نمایش مبدأ برای روایت به کمال رسیدن مردان بیشتر و زنان کمتر

{{شروع متن}}
{{سوال}}
در روایات آمده است: «کَمُلَ مِنَ الرِّجَالِ کَثِیرٌ وَ لَمْ یَکْمُلْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا أَرْبَعٌ: آسیه بنت مزاحم امرأه فرعون، مریم بنت عمران، خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد صلی الله علیه و آله» این روایات چقدر قابل استناد است؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}

روایات به کمال رسیدن مردان بیشتر و زنان کمتر در منابع اهل سنت آمده است. منابع اهل سنت گاهی گفته‌اند از زنان فقط [[الگو بودن آسیه همسر فرعون|آسیه همسر فرعون]] و [[حضرت مریم(س)|مریم]] به کمال رسیده‌اند؛ گاهی گفته‌اند فقط آسیه، مریم و [[الگوبودن حضرت خدیجه(س)|خدیجه]] به کمال رسیده‌اند و گاهی گفته‌اند فقط آسیه، مریم، خدیجه و [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه]] به کمال رسیده‌اند. این روایات در منابع معتبر شیعه وجود ندارد و برخی از کتاب‌های اخیر شیعه به نظر می‌رسد روایت به کمال رسیدن چهار نفر از زنان را، از اهل سنت آورده‌اند.

روایات به کمال رسیدن مردان بیشتر و زنان کمتر با همدیگر اختلاف دارند و نمی‌توان بدان استناد کرد. به کمال رسیدن با ایمان و عمل صالح است و در آموزه‌های دینی فرقی بین زن و مرد نیست. هر کدام که در مسیر ایمان و عمل صالح باشند، به کمال می‌رسند.

== روایات اهل سنت ==
در کتاب‌های [[اهل سنت]] گاهی آمده است که از زنان فقط دو نفر به کمال رسیدند؛ گاهی می‌گوید سه نفر و گاهی نیز چهار نفر را می‌شمارد.

== به کمال رسیدن آسیه و مریم ==
[[احمد بن حنبل]] از ابی موسی اشعری نقل می‌کند که [[حضرت محمد|رسول خدا(ص)]] فرمود: {{متن عربی|كَملَ مِنَ الرِّجالِ كَثِيرٌ ولَمْ يَكْمُلْ مِنَ النِّسَاءِ إلاَّ آسِيَه امْرَأه فِرْعَوْنَ ومَرْيَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ}}<ref>أحمد بن حنبل، مسند أحمد، بیروت، دار صادر، ج۴، ص۳۹۴ و ص۴۰۹.</ref> از مردان افراد زیادی به کمال رسیدند؛ اما از زنان جز آسیه زن فرعون و مریم دختر عمران کسی به کمال نرسید.

در کتب دیگر اهل سنت نیز همین مضمون آمده است.<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بی‌جا، دار الفکر للطباعه والنشر والتوزیع، ۱۴۰۱ق/ ۱۹۸۱م، ج۴، ص۱۳۱ و ص۱۳۹. ج۶، ص۲۰۵.</ref><ref>نیسابوری، مسلم، صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر، ج۷، ص۱۳۳.</ref><ref>قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، بی‌جا، دار الفکر للطباعه والنشر والتوزیع، ج۲، ص۱۰۹۱.</ref><ref>ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، بیروت، دار الفکر للطباعه والنشر والتوزیع، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م، ج۳، ص۱۷۹، حدیث۱۸۹۴.</ref><ref>نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، بیروت، دار الکتب العلمیه، ص۷۳ و ص۷۴.</ref>

== به کمال رسیدن آسیه، مریم و خدیجه ==
ابن کثیر<ref>ابن کثیر، اسماعیل بن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار المعرفه للطباعه والنشر والتوزیع، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م، ج۱، ص۳۷۱. ج۴، ص۴۲۱.</ref> و شوکانی<ref>شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، بی‌جا، عالم الکتاب، ج۵، ص۲۵۷.</ref> در روایتی آورده است که رسول خدا(ص) فرمود: {{متن عربی|كمل من الرجال كثير ولم يكمل من النساء إلا ثلاث: مريم بنت عمران وآسيه امرأه فرعون وخديجه بنت خويلد}} از مردان افراد زیادی به کمال رسیدند، اما از زنان جز سه نفر به کمال نرسید: آسیه زن فرعون و مریم دختر عمران و خدیجه دختر خویلد».

