مجمع البیان طبرسی

مولف

ابوعلی فضل بن حسن طبرسی ملقب به امین الاسلام که سال و مکان تولد وی نامشخص است. برخی او را متولد تفرش یا تبرستان می دانند. وفات او در سال 548 هجری واقع شده است و در مشهد مدفون است. از مشایخ معروف وی می توان به ابوعلی فرزند شیخ طوسی اشاره کرد. از معروف ترین شاگردان او ابن شهرآشوب و قطب راوندی هستند. از اثار او می توان به مجمع البیان، جوامع الجامع واعلام الوری نام برد.

گزارش محتوا

مجمع البيان شامل مباحثى چون: قرائت، اعراب، لغات، بيان مشكلات، ذكر مطالب مربوط به معانى و بيان، شأن نزول آيات، اخبار وارد در آيات و شرح و تبيين قصص و حكايات است. اين تفسير، بسيار متأثر از تبيان شيخ طوسى است; با اين تفاوت كه طبرسى با تقسيم بندى مباحث، زمينه استفاده بهتر و گزينش آسان تر استفاده كننده را فراهم ساخته است. مؤلف نظريات مفسران عامه را نقل و با روش عالمانه نقد مى كند

انگیزه نگارش

روش

جایگاه

تفسير مجمع البيان، يكى از مهم ترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام است كه دانشمندان شيعه و سنى آن را مورد توجه قرار داده اند و از آن به عنوان يكى از منابع تفسير ياد كرده اند و آن را از جمله تفاسير قديم دانسته اند كه به نيكوترين صورت، با الگوى مناسب و ثابت، تنظيم شده است. شيخ شلتوت ،مفتى بزرگ اهل سنت و دانشمند روشن بين كشور مصر، در مقدمه اى، كه بر اين تفسير نگاشته است، مى نويسد: مجمع البيان، در ميان كتابهاى تفسيرى بى همتا است. اين تفسير داراى گستردگى ژرف و تنوع در مطالب و ترتيب ممتازى است كه در ميان تفاسير پيش از او بى نظير و در ميان آثار پس از او كم نظير است. اهميت مجمع البيان به سبب جامعيت، اتقان و استحكام مطالب، ترتيب دقيق، تفسير روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسى آرا است. . مرحوم قاضى نورالله شوشترى مى نويسد: «تفسير كبير او، كه مسمي به مجمع البيان است، در جامعيت او در فنون، فضل و كمال بيان، كافى و دليل وافى است».[1]

نشر و ترجمه

اين كتاب در 10 جلد به زبان عربي به همت موسسه الاعلمي للمطبوعات بيروت در سال 1415 ه.ق و با تعليقات سيد هاشم رسولي محلاتي در تهران به چاپ رسيده است. همچنين ترجمه اين کتاب در 20 جلد به فارسي عرضه شده است.