حدیث نحس بودن ۱۲ روز از سال

سؤال

منبع و سند روایت امام صادق که فرمود: «ایام نحس سال ۱۲ روز است»؛ چیست؟

این روایت فقط در کتاب منتخب تقویم الشیعه آمده است که علاوه بر اینکه سند ندارد، از کتاب‌های معتبر و دست اول روایی نیز نیست؛ شبیه این روایت از امام حسن عسکری هم نقل شده است که آن هم سند ندارد.

در این روایت به ترتیب روزهای ۲۲محرم، ۱۰ صفر، ۴ربیع الاول، ۲۸ربیع الثانی، ۲۸جمادی الاولی، ۱۲جمادی الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی قعده، ۸ ذی الحجه، به عنوان روزهای نحس سال معرفی شده‌اند.

متن حدیث

«عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ:‏ أَنَّ فِی کُلِّ شَهْرٍ مِنَ الشُّهُورِ الْعَرَبِیَّه یَوْمُ نَحْسٍ لَا یَصْلُحُ ارْتِکَابُ شَیْءٍ مِنَ الْأَعْمَالِ فِیهِ سِوَی الْخَلْوَة وَ الْعِبَادَة وَ الصَّوْمِ وَ هِیَ الثَّانِی وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الْمُحَرَّمِ وَ الْعَاشِرُ مِنْ صَفَرٍ وَ الرَّابِعُ مِنَ الرَّبِیعِ الْأَوَّلِ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنَ الرَّبِیعِ الثَّانِی وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ جُمَادَی الْأُولَی وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ جُمَادَی الثَّانِیَه وَ الثَّانِی عَشَرَ مِنْ رَجَبٍ وَ السَّادِسُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَعْبَانَ وَ الرَّابِعُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ الثَّانِی مِنْ شَوَّالٍ وَ الثَّامِنُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ ذِی الْقَعْدَه وَ الثَّامِنُ ذِی الْحِجَّه».؛

« امام حسن عسکری(ع): «در هر ماهی از ماه‌های عربی (قمری) روزی نحس است که نباید در آن روز کاری انجام شود، غیر از خلوت با خدا، عبادت و روزه گرفتن. آن روزها عبارتند از: ۲۲ محرم، ۱۰ صفر، ۴ ربیع‌الاول، ۲۸ ربیع‌الثانی، ۲۸ جمادی‌الاولی، ۱۲ جمادی‌الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴ رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی‌قعده، ۸ ذی‌حجه». »

سند

علامه مجلسی در مورد این روایت نه تنها منبعی ذکر نمی‌کند، بلکه روایت را با عبارت مجهول «رُوِیَ» در بعضی از کتاب‌ها روایت شده است، آغاز می‌کند. این گونه تعبیر از روایت، نشانه ضعف سندی روایت است.

در کتاب ترجمه منتخب تقویم الشیعه به برخی از روایات دیگر، از جمله روایت امام صادق–سلام الله علیه- در این زمینه اشاره کرده است؛ دراین روایت نیز دوازده روز از سال‌های قمری نحس شمرده شده است و آن ایام را چنین نام می‌برد:

«۲۲محرم، ۱۰ صفر، ۴ ربیع الاول، ۲۸ ربیع الثانی، ۲۸ جمادی الاولی، ۲۸ جمادی الثانی، ۱۲ رجب، ۲۶ شعبان، ۲۴ رمضان، ۲ شوال، ۲۸ ذی قعده، ۸ ذی الحجه».

با دقت در این دو روایت شباهت‌های ایامی که از آنها نام برده‌اند به راحتی قابل درک است. تنها در یک مورد دو روایت با هم متفاوت هستند و آن روز ۱۲ یا ۲۸ جمادی الثانی است که در روایت امام حسن عسکری ۱۲جمادی الثانی ثبت شده است و در روایت امام صادق ۲۸ جمادی الثانی ثبت شده است.

به نظر می‌رسد چنان‌که سید عباس حسینی کاشانی در کتاب منتخب تقویم الشیعه اختلاف نسخه در ثبت را، ناشی از خطای نسخه نویسان می‌داند و بدون تأیید اصل هر دو روایت، احتمال همانندی متن دو روایت را از جهت شمارش روزهای نحس، قوت می‌بخشد.

بنابراین روایت امام صادق تنها درکتاب منتخب تقویم الشیعه آمده که در آنجا نیز بدون ذکر سند ثبت شده است و در پایان با روایت امام حسن عسکری که علامه مجلسی بدون ذکر منبع وسند، آن را ذکر می‌کند شباهت متنی دارد.

نحس بودن برخی روزها

روایاتی که در زمینه نحوست ایام ذکر شده است گوناگون است برخی از حضرت علی –سلام الله علیه- و برخی از امام حسن عسکری –سلام الله علیه- و برخی از امام صادق–سلام الله علیه- هستند، البته تعداد روزهایی که در روایت امیر المومنین–سلام الله علیه- ذکر شده است ۲۴ روز در سال و به عبارتی در هر ماه دو روز از آن نحس شمرده شده؛ اما در روایتی که از امام حسن عسکری–سلام الله علیه- نقل شده است ۱۲ روز از سال را نحس معرفی کرده است.