محبوبیت بیشتر امام حسین(ع) نزد شیعیان: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} سؤال: چرا در مساله گراميداشت برخي از ائمّه(ع) چون امام علي و ام...» ایجاد کرد) |
جز (ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | |||
چرا در مسئله گرامیداشت برخی از ائمّه(ع) چون امام علی و امام حسین ـ علیهما السلام ـ نزد مردم از محبوبیّت بیشتری برخوردار بوده و برای دیگر امامان چنین نمی‌باشد؟ | |||
{{پایان سوال}} | |||
{{پاسخ}} | |||
بی شک وجود و شأن پیامبر مکرّم اسلام حضرت محمّد مصطفی(ص) و عترت ایشان، از یگانه دخت ایشان فاطمه(س) تا شوهر و یازده فرزند معصوم او در نزد مسلمین راستین (شیعیان اثناعشری) مطابق با سفارشات مکرّر پیامبر اکرم(ص) همچون حدیث ثقلین<ref>عیون اخبار الامام الرضا(ع) ج۱، ح/ ۲۵. شیخ صدوق (۳۰۵–۳۸۱ ق) نشر جهان، ۱۳۷۸ ق.</ref> از جایگاه و منزلت و محبوبیّت مثال زدنی و ویژه برخوردار بوده و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل قائل نبوده و با ایمان و اعتقاد راسخ به‌طور مساوی خطاب به این ذوات مقدسه بانک برمی‌آورد | |||
«بأبی أَنتُم و أُمّی و نَفسی و أَهلی و مَالی»<ref>مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره، شیخ عباس قمی.</ref> | |||
پدر و مادر و جان من و نیز خانواده و مال من به قربان شما. | |||
بنابراین محبّت و مودّت به اهل البیت(ع) محبّت به رسول خدا<ref>. ینابیع المودّه ص/ ۳۳۰، سلیمان بن ابراهیم قندوزی، مکتبه الحیدریه نجف، ۱۳۸۴ ق.</ref> و محبت به ایشان محبّت به خداست. «مَن أَحَبّکم فقد أَحبَّ اللهَ و مَنْ أَبغَضَکُم فَقَد أَبغَضَ الله»<ref>مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره، شیخ عباس قمی.</ref> زمخشری در کشاف احادیثی را مبنی بر ضرورت محبّت تمامی اهل البیت(ع) بیان کرده که گویای تساوی محبوبیّت ایشان برای شیعیان است.<ref>. کشاف، زمخشری، ج۴، ص/ ۲۲۰، دارالفکر (۱۳۹۷).</ref> وانگهی ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت گری بشر (ولایت مطلقه ایشان) نیز علی السّویه می‌باشد؛ یعنی جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرائط موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آنجا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آنجا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می‌باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمّه(ع) اگر در زمان امام حسین(ع) بودند (به عنوان ولیّ امر) همان کاری را می‌کردند که ابی عبدالله الحسین(ع) انجام دادند و لکن هیچ‌یک از ائمّه(ع) در موقعیت و جایگاه آن حضرت واقع نشدند. پس این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین(ع) بوده و همه اهل البیت(ع) و حتی از آدم تا خاتم به این جایگاه احترام ویژه ای می‌گذارند. | |||
این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی‌کاهد، مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی‌کاهد که بنابر نقل‌های متعدد<ref>علل الشرایع، شیخ صدوق (۳۰۵–۳۸۱ ق) ص/ ۸۵. نشر مکتبه الداوری، قم.</ref> فاطمه بر دیگر ائمّه و معصومین برتری دارد وانگهی فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولی، امر الهی بر آن کارگر نشده است. با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی، دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت‌ها و… نمی‌باشد، الّا در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسبی یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره | |||
می‌شود. شایان ذکر است که عرف مردم هیچگاه ملاک ارزیابی در این مقال نمی‌باشد چه اینکه عرف تنها نقش قابلی داشته و در صورت خطا و اشتباه باید اعتقادات و اعمال خود را به منابع اصلی دین عرضه نماید. | |||
