نمایش مبدأ برای ثواب افطاری‌ دادن در ماه رمضان

{{شروع متن}}
{{سوال}}
آیا افطاری دادن در ماه رمضان ثواب دارد؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
[[پرونده:افطار در حرم حضرت معصومه.jpg|بندانگشتی|افطاری در [[حضرت معصومه(س)|حرم حضرت معصومه(س)]]]]
'''افطاری دادن در ماه رمضان''' از فضیلت‌هایی است که در روایات و سنت اسلامی بدان سفارش شده است. ثواب افطاری دادن به یک روزه‌دار، مانند ثواب آزاد کردن بنده‌ای شمرده شده است و سبب آمرزش گناهان می‌شود. از امام صادق(ع) روایت است که هرکس روزه‌داری را افطاری بدهد، اجر روزه‌دار را می‌برد.

رسم افطاری دادن بنا بر سنت دینی مسلمانان از دیرباز در ایران رواج داشته است. یکی از موضوعات قابل توجه در ماه رمضان، سفره‌ها و مهمانی‌های افطاری است. تقریبا در همه ادوار اسلامی این رسم رایج بوده که امرا و خلفا و همچنین کسانی که نذوراتی داشتند، در مساجد یا مکان‌هایی خاص، سفره‌های افطاری می‌گستردند.

== روایات درباره افطاری دادن ==
[[پرونده:افطار در مسجدالنبی.jpg|بندانگشتی| سفره افطار در مسجدالنبی|267x267پیکسل]]
بنا بر روایات، افطاری دادن ثواب بزرگی دارد، [[پیامبر(ص)]] فرموده است: «هر کس از شما در این ماه روزه‌داری را افطار دهد؛ خدای تعالی پاداش عملش را ثواب یک بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان گذشته او قرار خواهد داد. فردی گفت: یا رسول‌الله! همه ما که توانایی افطار دادن نداریم. حضرت فرمود: از آتش جهنم بپرهیزید، گرچه به دادن نصف دانه خرما باشد (اگر این را هم ندارید) به دادن شربت ساده‌ای باشد.»<ref>جوادی آملی، عبدالله، اسرار عبادات، الزهرا، ۱۳۷۲، بی‌جا، ص۱۶۵. و نیز غفاری، علی اکبر؛ غفاری، محمد جواد؛ بلاغی، صدر، ترجمه من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق، تهران، صدوق، ۱۳۶۷، ج۲، ص۴۷۳.</ref>

[[امام صادق(ع)]] گفته است هر مؤمنی که مؤمن دیگری را در شب ماه رمضان افطار دهد، خداوند برای او ثواب آزاد کردن سی بنده می‌نویسد، و در نزد خدا برای او یک دعا مستجاب خواهد بود.<ref>بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۱۶؛ به نقل از [https://hawzah.net/fa/Question/View/65933/ثواب-افطاری-دادن ثواب افطاری دادن]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۸، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref> [[امام رضا(ع)]] می‌فرماید: کسی که به هنگام افطار، گرده نانی را به نیازمندی بدهد، خداوند گناه او را می‌بخشد و پاداش آزادسازی بنده‌ای از فرزندان اسماعیل را برای او می‌نویسد. امام صادق(ع) می‌فرماید: «امام سجاد(ع) روزی که روزه می‌گرفت دستور می‌داد گوسفندی را سر بریده و آن را قطعه قطعه کرده و طبخ کنند. پس آنگاه که شب فرا می‌رسید، در حالی که روزه بود، دستور می‌داد کسانی که گوشت را قطعه قطعه می‌کنند حاضر شوند و آن را تقسیم کرده درب خانه‌ها بفرستند. این کار را ادامه می‌دادند تا آخرین دیگ نیز تمام شود. آنگاه شام حضرت را که نان و خرما بود، می‌آوردند.»<ref>صالحی، ناد علی، «روزه در اسلام»، فصلنامه معارف اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شماره ۵۵.</ref>

در این ماه کثرت جود و بخشش، موجب اجر مضاعف است و افطار دادن به روزه‌داران استحباب دارد.<ref>الفیض الکاشانی، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۲، ج۲، ص۱۸۴.</ref> پیامبر(ص) در روایتی خطاب به [[امام علی(ع)]] می‌گوید ای علی! مؤمن در دنیا سه خوشحالی دارد: دیدار برادران، افطاری دادن به روزه‌دار، و تهجّد در آخر شب. امام باقر(ع) می‌فرماید اگر مرد مؤمنی را در خانه‌ام افطاری دهم، برایم محبوب‌تر از آن است که فلان تعداد بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنم.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، مراقبات ماه رمضان، ص۱۸۵.</ref>

