اسلام و محیط زیست: تفاوت میان نسخه‌ها

اسلام و محیط زیست (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۲

۹۹۵ بایت اضافه‌شده ، دیروز در ‏۱۴:۰۲

بدون خلاصۀ ویرایش

A.rezapour

automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy

۱۵٬۹۹۰

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-شناسه
+اسلام توصیه‌های زیادی برای حفظ محیط زیست و سلامت داشتن محیط زندگی دارد. در احادیث متعددی، از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان و آتش زدن آنها نهی و نکوهش شده است. [[پیامبر(ص)]] به مجاهدان اسلام سفارش و تأکید می‌کرد که از قطع کردن درختان، و سوزاندن مزارع شدیداً اجتناب نمایند. فقهای شیعه قطع درختان و تخریب مزارع را حتی در سرزمین دشمن که در حال جنگ با مسلمانان باشند، جایز نشمرده‌اند.
+در اسلام تمام انسان‌ها در برابر حمایت از حیوانات و جانداران مسؤول شناخته شده‌اند. در اسلام مثله کردن حیوانات و خوردن چهارپایان مثله شده، مورد نکوهش شدید قرار گرفته و در حدیث آمده است: «کسی که حیوانی را مثله کند خداوند او را لعنت کرده است».
+در اسلام، قضای حاجت در کنار نهرهای جاری و زیر درختان میوه‌دار مکروه و ناپسند شمرده شده است. توجه به نظافت و رعایت بهداشت یکی از مصادیق برجسته «حفظ محیط زیست» است. در اسلام رعایت بهداشت و نظافت و پرهیز از آلودگی از جایگاه برجسته ای برخوردار است.
+== جایگاه حفظ محیط زیست در اسلام ==
+گفته شده جهان هستی، از نظم دقیقی برخوردار بوده و تمامی مخلوقات در تعادل و تناسب و به اندازه آفریده شده‌اند و هر یک از اجزا و عناصر خلق شده، در بقا این کره خاکی و در نتیجه در ادامه زندگی انسان نقش دارند؛ بنابراین، تغییر نابجا و زیان رساندن به هر یک از اجزا این سیستم عظیم، که در آن همه چیز در تعادل و تناسب است، سبب به خطر افتادن حیات و هستی می‌گردد. دین اسالم مملو از توصیه‌های ''حفاظت'' از آنچه که خدا خلق کرده است، می‌باشد و این به مفهوم ''حفاظت'' از زیست گاه مخلوقات یا همان ''حفاظت'' از ''محیط زیست'' است. در جوامع اسلامی، می‌بایست با بهره‌گیری از تمامی امکانات قانونی، اخلاقی و شرعی موجود، از تخریب زیست کره و منابع حیاتی آن جلوگیری کرد.<ref>اسماعیلی، عباس، حفاظت محیط زیست در اسلام، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، شماره ۴، سال ۱۳۸۶ش، ص۵۵.</ref>
+[[آیت‌الله جوادی آملی]]، مفسر قرآن، درباره حفظ محیط زیست می‌گوید: «حفظ کردن محیط زیست و راه های رسیدن به یک محیط سالم از حقوق اساسی بشر است و از سوی دیگر جزو وظایف بشری است.<ref>جوادی آملی، عبدالله، انتظار بشر از دین، مرکز نشرِ اسراء، ۱۳۸۴ش، ص۱۹۱.</ref>
 == قاعده لاضرر ==
-قاعده «لاضرر» در دین اسلام قلمرو بسیار وسیعی دارد، و تمامی زوایای زندگی بشر را در بر می‌گیرد. از جمله موارد ضرر، تخریب محیط زیست و آسیب رساندن به زندگی فردی و اجتماعی انسان است. قاعده لاضرر در قالب حدیث در حد تواتر به اثبات رسیده و اهل‌سنت نیز به این قاعده اهتمام ورزیده و از طریق آنها نیز وارد شده است. برخی این روایات نشان‌دهنده این است که شعاع قاعده لاضرر سراسر زندگی انسان را در بر می‌گیرد. این احادیث نشان می‌دهد که اسلام ضرر و زیان و آسیب رساندن به دیگران را نمی‌پذیرد، و بدون تردید یکی از موارد ضرر و زیان، تخریب محیط زیست انسان و دیگر موجودات زنده است. ـ از امام صادق(ع) روایت شده که پیامبر خدا در مورد شفعه در میان شرکای زمین و مسکن داوری نمود و فرمود: «ضرر و آسیب رساندن به دیگری [در اسلام [وجود ندارد.»
