حدیث نحس بودن ۱۲ روز از سال: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۳ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۰۰

سؤال

منبع و سند روایت امام صادق که فرمود: «ایام نحس سال ۱۲ روز است»؛ چیست؟

این روایت فقط در کتاب منتخب تقویم الشیعه آمده است که علاوه بر اینکه سند ندارد، از کتاب‌های معتبر و دست اول روایی نیز نیست؛ شبیه این روایت از امام حسن عسکری هم نقل شده است که آن هم سند ندارد.

در این روایت به ترتیب روزهای ۲۲محرم، ۱۰ صفر، ۴ربیع الاول، ۲۸ربیع الثانی، ۲۸جمادی الاولی، ۱۲جمادی الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی قعده، ۸ ذی الحجه، به عنوان روزهای نحس سال معرفی شده‌اند.

متن حدیث

«عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ:‏ أَنَّ فِی کُلِّ شَهْرٍ مِنَ الشُّهُورِ الْعَرَبِیَّه یَوْمُ نَحْسٍ لَا یَصْلُحُ ارْتِکَابُ شَیْءٍ مِنَ الْأَعْمَالِ فِیهِ سِوَی الْخَلْوَة وَ الْعِبَادَة وَ الصَّوْمِ وَ هِیَ الثَّانِی وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الْمُحَرَّمِ وَ الْعَاشِرُ مِنْ صَفَرٍ وَ الرَّابِعُ مِنَ الرَّبِیعِ الْأَوَّلِ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الرَّبِیعِ الثَّانِی وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ جُمَادَی الْأُولَی وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ جُمَادَی الثَّانِیَه وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ رَجَبٍ وَ السَّادِسُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَعْبَانَ وَ الرَّابِعُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ الثَّانِی مِنْ شَوَّالٍ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ ذِی الْقَعْدَه وَ الثَّامِنُ ذِی الْحِجَّه».^[۱]

«

امام حسن عسکری(ع): «در هر ماهی از ماه‌های عربی (قمری) روزی نحس است که نباید در آن روز کاری انجام شود، غیر از خلوت با خدا، عبادت و روزه گرفتن. آن روزها عبارتند از: ۲۲ محرم، ۱۰ صفر، ۴ ربیع‌الاول، ۲۸ ربیع‌الثانی، ۲۸ جمادی‌الاولی، ۱۲ جمادی‌الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴ رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی‌قعده، ۸ ذی‌حجه».

»

سند

حدیث نحس بودن ۱۲ روز از سال، توسط علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار، بدون سلسه‌سند و با عبارت «در برخی از کتاب‌ها روایت شده» ذکر شده است.^[۱] بنابراین این روایت ضعیف است.

روایات مشابه

عباس حسینی کاشانی (درگذشت ۱۳۸۹ش) در کتاب منتخب تقویم الشیعه حدیثی از امام علی(ع) ذکر کرده که بر اساس آن دو روز از هر ماه قمری نحس شمرده شده است. برخی از روزهایی که در این روایت ذکر شده، با روزهایی که در حدیث نحس بودن ۱۲ روز از سال آمده مطابق است. این روایت نیز بدون سلسله‌سند ذکر شده^[۲]

با دقت در این دو روایت شباهت‌های ایامی که از آنها نام برده‌اند به راحتی قابل درک است. تنها در یک مورد دو روایت با هم متفاوت هستند و آن روز ۱۲ یا ۲۸ جمادی الثانی است که در روایت امام حسن عسکری ۱۲جمادی الثانی ثبت شده است و در روایت امام صادق ۲۸ جمادی الثانی ثبت شده است.

به نظر می‌رسد چنان‌که سید عباس حسینی کاشانی در کتاب منتخب تقویم الشیعه اختلاف نسخه در ثبت را، ناشی از خطای نسخه نویسان می‌داند و بدون تأیید اصل هر دو روایت، احتمال همانندی متن دو روایت را از جهت شمارش روزهای نحس، قوت می‌بخشد.