عوامل توجه بیشتر مردم به امام علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) و امام حسین(ع): | |||
۱. فرهنگ سازی توسط خود معصومین. | |||
وجود ده‌ها روایت از پیامبر مکرم اسلام و ائمّه معصومین(ع) مبنی بر محوریّت ولایت امام علی(ع) در عبادات و طاعات و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیّتی آن حضرت، توسط پیامبر، از پشت پرده‌های شب معراج گرفته، تا سابقه جبهه و جهادِ مخلصانه و شجاعانه او و تا عبادات و بندگی روز و شب او، و تا معرّفی او در غدیر خم به عنوان رهبر و جانشین بر حق پیامبر و نیز برادر و جان پیامبر و …<ref>ر. ک. بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۷، ص/ ۱۸۶، مؤسسه الوفاء، بیروت، ینابیع الموده، ص/ ۱۳۳ باب / ۳۷، همان؛ میزان الاعتدال، ذهبی (۷۴۸ ق) ج۳، ص/ ۱۱۸، شماره / ۵۸۰۲؛ کفایه الطالب، گنجی شافعی، ص/ ۲۴۷ باب / ۶۲.</ref> توجه شیعیان و مسلمین هر زمان را به خود معطوف نموده و حتی غیر مسلمین را به حیرت آورده است.<ref>. ر.ک. امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، اکبر اسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع) چاپ اول، ۱۳۸۱، اعتماد، قم.</ref> و همچنین وجود ده‌ها روایت در اهمیّت و عظمت کربلا، که آدم و عالم را مشغول خود نموده است، از نفس زیارت عاشورا به عنوان حدیث قدسی<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۹۸ ص/ ۲۹۹، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، (۱۴۰۴ ق).</ref> گرفته، تا پذیرش توبه حضرت آدم با آن<ref>معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص/ ۱۲۵، نشر جامعه مدرسین قم، ۱۳۶۱ هـ.ش.</ref> و تا گریه‌های پیامبر و اهل البیت(ع) و تشویق بر برپایی عزای حسینی و اجر و ثواب مترتّب بر آن<ref>احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین(ع) را در بحار الانوار، ج۴۴ ص۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه کنید. و نیز کتاب آثار و برکات سیدالشهداء در دنیا و آخرت. علیرضارجائی تهرانی،انتشارات نبوغ، ۱۳۸۱.</ref> و تا گریستن زمین و آسمان<ref>ر. ک. شفاء الصدور، حاج میرزا ابوالفضل طهرانی، نشر مرتضوی، ۱۳۷۶. و نیز ینابیع الموده، غررالخصائص، کامل الزیارات.</ref> و … توجه هر انسان آزاده ای را به خود جلب کرده است. این فرهنگ سازی توسط معصومین(ع) با گفتار و کردار خود، دالّ بر اهمیّت و تفاضل نسبی این امام همام از بین دیگر ائمّه(ع) است که شیعیان خصوصاً و مسلمین و غیرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام ویژه می‌ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدّیقه طاهره ـ علیها السّلام ـ نیز به موجب ده‌ها روایت از لسان پیامبر اکرم(ص) و ائمّه معصومین(ع) به چشم می‌خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیّت ویژه ایشان در نزد معصومین و شیعیان آنهاست.<ref>ر. ک. پرتوی از فضایل حضرت فاطمه زهرا(س) درکلام معصومین. نوشته میر علی محمدنژاد، نشر سَنا، ۱۳۷۸، چاپ سوره.</ref> | |||
۲. عنصر مظلومیّت. | |||
گرچه اهل البیت(ع) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیّت<ref>. آیه «و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون» (شعراء / ۲۲۵) به مظلومیت اهل بیت تأویل گشته است. تفسیر برهان، ج۳، سید هاشم حسینی بحرانی. | |||