+[[قاعده لاضرر]] در دین اسلام قلمرو بسیار وسیعی دارد، و تمامی زوایای زندگی بشر را در بر می‌گیرد. از جمله موارد ضرر، تخریب محیط زیست و آسیب رساندن به زندگی فردی و اجتماعی انسان است. قاعده لاضرر در قالب حدیث در حد تواتر به اثبات رسیده و اهل‌سنت نیز به این قاعده اهتمام ورزیده و از طریق آنها نیز وارد شده است. برخی این روایات نشان‌دهنده این است که شعاع قاعده لاضرر سراسر زندگی انسان را در بر می‌گیرد. این احادیث نشان می‌دهد که اسلام ضرر و زیان و آسیب رساندن به دیگران را نمی‌پذیرد، و بدون تردید یکی از موارد ضرر و زیان، تخریب محیط زیست انسان و دیگر موجودات زنده است. از [[امام صادق(ع)]] روایت شده که پیامبر خدا در مورد شفعه در میان شرکای زمین و مسکن داوری نمود و فرمود: «ضرر و آسیب رساندن به دیگری [در اسلام [وجود ندارد.»
-با توجه به اینکه انفال از اموال عمومی است، و همه مردم در منافع آن شریک هستند، استفاده بهینه از اموال عمومی اقتضا دارد که زیر نظر حکومت مورد بهره‌برداری قرار گیرند تا حقوق مردم تضییع نشود، و عده‌ای خاص، این منابع را وسیله سودجویی‌های بی‌رویه و استفاده‌های ستمگرانه خود قرار ندهند.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
+با توجه به اینکه [[انفال]] از اموال عمومی است، و همه مردم در منافع آن شریک هستند، استفاده بهینه از اموال عمومی اقتضا دارد که زیر نظر حکومت مورد بهره‌برداری قرار گیرند تا حقوق مردم تضییع نشود، و عده‌ای خاص، این منابع را وسیله سودجویی‌های بی‌رویه و استفاده‌های ستمگرانه خود قرار ندهند.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
 == ممنوعیت قطع درخت ==
-در احادیث متعددی، از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان و آتش زدن آنها نهی و نکوهش شده و پرهیز از بریدن و نابود کردن درختان به عنوان عامل افزایش عمر به حساب آمده است. نیز کسانی که درختان مفید و میوه دار را نابود کنند، به عذاب الهی تهدید شده‌اند.
+در احادیث متعددی، از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان و آتش زدن آنها نهی و نکوهش شده و پرهیز از بریدن و نابود کردن درختان به عنوان عامل افزایش عمر به حساب آمده است. نیز کسانی که درختان مفید و میوه دار را نابود کنند، به عذاب الهی تهدید شده‌اند. در احادیث متعددی، از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان و آتش زدن آنها نهی و نکوهش شده و پرهیز از بریدن و نابود کردن درختان به عنوان عامل افزایش عمر به حساب آمده است. پیامبر(ص) به مجاهدان اسلام سفارش و تأکید می‌کرد که از قطع کردن درختان، و سوزاندن مزارع شدیداً اجتناب نمایند. فقهای شیعه قطع درختان و تخریب مزارع را حتی در سرزمین دشمن که در حال جنگ با مسلمانان باشند، جایز نشمرده‌اند و آن را مکروه و ناپسند قرار داده‌اند. بدون تردید تشویق به درختکاری و هشدار و نهی از نابودی درختان، فوق‌العاده به حفظ و بقای محیط زیست کمک می‌کند، و حمایت و اهتمام اسلام را به حمایت از محیط زیست می‌رساند.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
-در احادیث متعددی، از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان و آتش زدن آنها نهی و نکوهش شده و پرهیز از بریدن و نابود کردن درختان به عنوان عامل افزایش عمر به حساب آمده است.<sup>(54)</sup> نیز کسانی که درختان مفید و میوه دار را نابود کنند، به عذاب الهی تهدید شده‌اند.<sup>(55)</sup> رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به مجاهدان اسلام سفارش و تأکید می‌کرد که از قطع کردن درختان، و سوزاندن مزارع شدیداً اجتناب نمایند.<sup>(56)</sup> فقهای شیعه قطع درختان و تخریب مزارع را حتی در سرزمین دشمن که در حال جنگ با مسلمانان باشند، جایز نشمرده‌اند و آن را مکروه و ناپسند قرار داده‌اند.<sup>(57)</sup> بدون تردید تشویق به درختکاری و هشدار و نهی از نابودی درختان، فوق‌العاده به حفظ و بقای محیط زیست کمک می‌کند، و حمایت و اهتمام اسلام را به حمایت از محیط زیست می‌رساند.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
