نمایش مبدأ برای جمع میان ازلی بودن خدا و صفت فیاض

{{شروع متن}}
{{سوال}}
طبق حدیث {{متن عربی|کان الله و لم یکُنْ مَعه شیءٌ}} خداوند ازلی است. و یکی از صفات خدا، «فیاض» است و زمانی که خداوند بود و هیچ‌کس وجود نداشت چگونه فیاض بوده است. آیا این حدیث با فیاض بودن خداوند در تعارض نیست؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
'''صفات ذات و صفات فعل'''

در ابتدا شاید لازم باشد توضیح مختصری درباره [[صفات خدا]] داده شود. خداوند دارای دو گونه از صفات است که به عنوان [[صفات ذات]] و [[صفات فعل]] مطرح می‌شوند.

* صفات ذات، صفاتی هستند که با توجه به نوعی از کمال، از ذات الهی به دست می‌آید مانند: حیات، علم و قدرت؛

* صفات فعل، صفاتی هستند که از رابطه بین خدا و مخلوقات گرفته می‌شود مانند: خالقیت و رازقیت. 

فرق اصلی بین این دو دسته آن است که در دسته اول، ذات الهی، مصداق عینی آنها است، اما دسته دوم حکایت از نسبت و اضافه بین خدا و آفریدگان دارد و ذات الهی و ذات مخلوقات بعنوان دو طرف رابطه در نظر گرفته می‌شوند.<ref>محمد تقی، مصباح یزدی، آموزش عقاید، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۸، ج۱، ص۹۵؛ طباطبائی، نهایه الحکمه، تصحیح و تعلیق عباس علی زارعی، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پانزدهم، ۱۴۲۰ق، ص۳۴۹–۳۵۰.</ref>

'''روایت ازلی بودن خدا در مجامع روایی'''

حدیث {{متن عربی|کان الله و لم یکُنْ مَعه شیءٌ}} در [[مجامع روایی]] به این شکل نیامده، اما به این مضمون احادیث زیادی در کتاب‌های روایی نقل شده است. به عنوان نمونه، حدیثی از [[امام محمد باقر(ع)]] نقل شده است که می‌فرماید:

{{متن عربی|عن زراره قال: قُلْتُ لابی جعفر - علیه السّلام -: أکان الله و لا شیءَ. قال: نعم، کانَ و لا شیءَ. قُلْتُ فأَیْنَ کانَ یکونُ. و کان متَّکئاً فاستوی جالساً و قال: أحَلْتَ یا زُراره و سَأَلْتَ عن المکانِ اذ لامکان|ترجمه=زراره می‌گوید: به امام محمد باقر(ع) عرض کردم: آیا خداوند بود در حالی که چیز دیگری نبود. حضرت فرمود: بله، او بود در حالی که چیزی نبود. زراره می‌گوید: عرض کردم؛ خداوند کجا بود؟ حضرت در حالی که تکیه زده بود و با شنیدن این سؤال بر جای خود نشست و فرمود: ای زُراره مرا به تعجب واداشتی و از مکان خدا سؤال کردی چرا که برای خدا مکان نیست.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۹۰، ح۷.</ref>

'''صفت فعل بودن فیاضیت و صفت ذات بودن ازلیت'''

در مسئله فیاض بودن خداوند باید دانست که فیاض صفت فعل است و نه صفت ذات و صفت فعل با وجود مخلوق معنا خواهد داشت، اما ازلی بودن خداوند از صفات ذات الهی است. بنابراین فیاضیت خدا با ازلی بودن او در تعارض و تضاد نیست.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}

== مطالعه بیشتر ==
* کتاب المبدأ و المعاد، صدرالمتالهین، ص۴۳۳ الی ۴۳۸.

* شرح المنظومه، حکیم سبزواری، ج۲، ص۲۹۳ الی ۲۹۷، ج۴، ص۴۱۰، ج۵، ص۴۱۴.

* الکافی، ثقه الاسلام کلینی، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ هـ ش، ج۱، ص۱۰۷، حدیث ۲، ص۱۱۶، حدیث ۷.

* آموزش عقاید، آیه الله مصباح یزدی، مجلد اول، ص۸۴ الی ۱۱۷.
{{پایان مطالعه بیشتر}}

== منابع ==
{{پانویس}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی = حدیث
|شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = -
 | تیترها = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =
 | ارجاعات =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت = ج
 | کیفیت = ج
}}
{{پایان متن}}