(۱۱۰۷ ق) نشر بنیاد بعثت، چاپ اول، (۱۴۱۵ ق).</ref> به سر برده و مورد آزار و اذیت حکّام جور و بعضی از نابخردان واقع می شدندولکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت. در عصر امام علی(ع) تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی(ع) و نیز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمی‌گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمّه(ع) بدون تعرّض و ظلم و ستم می‌بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدّل و روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌آمد. این تخم عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیّت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می‌پردازند در خصوص امام حسین(ع) عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارتنامه‌ها و احادیث<ref>. امام باقر(ع) فرمودند: «ان الحسین صاحب کربلا قتل مظلوماً مکروباً عطشاناً لهفاناً» کامل الزیارات ص/ ۱۶۸، نشر مرتضوین نجف / ۱۳۵۶. و نیز آیه «أَذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» (حج، ۳۶) نیز طبق روایات، درباره حسین بن علی(ع) است. تفسیر قمی، ذیل آیه و بحار ج۲۴، ص/ ۲۲۳.</ref> یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی، بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه دار کرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان و اسلام حِراست | |||
می‌کنند، این مهم، جایگاه و محبوبیّت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است. | |||
۳. عنصر شهادت. | |||
( | اگرچه اهل البیت(ع) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده‌اند، اما هیچ شهادتی به قباحت طریقه کشته شدن امام حسین(ع) نمی‌رسد<ref>کتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سید بن طاووس را مطالعه کنید.</ref> و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است ولکن امام کُشی قبیح و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین(ع) با فجیع‌ترین حالت ممکن (به دست مسلمین به ظاهر مسلمان) که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمّه(ع) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.<ref>الصوارم المهرقه. قاضی نورالله شوشتری، ص/ ۱۹۸، نشر نهضت تهران، (۱۳۶۷هـ).</ref> | ||
{{پایان پاسخ}} | |||
==مطالعه بیشتر== | |||
* ''امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعی''، اکبراسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع)، قم. | |||
* ''پرتوی از فضائل حضرت زهرا(س)''، میر علی محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸. | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = | ||
|شاخه فرعی۱ = | |شاخه فرعی۱ = | ||
|شاخه فرعی۲ = | |شاخه فرعی۲ = | ||
|شاخه فرعی۳ = | |شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = | ||
| تیترها = | | تیترها = | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = | ||
| کیفیت = | | کیفیت = | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ ۱۲ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۱۶
چرا در مسئله گرامیداشت برخی از ائمّه(ع) چون امام علی و امام حسین ـ علیهما السلام ـ نزد مردم از محبوبیّت بیشتری برخوردار بوده و برای دیگر امامان چنین نمی‌باشد؟
بی شک وجود و شأن پیامبر مکرّم اسلام حضرت محمّد مصطفی(ص) و عترت ایشان، از یگانه دخت ایشان فاطمه(س) تا شوهر و یازده فرزند معصوم او در نزد مسلمین راستین (شیعیان اثناعشری) مطابق با سفارشات مکرّر پیامبر اکرم(ص) همچون حدیث ثقلین[۱] از جایگاه و منزلت و محبوبیّت مثال زدنی و ویژه برخوردار بوده و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل قائل نبوده و با ایمان و اعتقاد راسخ به‌طور مساوی خطاب به این ذوات مقدسه بانک برمی‌آورد
«بأبی أَنتُم و أُمّی و نَفسی و أَهلی و مَالی»[۲]
پدر و مادر و جان من و نیز خانواده و مال من به قربان شما.