 == حمایت از حیوانات ==
-در اسلام تمام انسانها در برابر حمایت از حیوانات و جانداران مسؤول شناخته شده‌اند. دکتر گوستاولوبون نوشته است: «در بلاد اسلامی جمعیت حمایت از حیوانات لازم نیست، این قطعه از دنیا را می‌توان بهشت حیوانات دانست؛ مسلمانان حقوق سگ، گربه و طیور را رعایت می‌کنند، مخصوصاً در مساجد و معابر، طیور با کمال آزادی پرواز می‌کنند، و در مناره‌ها لانه دارند، مسلمانان در این باره به گونه ای هستند که باید ما اروپائیان خیلی چیزها را از آنان بیاموزیم.»<sup>(58)</sup>
+در اسلام تمام انسانها در برابر حمایت از حیوانات و جانداران مسؤول شناخته شده‌اند. دانشمندی غربی درباره حمایت مسلمانان درباره حیوانات گفته است: «در بلاد اسلامی جمعیت حمایت از حیوانات لازم نیست، این قطعه از دنیا را می‌توان بهشت حیوانات دانست؛ مسلمانان حقوق سگ، گربه و طیور را رعایت می‌کنند، مخصوصاً در مساجد و معابر، طیور با کمال آزادی پرواز می‌کنند، و در مناره‌ها لانه دارند، مسلمانان در این باره به گونه‌ای هستند که باید ما اروپائیان خیلی چیزها را از آنان بیاموزیم.»<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
-حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه ای که در آغاز خلافتش ایراد کرد و در آن مسؤولیت و حقوق مسلمانان را یادآوری نمود، فرمود:
-«اِتَّقُوا اللّهَ فی عِبادِهِ وَ بِلادِهِ فَاِنَّکُمْ مَسْؤُولُونَ حَتّی عَنِ الْبِقاعِ وَ الْبَهائِمِ، اَطیعُوا اللّهَ وَ لا تَعْصَوْهُ» «درباره بندگان و بلادو شهرها از خداوند بترسید، (مبادا بر کسی ستم کنید و به ویرانی و تبهکاری زمین در بلاد و شهرها اقدام کنید) همه شما مسؤولید و مورد پرسش قرار می‌گیرید، حتی درباره زمینها و چهارپایان (که به چه دلیل مزارع و جنگلها را از بین بردید، شهرها و خانه‌ها را ویران نمودید، و حیوانات زبان بسته را مورد اذیت و آزار قرار دادید).»<sup>(59)</sup> در این خطبه شریف به گونه ای از «محیط زیست» حمایت شده که همانند آن در هیچ مکتب بشری دیده نشده است. در اسلام کشتن و پی کردن حیوانات بدون جهت و دلیل ممنوع شده است.
-در اسلام مثله کردن حیوانات و خوردن چهارپایان مثله شده، مورد نکوهش شدید قرار گرفته و در حدیث آمده است:
+[[امام علی(ع)]] در خطبه‌ای که در آغاز خلافتش ایراد کرد و در آن مسؤولیت و حقوق مسلمانان را یادآوری نمود، فرمود: «درباره بندگان و بلاد و شهرها از خداوند بترسید، (مبادا بر کسی ستم کنید و به ویرانی و تبهکاری زمین در بلاد و شهرها اقدام کنید) همه شما مسؤولید و مورد پرسش قرار می‌گیرید، حتی درباره زمینها و چهارپایان (که به چه دلیل مزارع و جنگلها را از بین بردید، شهرها و خانه‌ها را ویران نمودید، و حیوانات زبان بسته را مورد اذیت و آزار قرار دادید).» در این خطبه به گونه‌ای از «محیط زیست» حمایت شده که همانند آن در هیچ مکتب بشری دیده نشده است. در اسلام کشتن و پی کردن حیوانات بدون جهت و دلیل ممنوع شده است. در اسلام مثله کردن حیوانات و خوردن چهارپایان مثله شده، مورد نکوهش شدید قرار گرفته و در حدیث آمده است: «کسی که حیوانی را مثله کند خداوند او را لعنت کرده است».<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
-«کسی که حیوانی را مثله کند خداوند او را لعنت کرده است.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
 == نظافت و رعایت بهداشت ==
