]
صفت برای حجج الله: بر اساس احتمال دیگری که محمدتقی مجلسی ذکر کرده، اولی صفت برای حجج الله است و معنای آن نخستین حجتهای خدا یا کاملترین حجتهای خدا است.[۴]
برخی نیز اولی را به معنای امتهای گذشته دانستهاند. محمد محمدی ریشهری عالم و حدیثپژوه شیعه،
منابع
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، تفسیر قرآن ناطق، ص۱۹۱.
- ↑ محمدی ریشهری، محمد، تفسیر قرآن ناطق، ص۱۹۵.
- ↑ کافی، ج۱، ص۴۳۶- ترجمه مصطفوی
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۴۶۳.