== به کمال رسیدن آسیه، مریم، خدیجه و فاطمه ==
مفسران اهل سنت در روایتی آورده‌اند که رسول خدا(ص) فرمود: {{متن عربی| كمل من الرجال كثير، و لم يكمل من النساء إلا مريم و آسيه امرأه فرعون و خديجه بنت خويلد و فاطمه بنت محمد" صلى الله عليه و سلم.}}
‏<ref>طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۸۰.</ref><ref>ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق، ج۹، ص۳۵۳.</ref>
‏<ref>زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۷۳.</ref>
از مردان افراد زیادی به کمال رسیدند، اما از زنان جز چهار نفر به کمال نرسید: آسیه زن فرعون و مریم دختر عمران و خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد».

== روایت در منابع شیعه ==
منابع معتبر شیعه این روایات را نقل نکرده است و به نظر می‌رسد برخی از منابع اخیر شیعه روایت را از منابع اهل سنت آورده‌اند که بسیاری از مردان به کمال رسیدندغ اما از زنان فقط چهار نفر به کمال رسید.
# طبرسی متوفای (قرن ششم) در کتاب [[مجمع‌البیان|مجمع البیان]] روایت از ابی‌موسی از رسول‌خدا(ص) آورده است.<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۴۸۰.</ref> هر چند طبرسی آدرس نداده است اما از آنجا که اهل سنت این روایت را ابی‌موسی نقل کرده‌اند‏<ref>طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۸۰.</ref> به نظر می‌رسد وی نیز از اهل سنت آورده است.
# علی بن یونس (متوفای قرن نهم) روایت به کمال رسیدن مردان زیاد و فقط چهار زن را از منابع اهل سنت بدون آوردن نام زنان و بدون [[سلسله حدیث|سلسله سند]] ذکر کرده است.<ref>عاملی نباطی بیاضی، علی بن یونس، الصراط المستقیم، چاپ اول، ۱۳۸۴، بی‌جا، المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، ج۱، ص۱۷۰.</ref>
# فتح‌الله کاشانی (متوفای قرن دهم) روایت را بدون سلسله سند آورده و نام چهار زن را هم ذکر کرده است.<ref>کاشانی، فتح‌الله، زبده التفاسیر، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۳ق، ج۷، ص۱۱۹.</ref> این حدیث را بدون سلسله سند از رسول خدا(ص) نقل کرده‌اند.

== تساوی مقام زن و مرد در معنویات ==
قرآن در این باره می‌فرماید: {{قرآن|یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ|ترجمه= ای مردم، ما همهٔ شما را از زن و مرد آفریدیم و آنگاه شعبه‌های بسیار و فرقه‌های مختلف گردانیدیم، تا بدانید که اصل و نژاد، مایه افتخار نیست و بزرگوارترین شما نزد خدا کسی است که با تقواتر است، خداوند به کار نیک و بد مردم آگاه است.| سوره= حجرات| آیه= ۱۳}}

خداوند در این آیه و آیات دیگر<ref>سوره احزاب، آیه ۳۵، سوره نحل، آیه ۹۷ و ….</ref> زنان و مردان را هم ردیف یکدیگر قرار داده است. از نظر پاداش فرقی بین آنها نگذاشته و اصالت را به پرهیزکاری می‌دهد. آیات دیگری نیز به این حقیقت پرداخته‌اند.

این آیات بیانگر این حقیقتند که زن و مرد در ماهیت انسانی و بدون در نظر گرفتن سنخیت و جنس، مشترکند. همان‌طور که مردان از استعدادهای متنوع برخوردارند، زنان نیز بدون هیچ کاستی دارای این استعدادها هستند و می‌توانند این استعدادها را به فعلیت برسانند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۳۹۲.</ref>

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = حدیث
 | شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
 | شاخه فرعی۲ = دلالت حدیث
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش =
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر = شد
 | ارجاعات =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ب
 | کیفیت = ب
}}
{{پایان متن}}