-اهتمام به نظافت و رعایت بهداشت یکی از مصادیق برجسته «حفظ محیط زیست» است. در اسلام رعایت بهداشت و نظافت و پرهیز از آلودگی از جایگاه برجسته ای برخوردار است. رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ همواره امتش را با بیانهای مختلف به پاکیزگی ترغیب می‌نمود<sup>(65)</sup> و می‌فرمود: «خداوند طیب و پاک است و پاکیزگی را دوست دارد؛<sup>(66)</sup> و هر قدر که می‌توانید نظافت نمایید، خداوند متعال اسلام را بر نظافت و پاکی بنا نهاده است، و به جز پاکان هرگز کسی داخل بهشت نمی‌شود.»<sup>(67)</sup> در اسلام، قضای حاجت در کنار نهرهای جاری و زیر درختان میوه دار مکروه و ناپسند شمرده شده است.<sup>(68)</sup> در اسلام تأکید شده است که زباله‌ها مانند مو، خون و ناخن دفن شوند.<sup>(69)</sup> اهمیت ویژه اسلام به نظافت و پرهیز از آلودگی، حمایت روشن اسلام را از حفظ محیط زیست، و نیالودن آن می‌رساند.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
+توجه به نظافت و رعایت بهداشت یکی از مصادیق برجسته «حفظ محیط زیست» است. در اسلام رعایت بهداشت و نظافت و پرهیز از آلودگی از جایگاه برجسته ای برخوردار است. پیامبر(ص) همواره امتش را با بیان‌های مختلف به پاکیزگی ترغیب می‌نمود و می‌فرمود: «خداوند طیب و پاک است و پاکیزگی را دوست دارد؛ و هر قدر که می‌توانید نظافت نمایید، خداوند متعال اسلام را بر نظافت و پاکی بنا نهاده است، و به جز پاکان هرگز کسی داخل بهشت نمی‌شود.» در اسلام، قضای حاجت در کنار نهرهای جاری و زیر درختان میوه‌دار مکروه و ناپسند شمرده شده است. در اسلام تأکید شده است که زباله‌ها مانند مو، خون و ناخن دفن شوند. اهمیت ویژه اسلام به نظافت و پرهیز از آلودگی، حمایت روشن اسلام را از حفظ محیط زیست، و نیالودن آن می‌رساند.<ref>ناظرحسین زکی، «[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4385/4403/29831/نگاهی-گذرا-به-نقش-اسلام-در-حمایت-از-محیط-زیست نگاهی گذرا به نقش اسلام در حمایت از محیط زیست]»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۱۸ آبان ۱۴۰۳ش.</ref>
-== تیتر ==
-نتایج نشان می‌دهد که جهان هستی، از نظم دقیقی برخوردار بوده و تمامی مخلوقات در تعادل و تناسب و به اندازه آفریده شده‌اند و هر یک از اجزا و عناصر خلق شده، در بقا این کره خاکی و در نتیجه در ادامه زندگی انسان نقش دارند؛ بنابراین، تغییر نابجا و زیان رساندن به هر یک از اجزا این سیستم عظیم، که در آن همه چیز در تعادل و تناسب است، سبب به خطر افتادن حیات و هستی می‌گردد. دین مبین ''اسلام'' مشحون از توصیه‌های ''حفاظت'' از آنچه که خدا خلق کرده است، می‌باشد و این به مفهوم ''حفاظت'' از زیست گاه مخلوقات یا همان ''حفاظت'' از ''محیط زیست'' است.نتیجه‌گیری: در یک‌کلام می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که در جوامع ''اسلام''ی، می‌بایست با بهره‌گیری از تمامی امکانات قانونی، اخلاقی و شرعی موجود، از تخریب زیست کره و منابع حیاتی آن جلوگیری کرد.<ref>اسماعیلی، عباس، حفاظت محیط زیست در اسلام، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، شماره ۴، سال ۱۳۸۶ش، ص۵۵.</ref>
-== تیتر ==
-تبیین محیط زیست، ضرورت اهتمام به تأمین سلامت آن، اصول مبادی زیست محیطی، راه‌های نیل به محیط سالم و سرانجام، اهداف اصیل آن، از آن جهت که از حقوق اساسی بشر است از یک سو و جزو وظایف بشری است از سوی دیگر و تأمین آن از علوم انسانی پایه می‌گیرد و از قدرت‌های بشری مایه‌گیری می‌کند چنان‌که تخریب آن نیز در اثر نشناختن حقوق بشر یا انجام ندادن وظایف بشری است.<ref>جوادی آملی، عبدالله، انتظار بشر از دین، مرکز نشرِ اسراء، ۱۳۸۴ش، ص۱۹۱.</ref>
 == منابع ==