نمایش مبدأ برای حکومت تئوکراسی

{{پیش نویس|تکمیل}}

{{شروع متن}}
{{سوال}}
تئوکراسی چه حکومتی است. آیا مورد تأیید اسلام است؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
{{درگاه|حکومت دینی}}تئوکراسی به معنای حکومت دینی است که در آن، قدرت سیاسی به مرجع دینی تعلق دارد و قوانین بر اساس آموزه‌های مذهبی اجرا می‌شوند. نمونه‌هایی از حکومت‌های تئوکراتیک در تاریخ باستان ([[مصر]]، [[هند]]، [[چین]]) و نیز در جهان [[مسیحیت]] دیده می‌شود؛ در مسیحیت، هرچند رهبران کلیسا، الهی بودن حاکم را رد کردند، اما حاکم را نماینده [[خدا]] دانسته و مخالفت با او را نپذیرفتند.

در دیدگاه [[اسلام|اسلامی]]، حاکمیت مطلق از آن خداوند است و هر حکومتی به اذن او برقرار می‌شود؛ لذا، اسلام تئوکراسی مسیحی را که حاکم را بدون مسئولیت‌پذیری و نظارت می‌پذیرد، قبول ندارد. در اسلام، حکومت به عنوان وظیفه و نه امتیاز دیده می‌شود، و حاکم، تنها مجری قانون الهی است؛ این تفاوت، تئوکراسی اسلامی را از تئوکراسی رایج مسیحی متمایز می‌کند.

== مفهوم تئوکراسی ==
تئوکراسی (به انگلیسی: Theocracy)، به معنی حکومت الهی یا حکومت مذهبی است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ جامع سیاسی|عنوان کتاب=فرهنگ جامع سیاسی|نام=محمد|نام خانوادگی=طلوعی|ناشر=نشر علم}}</ref> در حکومت تئوکراسی، اساس نظری حکومت بر این است که حکومت از جانب خداست و در آن قدرت سیاسی در دست مرجع عالی دینی است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه سیاسی|عنوان کتاب=دانشنامه سیاسی|نام=داریوش|نام خانوادگی=آشوری|ناشر=انتشارات مروارید}}</ref> که آن مقام، پیشوای مذهبی و حکومت را با هم در دست داشته<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ جامع سیاسی|عنوان کتاب=فرهنگ جامع سیاسی|نام=محمد|نام خانوادگی=طلوعی|ناشر=نشر علم}}</ref> و فرمان‌های خداوند را تفسیر و اجرا می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه سیاسی|عنوان کتاب=دانشنامه سیاسی|نام=داریوش|نام خانوادگی=آشوری|ناشر=انتشارات مروارید}}</ref>

== تاریخچه تئوکراسی ==
تئوکراسی یا ربانی‌سالاری به اشکال گوناگون در تاریخ ظاهر شده است شکلی از آن در جوامع ابتدایی نظیر [[مصر]] و [[هند]] و [[چین]] وجود داشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=30|مکان=قم}}</ref> شکل دیگری از آن در جهان [[مسیحیان|مسیحیت]] پدید آمد و رهبران کلیسا با آن که ایده الوهیت حاکمان را رد نمودند اما به نوعی تفویض مستقیم حق حکومت به رهبران دینی را قائل شدند و حاکم را تنها در برابر خداوند مسئول دانسته و اطاعت مطلق از او را واجب و هرگونه مخالفت با او را غیرقابل پذیرش تلقی کردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=30|مکان=قم}}</ref>

==تئوکراسی از منظر اسلام==
مطابق جهان‌بینی اسلامی، سراسر هستی ملک طلق خداوند است<ref>سوره مائده،آیه۱۷.</ref> و در این قلمرو برای او شریکی متصور نیست و به همین جهت در اصل و بالذّات فرمانی جز فرمان او وجود ندارد<ref>سوره انعام،آیه۵۷.</ref> از این رو حاکمیت چه در [[نظام تکوین]] و چه در [[نظام تشریع]]، اختصاص به خداوند دارد، خداوند منشأ تمام قدرت‌ها ست و شریعت اسلام تنها مصدر و منشأ و خاستگاه قانونگذاری است، چرا که خالقیت، [[ربوبیت تکوینی و تشریعی|ربوبیت]] و خلاقیت مختص خداوند است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=135|مکان=قم}}</ref>

از این خاطر در اصل دوم قانون اساسی [[جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب|جمهوری اسلامی]] ایران آمده است که: «جمهوری اسلامی نظامی است بر پایه [[ایمان و اراده انسان|ایمان]] به خدای یکتا و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او است.» و یا اصل پنچاه و ششم اعلام می‌دارد: «حاکمیت مطلق بر جهان وانسان از آن خداست و با توجه به این حاکمیت چه بر اساس مبانی دینی و چه مطابق موازین حقوق اساسی جمهوری اسلامی اختصاص به خداوند دارد».

