نمایش مبدأ برای بعثت پیامبران به زبان قوم خویش

{{شروع متن}}
{{سوال}}
آیا می‌توان از آیه ۴ سوره ابراهیم «بلسان قومه» استفاده کرد که برای قوم فارسی‌زبان باید پیامبری به زبان خودش مبعوث شود؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{قرآن بزرگ|وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ ۖ
| سوره = ۴
| آیه = سوره ابراهیم
| ترجمه = و ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا [بتواند به وسیله آن زبان، پیام وحی را به روشنی] برای آنان بیان کند.
}}

سه احتمال در مورد «زبان قوم» وجود دارد:
# زبان قوم، به معنی لغت سخن گفتن ایشان: به این معنا که مردم به هر زبانی سخن بگویند، پیامبر آنان نیز با همان زبان سخن می‌گوید. اگر مردم فارس زبان باشند، پیامبرشان هم به زبان فارسیسخن می‌گوید و اگر مردم عرب زبان باشند، پیامبرشان هم به زبان عربی سخن می‌گوید.
# زبان مردم، به معنی رعایت سطح درک، فهم و افق فکری: به عبارت دیگر، مفاهیم و معانی کلام پیامبران در سطحی است که زمینه ارتباط میان پیامبر و شنوندگان به‌راحتی برقرار می‌شود. الفاظ در جایگاهی قرار دارد که معلومات و تجربیات مردم با آن وفق می‌دهد. زبان پیامبر در قالب مفاهیمی است که مردم آن را می‌فهمند.
# زبان قوم، به معنی هویت اجتماعی و مشخصه‌های فرهنگی آن قوم: زبان قوم علاوه بر لغت و سطح افق فکری مخاطب، باید در قالب مفاهیمی باشد که هویت اجتماعی و مشخصه‌های فرهنگی آن عصر اقتضا می‌کند. پیامبر مأمور به سخن گفتن با آن مشخصه‌ها می‌باشد. این زبان ظرف و قالبی بیرونی دارد و منعکس کننده هویت اجتماعی و مشخصه‌های مردم است.

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه ضمن این که می‌پذیرد معنای «لسان قومه» به معنای لغت قوم است و منظور از قوم را، آن جماعتی می‌داند که پیامبر در میان آنان زندگی می‌کند، با آنان حشر و نشر و سر و کار دارد. نه این که اصل و نسبش از جایی باشد و در جایی دیگر زندگی کند، اما بر این نکته تأکید دارد که خداوند اگر پیامبری را می‌فرستد، با زبان عادی آن جماعت سخن می‌گوید و محاورات و مکالمات او متناسب با فهم توده مردم است تا بتواند مقاصد وحی را بخوبی بیان کند.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ج۱۲، ص۱۶، چاپ بیروت.</ref>

در تفسیر روان جاوید در تفسیر این آیه نقل شده است: در این مورد خداوند مبعوث نفرمود هیچ پیغمبری را مگر به‌لغت قوم خودش که مرسل بر آنها بود تا بیان کند برای آنها معارف و احکام لازمه را و آنها به‌سهولت ادراک نمایند و بسرعت بر طبق آن عمل کنند. و همچنین مبعوث فرمود پیغمبر خاتم را به‌لغت قومش که عرب بودند ولی بر عرب و عجم و ترک و دیلم. لذا در خصال از آنحضرت نقل نموده که خداوند منّت گذارد بر من و فرمود ای محمّد به‌تحقیق فرستادم هر پیغمبری را بسوی امّتی بزبانشان و فرستادم ترا بسوی هر سرخ و سیاهی از خلق خود پس کسانیکه بدیده انصاف در آیات الهی نظر ننمودند و معتقد بصدق آنها نشدند و موفق بعمل نگشتند خداوند هم آنها را بحال خودشان واگذار فرمود و گمراه شدند.

با این وصف اگر پیامبری برای قوم فارس زبان مبعوث می‌شد باید به زبان فارسی سخن می‌گفت. اما خاتم انبیاء در این مورد استثنا شده و با اینکه به زبان عربی سخن می‌گفته است، دین و آیینش حجت است بر همه اقوام و ملل.<ref>تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران: انتشارات برهان، ۱۳۹۸ق، چاپ سوم، ج۳، ص۲۲۰.</ref> 

{{پایان پاسخ}}