بنابراین روایت امام صادق تنها درکتاب منتخب تقویم الشیعه آمده که در آنجا نیز بدون ذکر سند ثبت شده است و در پایان با روایت امام حسن عسکری که علامه مجلسی بدون ذکر منبع وسند، آن را ذکر می‌کند شباهت متنی دارد.

نحس بودن برخی روزها

روایاتی که در زمینه نحوست ایام ذکر شده است گوناگون است برخی از حضرت علی –سلام الله علیه- و برخی از امام حسن عسکری –سلام الله علیه- و برخی از امام صادق–سلام الله علیه- هستند، البته تعداد روزهایی که در روایت امیر المومنین–سلام الله علیه- ذکر شده است ۲۴ روز در سال و به عبارتی در هر ماه دو روز از آن نحس شمرده شده؛ اما در روایتی که از امام حسن عسکری–سلام الله علیه- نقل شده است ۱۲ روز از سال را نحس معرفی کرده است.

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق، ج‏۵۶، ص۵۵.
↑ حسینی کاشانی، عباس، منتخب تقویم الشیعه، بی جا، دار الحجه البیضاء، چاپ اول، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۲۹.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق، ج‏۵۶، ص۵۵.

[2] حسینی کاشانی، عباس، منتخب تقویم الشیعه، بی جا، دار الحجه البیضاء، چاپ اول، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۲۹.

[۱]

[۲]