[[آیت‌اللّه میرزا جواد ملکی تبریزی]] گفته است «از مهم‌ترین کارهای این ماه، افطاری دادن به روزه‌داران است. پاداش آن را در خطبه پیامبر(ص) شنیده‌ای. مهم‌تر، آن است که در این کار، نیّت خالص و مؤدّب شدن به ادب الهی باشد و این که انگیزه آن جز به دست آوردن رضای خدا نباشد، نه ابراز شرافت دنیا و نه شرافت آخرت، نه تقلید و نه رسم و عادت. باید بکوشد تا عمل خود را از این هدف‌ها خالص سازد و آن را با برخی آزمون‌ها بیازماید و از فریبکاری هوای نفْس و شیطان، خاطرجمع نباشد.»<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، مراقبات ماه رمضان، ص۱۸۵.</ref>

[[پرونده:افطار. بین الحرمین.jpg|بندانگشتی| افطاری در بین‌الحرمین]]

== سنت افطاری دادن ==
رسم افطاری دادن بنا بر سنت دینی مسلمانان از دیرباز در ایران رواج داشته است و این موضوع را در بسیاری از متون تاریخی، می‌توان پی گرفت؛ به‌طور مثال، در دورهٔ آل‌بویه، در بغداد، ضیافت‌هایی در همهٔ شب‌های ماه رمضان بر پا بود و بیش از ۱۰۰۰ تن در این میهمانی‌ها شرکت می‌کردند. مهمانی افطاری در دورهٔ صفویه نیز رواج داشت.<ref>عظیمی‌پور، نسیم، «افطاری»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، ج۱، ذیل مدخل.</ref>

در دورهٔ قاجار هنگام افطار در دربار، وزرا، امرا، اشراف و اعیان در محضر شاه، افطار می‌کردند. همچنین بیشتر اعیان در همهٔ شب‌های ماه رمضان افطاری می‌دادند. تمایل به درک ثواب افطاری دادن چندان بود که آشنایان گاه بی‌دعوت بر سر افطار یکدیگر وارد می‌شده‌اند و همچون اهل خانه افطار می‌کردند. همچنین هنگام افطار مستمندی یافت نمی‌شد که کسی داوطلب دادن افطاری به او نباشد. به‌طورکلی برپایی ضیافت‌های افطار در این دوره بسیار مرسوم بود.<ref>عظیمی‌پور، نسیم، «افطاری»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، ج۱، ذیل مدخل.</ref>

یکی از موضوعات قابل توجه در ماه رمضان، سفره‌ها و مهمانی‌های افطاری است. تقریبا در همه ادوار اسلامی این رسم رایج بوده که امرا و خلفا و همچنین کسانی که نذوراتی داشتند، در مساجد یا مکان‌هایی خاص، سفره‌های افطاری و گاه سحری می‌گسترده‌اند، به همین دلیل، در برخی از مساجد آشپزخانه‌هایی برای پخت غذا در ماه رمضان وجود داشت یا برخی از فرمانروایان در آغاز رمضان، مکان‌هایی را برای تهیه غذاهای افطاری و سحری درنظر می‌گرفتند. در مصرِ دوره فاطمی، «دارالفطرة» مکانی بود که در آنجا، انواع غذاها و شیرینی‌ها و نیز ارزاق و مایحتاج موردنیاز مردم در ماه رمضان فراهم و میان مردم تقسیم می‌شد.<ref>رحیمی، فاطمه، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>

قائل بودن به ثواب بسیار در افطاری دادن طبق توصیه‌های مؤکد دینی و باور عمومی مبنی بر اینکه با این عمل ثواب روزه مهمانان به میزبان نیز می‌رسد، باعث می‌شد که بسیاری از اغنیا و مردمی که توانایی مالی بیشتر داشتند افطاری بدهند. [[ابن بطوطه]] در سفر به دمشق، از امرا و قضات و بزرگانی یاد می‌کند که گروه کثیری از مردم را برای سفره‌های افطاری دعوت می‌کردند، چنان‌که هیچ فردی در شب‌های رمضان به تنهایی افطار نمی‌کرد.<ref>رحیمی، فاطمه، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی =ماه‌ها
 | شاخه فرعی۱ =رمضان
 | شاخه فرعی۲ =
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه =شد
 | تیترها =شد
 | ویرایش =شد
 | لینک‌دهی =شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =شد
 | ارجاعات =
 | ارزیابی کمی =
 | تکمیل =
 | اولویت =ب
 | کیفیت =ب
}}
{{پایان متن}}