بنابراین محبّت و مودّت به اهل البیت(ع) محبّت به رسول خدا[۳] و محبت به ایشان محبّت به خداست. «مَن أَحَبّکم فقد أَحبَّ اللهَ و مَنْ أَبغَضَکُم فَقَد أَبغَضَ الله»[۴] زمخشری در کشاف احادیثی را مبنی بر ضرورت محبّت تمامی اهل البیت(ع) بیان کرده که گویای تساوی محبوبیّت ایشان برای شیعیان است.[۵] وانگهی ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت گری بشر (ولایت مطلقه ایشان) نیز علی السّویه می‌باشد؛ یعنی جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرائط موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آنجا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آنجا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می‌باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمّه(ع) اگر در زمان امام حسین(ع) بودند (به عنوان ولیّ امر) همان کاری را می‌کردند که ابی عبدالله الحسین(ع) انجام دادند و لکن هیچ‌یک از ائمّه(ع) در موقعیت و جایگاه آن حضرت واقع نشدند. پس این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین(ع) بوده و همه اهل البیت(ع) و حتی از آدم تا خاتم به این جایگاه احترام ویژه ای می‌گذارند.
این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی‌کاهد، مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی‌کاهد که بنابر نقل‌های متعدد[۶] فاطمه بر دیگر ائمّه و معصومین برتری دارد وانگهی فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولی، امر الهی بر آن کارگر نشده است. با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی، دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت‌ها و… نمی‌باشد، الّا در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسبی یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره می‌شود. شایان ذکر است که عرف مردم هیچگاه ملاک ارزیابی در این مقال نمی‌باشد چه اینکه عرف تنها نقش قابلی داشته و در صورت خطا و اشتباه باید اعتقادات و اعمال خود را به منابع اصلی دین عرضه نماید.
عوامل توجه بیشتر مردم به امام علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) و امام حسین(ع):
۱. فرهنگ سازی توسط خود معصومین.
وجود ده‌ها روایت از پیامبر مکرم اسلام و ائمّه معصومین(ع) مبنی بر محوریّت ولایت امام علی(ع) در عبادات و طاعات و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیّتی آن حضرت، توسط پیامبر، از پشت پرده‌های شب معراج گرفته، تا سابقه جبهه و جهادِ مخلصانه و شجاعانه او و تا عبادات و بندگی روز و شب او، و تا معرّفی او در غدیر خم به عنوان رهبر و جانشین بر حق پیامبر و نیز برادر و جان پیامبر و …[۷] توجه شیعیان و مسلمین هر زمان را به خود معطوف نموده و حتی غیر مسلمین را به حیرت آورده است.[۸] و همچنین وجود ده‌ها روایت در اهمیّت و عظمت کربلا، که آدم و عالم را مشغول خود نموده است، از نفس زیارت عاشورا به عنوان حدیث قدسی[۹] گرفته، تا پذیرش توبه حضرت آدم با آن[۱۰] و تا گریه‌های پیامبر و اهل البیت(ع) و تشویق بر برپایی عزای حسینی و اجر و ثواب مترتّب بر آن[۱۱] و تا گریستن زمین و آسمان[۱۲] و … توجه هر انسان آزاده ای را به خود جلب کرده است. این فرهنگ سازی توسط معصومین(ع) با گفتار و کردار خود، دالّ بر اهمیّت و تفاضل نسبی این امام همام از بین دیگر ائمّه(ع) است که شیعیان خصوصاً و مسلمین و غیرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام ویژه می‌ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدّیقه طاهره ـ علیها السّلام ـ نیز به موجب ده‌ها روایت از لسان پیامبر اکرم(ص) و ائمّه معصومین(ع) به چشم می‌خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیّت ویژه ایشان در نزد معصومین و شیعیان آنهاست.[۱۳]
۲. عنصر مظلومیّت.
گرچه اهل البیت(ع) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیّت[۱۴] به سر برده و مورد آزار و اذیت حکّام جور و بعضی از نابخردان واقع می شدندولکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت. در عصر امام علی(ع) تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی(ع) و نیز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمی‌گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمّه(ع) بدون تعرّض و ظلم و ستم می‌بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدّل و روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌آمد. این تخم عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیّت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می‌پردازند در خصوص امام حسین(ع) عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارتنامه‌ها و احادیث[۱۵] یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی، بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه دار کرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان و اسلام حِراست می‌کنند، این مهم، جایگاه و محبوبیّت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است.