بر این مبنا است که هیچ انسانی حق حاکمیت و ولایت بر جامعه بشری را ندارد مگر آن که از سوی خالق و آفریدگار انسان باشد و انبیاء و اولیاء الهی که بر جامعه انسانی حاکمیت و ولایت دارند، ولایت آنان مظهری از ولایت خداوند و به اذن و فرمان او است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|عنوان کتاب=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|نام=عبدالله|نام خانوادگی=جوادی آملی|ناشر=انتشارات اسراء|صفحه=۱۴۸}}</ref>

بر اساس منطق اسلام، [[ولایت]] و حاکمیت مطلق از آن خداوند است و به همین جهت هرگونه حاکمیت و ولایتی چه تکوینی و چه تشریعی تنها به اذن خداوند تحقق می‌یابد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=138|مکان=قم}}</ref> با این همه اسلام با اعتقاد به حاکمیت الهی و تبلور آن در عصر غیبت در [[اطاعت از ولایت فقیه|ولایت فقیه]]، تئوکراسی که به شکل معهود و موجود در جهان مسیحیت است را نمی‌پذیرد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=301|مکان=قم}}</ref> یا به عبارتی، تئوکراسی‌های رایج مسیحی هیچ‌گونه ارتباطی با حاکمیت الهی در اسلام ندارد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=28و29|مکان=قم}}</ref> زیرا یزدان‌سالاری مسیحی با توجه به این که در آن حکومت بدون هیچ دلیلی به فردی تفویض می‌گردد و هیچ‌گونه نظارتی بر اعمال او وجود ندارد و حاکم و فرمانروا خود را در برابر مردم مسئول نمی‌داند، با حاکمیت معقول، مسئول و انتقادپذیری که تابع شریعت الهی است هیچ‌گونه سنخیتی و شباهتی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=28و29|مکان=قم}}</ref> بلکه در اسلام و [[جمهوری اسلامی و آرمان‌های انقلاب|حکومت اسلامی]] علاوه بر این که حاکم، قانون خداست نه شخص<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|عنوان کتاب=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|نام=عبدالله|نام خانوادگی=جوادی آملی|ناشر=انتشارات اسراء|صفحه=256}}</ref> و حکومت به عنوان وظیفه است نه امتیاز<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|عنوان کتاب=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|نام=عبدالله|نام خانوادگی=جوادی آملی|ناشر=انتشارات اسراء|صفحه=254}}</ref> و مرجع عالی دینی تنها مبین و مجری قانون است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|عنوان کتاب=ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت)|نام=عبدالله|نام خانوادگی=جوادی آملی|ناشر=انتشارات اسراء|صفحه=464}}</ref> بنابراین، این نوع حکومت هیچ ارتباطی با تئوکراسی [[مفهوم و جایگاه دین در غرب|غربی]] نداشته و ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مبانی حکومت اسلامی|عنوان کتاب=مبانی حکومت اسلامی|نام=حسین|نام خانوادگی=جوان آراسته|ناشر=انتشارات بوستان کتاب|صفحه=301|مکان=قم}}</ref>

==معرفی منع جهت مطالعه بیشتر==
#قدردان قراملکی، محمد حسن، سکولاریزم در مسیحیت و اسلام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

==جستارهای وابسته==
{{ستون|۲}}
* [[اخلاقی‌بودن حکومت دینی]]
* [[مشروعیت حکومت دینی]]
* [[حکومت دینی از نگاه شیعه و سنی]]
* [[ضرورت تشکیل حکومت دینی از منظر شیعه]]

{{پایان}}

==منابع==
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
| شاخه اصلی = سیاست
| شاخه فرعی۱ = اندیشه سیاسی اسلام
| شاخه فرعی۲ = 
| شاخه فرعی۳ = 
}}
{{تکمیل مقاله
| شناسه = 
| تیترها = 
| ویرایش = 
| لینک‌دهی = 
| ناوبری = 
| نمایه = 
| تغییر مسیر = 
| ارجاعات = 
| بازبینی نویسنده = 
| بازبینی = 
| تکمیل = 
| اولویت = ب
| کیفیت = ب
}}
{{پایان متن}}