نمایش مبدأ برای امکان رشد معنوی بدون استاد

{{شروع متن}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = اخلاق
 |شاخه فرعی۱ = تهذیب نفس
 |شاخه فرعی۲ = خودسازی
 |شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
آیا برای رشد معنوی داشتن استاد اخلاق ضروری است؟ اگر استاد اخلاق در دسترس نبود چه باید کرد؟
{{پایان سوال}}

{{پاسخ}}عالمان اخلاق، نقش [[استاد اخلاق|استاد]] را در درمان بیماری‌های روحی و رشد معنوی بسیار تأثیرگذار دانسته‌اند. البته تأکید آنها بر اهمیت استاد، به این معنا نیست که [[انسان]] بدون استاد نمی‌تواند [[روح]] را از آلودگی‌های گناه پاک کند. چهارچوب اصلی رشد معنوی، رعایت [[واجبات]] و [[محرمات|مُحَرّمات]] است که [[خداوند]] برای همگان روشن کرده است.

بر اساس [[روایت|روایات]] اگر انسان به آنچه می‌داند عمل کند، خداوند آنچه را که نمی‌داند به او خواهد آموخت.

== ویژگی‌های استاد اخلاق ==
ویژگی‌های اصلی استاد اخلاق، [[اجتهاد]] در [[فقه]] و [[اصول]]، شناخت عمیق دینی، [[تقوا]]، [[اخلاص]]، درک همه‌جانبه برای تربیت شاگردان، درک درست اجتماعی و بینش سیاسی است.

استاد اخلاقی که ویژگی‌های لازم را داشته باشد کم‌یاب است؛ بنابراین، نباید بدون تحقیق و شناخت به کسی به عنوان استاد اخلاق اعتماد کرد. افراد زیادی یافت شده که با این ادعا، اعتماد گروهی را جلب کرده و آنها را فریب داده‌اند.

== نقش استاد در رشد معنوی ==
عالمان اخلاق، نقش استاد را در درمان بیماری‌های روحی و رشد معنوی بسیار تأثیرگذار دانسته‌اند. به گفته [[امام خمینی]]، عالم شیعه و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، همان‌طور که برای آموختن هر علم و صنعتی استاد لازم است، برای آموختن علوم معنوی و [[اخلاق|اخلاقی]] نیز استاد لازم است. به اعتقاد او، بدون استاد و بدون جلسه پند و موعظه، نمی‌توان به[[تهذیب نفس]] پرداخت.<ref>جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، امام خمینی، ۱۳ی۵، ص۲۳.</ref>

== رشد معنوی بدون استاد ==
تأکید بزرگان علم اخلاق، بر اهمیت استاد در رشد معنوی، به این معنا نیست که انسان بدون استاد نمی‌تواند [[روح]] را از آلودگی‌های گناه پاک کند. رعایت [[واجبات]] و [[محرمات]] که [[خداوند]] برای همگان روشن کرده، نخستین مرحله از رشد معنوی است که انسان وظیفه دارد آن را بطور کامل اجرا کند. [[هدایت]] نیز به دست خدا است و او کسی را که در راه معنویت تلاش کند رها نمی‌کند. بر اساس روایتی از [[امام باقر(ع)]] هر کس به آنچه که می‌داند عمل کند، خداوند آنچه را که نمی‌داند، به او خواهد آموخت؛<ref>بحارالانوار، ج۸، ص۱۸۹.</ref> بنابراین، نباید به دلیل نداشتن استاد، تلاش برای رشد معنوی را ترک کرد.

بر اساس آیه {{قرآن|إِنَّهُمْ فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًی
| سوره = کهف
| آیه = ۱۳
}} [[اصحاب کهف]] به خداوند [[ایمان]] آورند و او بر هدایتشان افزود؛ بنابراین، کسی که دسترسی به استاد اخلاق ندارد راه کمال برای او بسته نیست. او می‌تواند با مراجعه به[[رساله عملیه]] و مطالعه کتاب‌های اخلاقی با [[تکلیف شرعی]] و راهکارهای تهذیب نفس آشنا شده و بر اساس آن عمل کند. تلاش انسان برای رسیدن به کمال بیشتر، راه‌های تازه‌ای را پیش روی او باز می‌کند. در [[سوره عنکبوت]] آیه ۶۹ نیز به این مطلب اشاره شده است.

[[محمدتقی بهجت|آیت‌الله محمدتقی بهجت]]، [[عارف]] و مرجع تقلید شیعه، در پاسخ به کسی که درباره ضرورت داشتن استاد اخلاق سؤال کرده، گفته است: «استاد تو علم تو است، به آنچه می دانی عمل کن، آنچه را نمی دانی کفایت می‌شود».<ref>به سوی محبوب، دستور العملها از آیت الله العظمی بهجت، انتشارات شفق، چاپ اول، ص۵۵.</ref>به گفته او اگر انسان شایستگی لازم را در خود ایجاد کرده باشد، در و دیوار هم به اذن خدا معلم او خواهند بود.<ref>زمزم عارفان، ص۳۸.</ref>

به نظر [[ملاحسینقلی همدانی]]، عارف و فقیه قرن ۱۳ و ۱۴ قمری، مهمترین امر برای نزدیکی به خدا، تلاش در ترک گناه است.

== منابع ==
{{پانویس}}

{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | تیترها = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر = شد
 | ارجاعات =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ج
 | کیفیت = ج
}}
{{پایان متن}}