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 ==متن حدیث==
-{{متن عربی|عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ:‏ أَنَّ فِی کُلِّ شَهْرٍ مِنَ الشُّهُورِ الْعَرَبِیَّه یَوْمُ نَحْسٍ لَا یَصْلُحُ ارْتِکَابُ شَیْءٍ مِنَ الْأَعْمَالِ فِیهِ سِوَی الْخَلْوَة وَ الْعِبَادَة وَ الصَّوْمِ وَ هِیَ الثَّانِی وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الْمُحَرَّمِ وَ الْعَاشِرُ مِنْ صَفَرٍ وَ الرَّابِعُ مِنَ الرَّبِیعِ الْأَوَّلِ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الرَّبِیعِ الثَّانِی وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ جُمَادَی الْأُولَی وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ جُمَادَی الثَّانِیَه وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ رَجَبٍ وَ السَّادِسُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَعْبَانَ وَ الرَّابِعُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ الثَّانِی مِنْ شَوَّالٍ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ ذِی الْقَعْدَه وَ الثَّامِنُ ذِی الْحِجَّه}}.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق، ج‏۵۶، ص۵۵.</ref>
+{{متن عربی|عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ:‏ أَنَّ فِی کُلِّ شَهْرٍ مِنَ الشُّهُورِ الْعَرَبِیَّه یَوْمُ نَحْسٍ لَا یَصْلُحُ ارْتِکَابُ شَیْءٍ مِنَ الْأَعْمَالِ فِیهِ سِوَی الْخَلْوَة وَ الْعِبَادَة وَ الصَّوْمِ وَ هِیَ الثَّانِی وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الْمُحَرَّمِ وَ الْعَاشِرُ مِنْ صَفَرٍ وَ الرَّابِعُ مِنَ الرَّبِیعِ الْأَوَّلِ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الرَّبِیعِ الثَّانِی وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ جُمَادَی الْأُولَی وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ جُمَادَی الثَّانِیَه وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ رَجَبٍ وَ السَّادِسُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَعْبَانَ وَ الرَّابِعُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ الثَّانِی مِنْ شَوَّالٍ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ ذِی الْقَعْدَه وَ الثَّامِنُ ذِی الْحِجَّه}}.<ref name=":0">مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق، ج‏۵۶، ص۵۵.</ref>
 {{نقل قول|امام حسن عسکری(ع): «در هر ماهی از ماه‌های عربی (قمری) روزی نحس است که نباید در آن روز کاری انجام شود، غیر از خلوت با خدا، عبادت و روزه گرفتن. آن روزها عبارتند از: ۲۲ محرم، ۱۰ صفر، ۴ ربیع‌الاول، ۲۸ ربیع‌الثانی، ۲۸ جمادی‌الاولی، ۱۲ جمادی‌الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴ رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی‌قعده، ۸ ذی‌حجه».}}<br />
 ==سند==
-علامه مجلسی در مورد این روایت نه تنها منبعی ذکر نمی‌کند، بلکه روایت را با عبارت مجهول «رُوِیَ» در بعضی از کتاب‌ها روایت شده است، آغاز می‌کند. این گونه تعبیر از روایت، نشانه ضعف سندی روایت است.
+حدیث نحس بودن ۱۲ روز از سال، توسط علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار، بدون سلسه‌سند و با عبارت «در برخی از کتاب‌ها روایت شده» ذکر شده است.<ref name=":0" /> بنابراین این روایت ضعیف است.
-در کتاب ترجمه منتخب تقویم الشیعه به برخی از روایات دیگر، از جمله روایت امام صادق–سلام الله علیه- در این زمینه اشاره کرده است؛ دراین روایت نیز دوازده روز از سال‌های قمری نحس شمرده شده است و آن ایام را چنین نام می‌برد:
+== روایات مشابه ==
+عباس حسینی کاشانی (درگذشت ۱۳۸۹ش) در کتاب منتخب تقویم الشیعه حدیثی از امام علی(ع) ذکر کرده که بر اساس آن دو روز از هر ماه قمری نحس شمرده شده است. برخی از روزهایی که در این روایت ذکر شده، با روزهایی که در حدیث نحس بودن ۱۲ روز از سال آمده مطابق است. این روایت نیز بدون سلسله‌سند ذکر شده<ref>حسینی کاشانی، عباس، منتخب تقویم الشیعه، بی جا، دار الحجه البیضاء، چاپ اول، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۲۹.</ref>
-«۲۲محرم، ۱۰ صفر، ۴ ربیع الاول، ۲۸ ربیع الثانی، ۲۸ جمادی الاولی، ۲۸ جمادی الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴ رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی قعده، ۸ ذی الحجه».<ref>حسینی کاشانی، عباس، منتخب تقویم الشیعه، بی جا، دار الحجه البیضاء، چاپ اول، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۲۹.</ref>
 با دقت در این دو روایت شباهت‌های ایامی که از آنها نام برده‌اند به راحتی قابل درک است. تنها در یک مورد دو روایت با هم متفاوت هستند و آن روز ۱۲ یا ۲۸ جمادی الثانی است که در روایت امام حسن عسکری ۱۲جمادی الثانی ثبت شده است و در روایت امام صادق ۲۸ جمادی الثانی ثبت شده است.
@@ خط ۳۱: / خط ۳۰: @@
 بنابراین روایت امام صادق تنها درکتاب منتخب تقویم الشیعه آمده که در آنجا نیز بدون ذکر سند ثبت شده است و در پایان با روایت امام حسن عسکری که علامه مجلسی بدون ذکر منبع وسند، آن را ذکر می‌کند شباهت متنی دارد.
-== نحس بودن برخی روزها ==
+==نحس بودن برخی روزها==
 {{اصلی|نحس بودن ایام}}
 روایاتی که در زمینه نحوست ایام ذکر شده است گوناگون است برخی از حضرت علی –سلام الله علیه- و برخی از امام حسن عسکری –سلام الله علیه- و برخی از امام صادق–سلام الله علیه- هستند، البته تعداد روزهایی که در روایت امیر المومنین–سلام الله علیه- ذکر شده است ۲۴ روز در سال و به عبارتی در هر ماه دو روز از آن نحس شمرده شده؛ اما در روایتی که از امام حسن عسکری–سلام الله علیه- نقل شده است ۱۲ روز از سال را نحس معرفی کرده است.