نمایش مبدأ برای ایمان و اراده انسان

{{شروع متن}}
{{سوال}}
آیا با وجود سفارش به ایمان به خدا و اطاعت دستورات الهی در آیات قرآن، اراده انسانی جایگاهی در پذیرش دارد؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
'''تصویر قرآن از ایمان'''

از [[آیات آیه|آیات]] متعددی اختیاری بودن [[ایمان]] به خوبی برمی‌آید. تصویری که [[قرآن]] از ایمان ارائه می‌دهد، به گونه‌ای است که ایمان آوردن و [[کفر]] ورزیدن را کاملا به [[اراده]] و [[اختیار]] انسان گره می‌زند. در برخی آیات خداوند [[انسان]] را به ایمان یا فزونی آن فرا خوانده است، و می‌دانیم که دعوتْ به امر غیر اختیاری تعلق نمی‌گیرد. {{قرآن|وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا کَما آمَنَ النَّاسُ| سوره = بقره| آیه = ۱۳| ترجمه= و چون به ایشان گفته می‌شود که بگروید هم‌چنان‌که گرویدند مردمان.}} و یا در سوره نساء آیه ۱۳۶ که می‌فرماید: {{قرآن|یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا| ترجمه = ای کسانی که به (زبان) ایمان آورده‌اید به حقیقت و از (دل) هم ایمان آورید …}}

'''تبدیل کنندگان ایمان به کفر'''

قرآن دسته‌ای از گمراهان را کسانی می‌داند که ایمان را به کفر تبدیل کرده‌اند و آن‌ها را در این عمل توبیخ و سرزنش می‌کند. {{قرآن|وَ مَنْ یَتَبَدَّلِ الْکُفْرَ بِالْإِیمانِ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِیلِ|سوره = بقره|آیه = ۱۰۸|ترجمه = هر که ایمان را مبدل به کفر گرداند، بی‌شک راه راست را گم کرده و راه [[ضلالت]] پیموده است.}}

* تبدیل ایمان به کفر در صورتی معقول است که هر دو امر در اختیار انسان باشد و انسان به اراده خود جای یکی را به دیگری دهد. 

* هم‌چنین از این آیه، توبیخ و [[سرزنش]] استفاده می‌شود و می‌دانیم که [[ذمّ]] و نکوهش، نشان دهنده اختیاری بودن امر مذموم است.

خداوند در سوره بقره به‌طور مطلق در امر [[دین]] و ایمان و کفر، نفی اکراه فرموده است: {{قرآن|لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ…|سوره = بقره|آیه = ۲۵۶|ترجمه = کار دین به اجبار نیست، راه [[هدایت]] و ضلالت بر همه کس روشن گردید؛ پس هر کس که از راه کفر و سرکشی، به راه ایمان و پرستش خدا گراید …}} اگر در دین و ایمان، اکراه و اجباری نیست و اگر [[رشد]] و [[غیّ]] آشکار شده است، پس در ایمان هیچ‌گونه الزامی ـ چه از بیرون و چه از درون ـ وجود ندارد.

'''اختیاری بودن ایمان'''

خداوند در پاره‌ای مواضع به صراحت از اختیاری بودن ایمان سخن می‌گوید؛ برای نمونه آن‌جا که فرمود: {{قرآن|وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ|سوره = کهف| آیه = ۲۹|ترجمه = و بگو دین حق همان است که از جانب پروردگار شما آمد؛ پس هر که می‌خواهد ایمان آرد و هر که می‌خواهد کافر شود.}}

از جمله نتایجی که از ارادی و اختیاری بودن عمل ایمانی به دست می‌آید این‌که آغاز ایمان، [[معرفت]] است؛ زیرا هر عمل ارادی در انسان با دانش و معرفت آغاز می‌شود. هرگونه گزینش و انتخابی در انسان رخ دهد شروعی جز دانش ندارد تا چه رسد به انتخاب ایمان که امری سرنوشت‌ساز و حیاتی است.
{{پایان پاسخ}}