۳. عنصر شهادت.
اگرچه اهل البیت(ع) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده‌اند، اما هیچ شهادتی به قباحت طریقه کشته شدن امام حسین(ع) نمی‌رسد[۱۶] و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است ولکن امام کُشی قبیح و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین(ع) با فجیع‌ترین حالت ممکن (به دست مسلمین به ظاهر مسلمان) که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمّه(ع) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.[۱۷]
مطالعه بیشتر
- امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعی، اکبراسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
- پرتوی از فضائل حضرت زهرا(س)، میر علی محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸.
منابع
- ↑ عیون اخبار الامام الرضا(ع) ج۱، ح/ ۲۵. شیخ صدوق (۳۰۵–۳۸۱ ق) نشر جهان، ۱۳۷۸ ق.
- ↑ مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره، شیخ عباس قمی.
- ↑ . ینابیع المودّه ص/ ۳۳۰، سلیمان بن ابراهیم قندوزی، مکتبه الحیدریه نجف، ۱۳۸۴ ق.
- ↑ مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره، شیخ عباس قمی.
- ↑ . کشاف، زمخشری، ج۴، ص/ ۲۲۰، دارالفکر (۱۳۹۷).
- ↑ علل الشرایع، شیخ صدوق (۳۰۵–۳۸۱ ق) ص/ ۸۵. نشر مکتبه الداوری، قم.
- ↑ ر. ک. بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۷، ص/ ۱۸۶، مؤسسه الوفاء، بیروت، ینابیع الموده، ص/ ۱۳۳ باب / ۳۷، همان؛ میزان الاعتدال، ذهبی (۷۴۸ ق) ج۳، ص/ ۱۱۸، شماره / ۵۸۰۲؛ کفایه الطالب، گنجی شافعی، ص/ ۲۴۷ باب / ۶۲.
- ↑ . ر.ک. امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، اکبر اسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع) چاپ اول، ۱۳۸۱، اعتماد، قم.
- ↑ بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج۹۸ ص/ ۲۹۹، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، (۱۴۰۴ ق).
- ↑ معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص/ ۱۲۵، نشر جامعه مدرسین قم، ۱۳۶۱ هـ.ش.
- ↑ احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین(ع) را در بحار الانوار، ج۴۴ ص۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه کنید. و نیز کتاب آثار و برکات سیدالشهداء در دنیا و آخرت. علیرضارجائی تهرانی،انتشارات نبوغ، ۱۳۸۱.
- ↑ ر. ک. شفاء الصدور، حاج میرزا ابوالفضل طهرانی، نشر مرتضوی، ۱۳۷۶. و نیز ینابیع الموده، غررالخصائص، کامل الزیارات.
- ↑ ر. ک. پرتوی از فضایل حضرت فاطمه زهرا(س) درکلام معصومین. نوشته میر علی محمدنژاد، نشر سَنا، ۱۳۷۸، چاپ سوره.
- ↑ . آیه «و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون» (شعراء / ۲۲۵) به مظلومیت اهل بیت تأویل گشته است. تفسیر برهان، ج۳، سید هاشم حسینی بحرانی. (۱۱۰۷ ق) نشر بنیاد بعثت، چاپ اول، (۱۴۱۵ ق).
- ↑ . امام باقر(ع) فرمودند: «ان الحسین صاحب کربلا قتل مظلوماً مکروباً عطشاناً لهفاناً» کامل الزیارات ص/ ۱۶۸، نشر مرتضوین نجف / ۱۳۵۶. و نیز آیه «أَذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» (حج، ۳۶) نیز طبق روایات، درباره حسین بن علی(ع) است. تفسیر قمی، ذیل آیه و بحار ج۲۴، ص/ ۲۲۳.
- ↑ کتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سید بن طاووس را مطالعه کنید.
- ↑ الصوارم المهرقه. قاضی نورالله شوشتری، ص/ ۱۹۸، نشر نهضت تهران، (۱۳۶۷هـ).